Яқинда EastFruit апрель ойининг дастлабки икки ҳафтасида пойтахтнинг “Коrzinka” ва “Маkrо” дўконларида сотувга чиққан мавсум янгиликлари – кўксултон, равоч ва тут ҳақида ёзган эди. Энди эса янги ҳосилнинг биринчи ўрик ва гилоси худди шу тармоқлар дўконлари пештахтасидан жой олди!

Ўрик

Бу йил ушбу меванинг чакана савдога чиқиши сўнгги 4 йил ичидаги энг эрта қайд этилган йил бўлди. 15 апрелдан бошлаб, “Маkrо” ва “Коrzinkа” супермаркетлар тармоғи  Ўзбекистон пойтахтида жойлашган дўконларида ўрикнинг янги ҳосили савдоси бошланганини эълон қилди. Ушбу маҳсулот нархи 100 грамм учун 19 990 дан 22 999 сўмгача (яъни, 1 кг учун 199 900 дан 229 990 сўмгача)ни ташкил этмоқда.

Ўтган 2021 йилда мавсумнинг ушбу янгилиги пойтахтдаги “Маkrо” супермаркетлари пештахталарида 19 апрель куни 100 грамми 20 999 сўмдан (яъни, 1 кг учун 209 990 сўмдан) савдога чиқарилган. 2018-2020 йилларда эса Ўзбекистон пойтахти супермаркетларида янги ҳосилнинг биринчи ўриги 25 апрелдан кейин сотувга қўйилган эди.

Шундай қилиб, 2022 йилда янги ўрик чакана савдода 2021 йилга нисбатан 4 кун эрта пайдо бўлиб, Ўзбекистон пойтахти супермаркетларида савдога чиқиш санаси бўйича ўтган йилги рекордни янгилади.  Шу билан бирга, 2022 йилги янги ҳосилнинг биринчи ўриги нархи ўрта ҳисобда ўтган йилги даражага мос келади.

Гилос

Ўрикнинг янги ҳосили сотувга чиққач, икки кун ўтиб, 17 апрель куни “Коrzinka” тармоғи янги ҳосилнинг биринчи гилоси 100 грамм учун 29 990 сўмдан сотила бошлаганини (яъни, 1 кг учун 299 900 сўм) эълон қилди. Ҳозирча ушбу янгилик мазкур тармоқнинг пойтахтдаги фақат тўртта супермаркетида мавжуд.

Бу йил янги ҳосил гилоси сотувда ўтган йиллардаги билан деярли бир вақтда пайдо бўлди. 2021 йили янги гилос Маkro супермаркетларидаги чакана савдо дўконларида 14 апрелдан бошлаб, 100 грамми 19 999 сўмдан (яъни, 1 кг учун 199 990 сўмдан) сотила бошланган.

Шундай қилиб, 2022 йилда янги ҳосил гилоси чакана савдода ўтган йилгидан 3 кун кечроқ, лекин 2021 йилга нисбатан бир ярим баробар қимматроқ нархда сотувга чиқди.

Сообщение Ўзбекистон супермаркетларида янги ҳосил ўриги ва гилоси сотувга чиқди появились сначала на EastFruit.

Ўзбекистон бозорига бор-йўғи 3,5 ой аввал кириб келган Россиянинг арзон нархлардаги чакана савдо дўконлари тармоғи «Доброцен» Ўзбекистондаги дўконларини вақтинча ёпаётганини эълон қилди. Бу хусусда EastFruit экспертлари мазкур тармоқ дўконларининг Теlegram каналларида эълон қилинган маълумотларга таяниб хабар бермоқда.

Бугунги кунга қадар Россиянинг «Доброцен» савдо тармоғи Ўзбекистоннинг Тошкент, Бухоро, Қарши ва Марғилон шаҳарларида 5 та дўконга эга эди. 2022 йилнинг 30 мартидан бошлаб, ушбу дўконлардаги товарларнинг ликвидацияси бошланди ва маҳсулотларнинг бари ярим нархда сотилмоқда.

Суратда – Қарши шаҳридаги «Доброцен» дўконининг Тelegram каналига жойланган Ўзбекистондаги дўконлар ёпилиши ҳақидаги эълон. Унда – “30.03.22 дан 28.04.22 гача барча товарлар учун 50 фоизлик чегирма” қайд этилган.

“Qashqadaryo 24/7” Теlegram канали маълумотларига кўра, дўконларнинг ёпилишига “Россиядаги ноқулай шароитлар” сабабдир, дўконлар қайта очилиши мумкин, аммо қачонлиги номаълум. «Доброцен Марғилон» Теlegram-каналида ҳам дўконларнинг ёпилишига худди шундай сабаб кўрсатилган. Бироқ, ушбу иккинчи манбанинг хабарига кўра, “Доброцен” дўконлари фаолияти 2-3 ойга вақтинчалик тўхтатилган.

Эслатиб ўтамиз, «Доброцен» савдо тармоғининг Ўзбекистон бозорига чиқиш режалари 2021 йилнинг октябрь ойида маълум бўлган эди.  2021 йилнинг 18 декабрь куни Ўзбекистондаги биринчи «Доброцен» дўкони Бухоро шаҳрида ўз эшикларини очди, унда 1500 турдан зиёд озиқ-овқат, маиший кимё ва ноозиқ-овқат маҳсулотлари таклиф этилган. 2021 йилнинг 25 декабрь куни Россия савдо тармоғи Ўзбекистоннинг бошқа шаҳарлари – Тошкент, Қарши ва Марғилонда яна уч дўконини, кейинроқ Марғилонда яна бир дўконини очди. Шу тариқа Ўзбекистонда «Доброцен» дўконлари сони 5 тага етди.

2021 йилнинг декабрь ойи ҳолатига кўра, Россиянинг «Доброцен» чакана савдо тармоғи 500 та дўконга эга эди. Хорижда «Доброцен» тармоғи тўрт мамлакатда мавжуд: 2019 йили Беларусда, 2021 йилнинг апрель ойи охирида Қозоғистонда, 2021 йилнинг декабрида Ўзбекистон ва Арманистонда биринчи дўконлар очилган.

«Доброцен» чакана савдо тармоғининг ўзига хос хусусияти шундаки, у савдо майдончаси ва омборга бўлинмайди, товарлар пештахталарда эмас, балки тўғридан-тўғри паллетларнинг ўзида таклиф этиладиган дўкон-омбор форматида ишлайди. Ритейлернинг ассортименти 1200 га яқин энг оммабоп юқори сифатли озиқ-овқат ва кундалик рўзғор буюмларини жамлаган. Ва ушбу маҳсулотлар максимал даражадаги паст нархларда сотилади.

Сообщение Россиянинг «Доброцен» дискаунтери Ўзбекистондаги дўконларини ёпмоқда появились сначала на EastFruit.

Ўзбекистон пойтахти супермаркетларида биринчи довучча сотувга чиқди. Ҳозирча мавсум янгилиги «Кorzinka» супермаркетлар тармоғининг икки дўконида 100 грамми 9 990 сўмдан ва «Makro» супермаркетлар тармоғининг беш дўконида 100 грамми 7 999 сўмдан сотиляпти, дея хабар беришмоқда EastFruit экспертлари.

«Довучча» (шунингдек, «довча» деб ҳам аталади) Марказий Осиё мамлакатларида севимли газак ва умуман, жуда фойдали маҳсулот ҳисобланади. Қўшни Тожикистонда уни “ғўра” деб аташади. Ушбу маҳсулотнинг бозорда пайдо бўлиши янги мавсум бошланганини англатади.

EastFruit мутахассислари супермаркетлар пештахталарида довучча пайдо бўлиши билан боғлиқ қуйидаги икки фактга эътибор қаратишди: биринчидан, 2022 йилги довучча ўтган йилнинг шу даврига нисбатан тахминан 5-6 кун аввал сотувга чиқди;  иккинчидан, 2022 йилда илк довучча 2021 йилнинг 10 мартидагидан ўртача 2 баробар арзон сотилмоқда.  Таққослаш учун айтадиган бўлсак, 2021 йилнинг 11 март ҳолатига кўра, Ўзбекистон пойтахтидаги дўконларда ушбу маҳсулотнинг чакана нархлари 100 грамм учун 15 000 сўмдан 22 000 сўмгача бўлган.

Худди 2021 йилнинг март ойи бошида Ўзбекистон супермаркетларида илк довучча пайдо бўлганидаги каби EastFruit мутахассисларида бу гал ҳам ушбу меванинг келиб чиқиши билан боғлиқ савол пайдо бўлди. Ўзбекистоннинг энг жанубий ҳудудларида ўрик етиштирувчи боғбонлар ўртасида ўтказилган тезкор сўров шуни кўрсатдики, уларда бозорга таклиф қилиш мумкин бўлган довучча ҳали шаклланмаган. Шунинг учун, катта эҳтимол билан айтиш мумкинки, бу сафар ҳам Ўзбекистон пойтахти супермаркетларига довучча хориждан келтирилган ёки жанубий вилоятлардаги иссиқхоналарда етиштирилган. Бироқ, Ўзбекистоннинг иссиқхона ўриклари лойиҳалари ҳақида бирор маълумот мавжуд эмас.

Сообщение Ўзбекистон супермаркетларида йилнинг илк довуччаси сотувга чиқди появились сначала на EastFruit.

2022 йилнинг январь ойи бошида EastFruit Ўзбекистон чакана савдо бозорига Auchan тармоғи  «Bi1» мини-формати орқали кириб келгани ҳақида, шу ой охирида эса ритейлернинг Ўзбекистонда 2022 йил охирига қадар яна 40 та дўкон очиши ва ўзининг 13 та брендини яратиши ҳақида ёзган эди. Ўзбекистондаги «Bi1» тармоғини Тожикистондаги каби Schiever компаниялар гуруҳи бошқармоқда.

Schiever Uzbekistan компаниясининг савдо директори Исмаэл Жерменнинг сўзларига кўра, компания Ўзбекистон бозорига киришдан аввал уч йил давомида ушбу бозорни ўрганган. Жорий санага кўра, инвестициялар ҳажми қарийб икки миллион еврони ташкил этган бўлса, Ўзбекистонда ривожланиш ва фаолиятни кенгайтириш режалари ҳисобга олинадиган бўлса, 2022 йилда инвестициялар яна бир неча миллион еврога етади.

Исмаэл Жермен Spot нашрига берган интервьюсида нега янги бозорга кириш билан боғлиқ танлов Ўзбекистонга қаратилгани, Bi1 дўконлари жойлашувини танлашга ёндашув, ўз брендларини ишлаб чиқиш, омбор учун бино топишдаги муаммолар, «Ашан»  тармоғининг гипермаркет формати билан келишини кутиш керакми-йўқми – шулар хусусида ва яна анъанавий бозорлар ҳамда бошқа ритейлерлар билан рақобат ҳақида гапириб берди. Қуйида ушбу интервьюнинг қисқартирилган матнини эътиборингизга ҳавола қилмоқчимиз.

Нега айнан Ўзбекистон?

Франция, Польша, Россия ва Тожикистонда ишлаганимиздан сўнг узоқ вақт янги бозорга чиқиш ҳақида ўйладик. Бизнинг тадқиқотимиз бундан уч йил аввал бошланган.  Ўзбекистонни танлашга тўрт омил таъсир кўрсатди:

1. Тадбиркорликни ривожлантириш ва хорижий инвестицияларни жалб қилиш учун яратилган шароитлар. Сўнгги йилларда Ўзбекистонда бу борада катта ўзгаришлар рўй берди: миллий валютани эркин конвертация қилиш имконияти яратилди, тадбиркорлик фаолиятини юритиш тартиби соддалаштирилди, уй хўжаликларининг даромадлари кўпайди, ички инвестициялар ортди, янги солиқ концепцияси тасдиқланди.
2. Пандемия даврини ҳисобга олмаганда ЯИМ ўсиши суръати: Жаҳон банки маълумотларига кўра, Ўзбекистонда 2021 йили 6,2 фоизга ошган.
3. Аҳоли сони ўсиши динамикаси. Бу борада ҳар йили мазкур рақам, масалан, Европа учун иқтисодий жиҳатдан муҳим бозорга айланиб бораётган Польша аҳолиси сонига яқинлашмоқда. Лекин асосийси, кекса аҳоли сонидан ёшлар сони устунлик қилади.
4. Ва биз учун энг муҳим омил – бу маҳсулот хариди учун дўконларга борадиган аҳоли фоизи. Маълум бўлишича, ўзбеклар бозорни афзал кўришади. Аммо бу биз учун фақат катта истиқболдан сўз очади: агар сиз Ўзбекистон бозорига тўғри концепция ва мақбул нархлар билан кириб борсангиз, яхшигина улуш олишингиз мумкин.

Қолаверса, анъанавий оилалар товар сотиб олишда қандай қарор қабул қилишларини тезроқ тушуниш учун тадқиқот ўтказдик. Шундай қилиб, франциялик талаба турли тоифадаги уч хил оилада (ҳар бирида уч ҳафтадан)  яшади. Бу вақт давомида  уларнинг қандай яшаши, қаерга бориши, нима ейишлари ва бизга керакли 100 та маҳсулот сотиб олинишига таъсир қилувчи бошқа омиллар таҳлил қилинди. Натижалар тез мослашув ва менталитет ҳамда маданиятнинг танловга таъсири қандай эканини тушунишга имкон берди.

Натижада, шуни айтишим мумкинки, бу бозорга кириш 20 йил аввалги Россия бозорига киришга қараганда осонроқ бўлди.

Локациялар

Шу билан бирга, биз ҳар бир манзилни танлашга эҳтиёткорлик билан ёндашамиз. Ҳудуддаги аҳоли зичлиги биз учун муҳим. Ушбу кўрсаткични аниқлаш учун махсус дастурдан фойдаланамиз.  Ва бир нечта омилларни инобатга оламиз – пиёдалар тирбандлиги кўрсаткичи, харид қобилияти, бинонинг ҳажми ва бошқалар.

“Bi1” тармоғининг ҳар бир маркети йўл бўйида жойлашган, автомобиль турар жойи учун ери ва яқин-атрофида кўп қаватли уйлар бўлиши керак.

Ўз брендларимиз

Асосий вазифа истеъмолчиларнинг эҳтиёжларини аниқлаш эди.  Ҳаммаси бўлиб уларнинг 1,5 мингга яқинини аниқладик.

Биринчи навбатда, ассортимент учун қанча бренд тақдим этиш эмас, балки, қандай эҳтиёжлар ва уларни қанча миқдорда қоплай олишимиз, пештахталарда қанча sku (ассортимент позицияси) тақдим этилиши биз учун муҳим эди. Истеъмолчи одатларини ўрганиб чиққанимиздан сўнг ишлаб чиқарувчи ва етказиб берувчилар билан ишлай бошладик: мижозларга нима кераклигини тушунтирдик ва бундай маҳсулотларни қандай яратишни ўргатдик.

Натижада, турли тоифадаги 850 номдаги товарни ўз ичига олган 13 та савдо маркасини ишлаб чиқдик.  Бунинг учун 700 га яқин ишлаб чиқарувчилар топилиб, 110 таси билан шартнома тузилди.

Маҳсулотларни фақат Ўзбекистондаги маҳаллий тадбиркорлар ишлаб чиқаради. Бу Schiever  стратегиясининг устувор йўналишидир. Ўз брендимиз остида ишлаб чиқарилган барча маҳсулотлар сифат назоратининг уч босқичидан ўтказилади: дегустация, лаборатория тадқиқотлари, ишлаб чиқариш аудитлари.

Биз мижозларга сифатли маҳсулотларни арзон нархларда таклиф этамиз.  Ўз брендларимизни яратиш бунга катта ёрдам беради – маҳаллий ишлаб чиқарувчиларнинг товарлари арзонроқ, чунки, маҳсулотларнинг реклама харажатлари таннархдан чиқариб ташланади ва савдо воситачиларсиз амалга оширилади. Аммо буларнинг барига қарамай, бир қатор товарларни дистрибьюторлардан сотиб олишга тўғри келади, негаки, бу ерда ҳамма нарсани ҳам ишлаб чиқариш имкони йўқ. Мисол учун, тетра-паклар қадоғи борасида баъзи қийинчиликлар мавжуд.

Умуман олганда, ҳозирги вақтда 13 бренд истеъмолчиларнинг барча аниқланган эҳтиёжларини тўлиқ қондира олади. Биз бундан буён ҳам ривожлантиришимиз керак бўлган ягона нарса – қўшимча эҳтиёжлардир.

Омбор бинолари билан боғлиқ қийинчиликлар

Дастлаб, энг қийини бизнинг евро-стандарт мезонларига жавоб бера оладиган омборларни топиш бўлди. Уларни қидиришга жуда кўп вақт кетди. А ва В классидаги омборлар эски совет омборлари ўрнини эндигина эгаллай бошламоқда.

Импорт билан боғлиқ муаммолар бўлмади. Ҳозир биз бир нечта дистрибьюторлар билан самарали иш олиб боряпмиз, лекин, кўпроқ эътиборни маҳаллий ишлаб чиқарувчиларга  қаратмоқдамиз.

Маҳсулот номларини танлаш ва улар учун қадоқ ишлаб чиқишда бир нечта қийинчиликлар пайдо бўлди. Бу жуда катта ҳажмдаги, аммо қизиқарли иш эди.

Бундан ташқари, тадқиқот ва бозорга кириш жараёнида логистика, маркетинг ва IT соҳалари ривожи мени ҳайратда қолдирди.

Биз бажаришимиз керак бўлган ягона вазифа ходимларни ишга тижорий ёндашувга ўргатиш эди.  Негаки, яхши натижаларга эришиш учун жамоадаги ҳар бир киши компаниянинг мақсад ва тамойилларини тушуниши, бутун ассортиментни мукаммал билиши ва савдо нюансларини чуқур англаши муҳим.

Ўйлайманки, агар  Франциядан тўғри бу ерга келганимда, ассимиляция мен учун анча қийин кечарди, лекин, Россиядаги ҳаётим ва фаолиятим менга маҳаллий бозорни кутганимдан ҳам тезроқ ўрганишга имкон берди. Шунинг учун мен бу икки давлат ўртасида катта фарқлар бор, деб айтмаган бўлардим.

Масалан, Ўзбекистондаги ассортиментнинг 75-80 фоизини Россиядаги савдо расталаридан топиш мумкин.

«Ашан» тармоғининг Ўзбекистонга келишини кутиш керакми?

Ҳозир маҳаллий ритейл бозори бошланғич босқичда. Катта эҳтимол билан айтиш мумкинки, яқин келажакда жуда тез ва фаол ривожланиш юз бера бошлайди.

Москва сўнгги 20 йил ичида жуда ўзгарди. Бу ерда ҳам ўсиш ва ўзгаришлар учун Москвадагидек салоҳият мавжуд.

Шу билан бирга, компания ҳозирча «Ашан» тармоғининг гипермаркетларини очишни режалаштирмаяпти. Тожикистонда очилганида у ерда эҳтиёжлар ва шартлар бошқача эди.

Ҳозир эса бу ерда худди Москвадагидек бўляпти – одамлар харид учун узоққа боришни эмас, балки, беш дақиқада уй учун зарур бўлган ҳамма нарсани сотиб олишни истамоқда.

Гипермаркет формати борасидаги хулосага йўлларда автомашиналар ҳаракатини таҳлил қилиш орқали келдик – бундай формат учун аҳоли жон бошига автомобиллар улуши жуда паст.

Рақобат

Биринчи навбатда, биз бозорлар билан рақобатлашамиз. Зеро, ҳатто етказиб берувчиларнинг ўзлари ҳам товар айланмасининг 90 фоизи бозорлар ва уй яқинидаги кичик маркетлар улушига тўғри келади, деб таъкидлашади. Шунинг учун, агар биз умумий кўрсаткичнинг камида 1-2 фоизини эгаллай олсак, рақамлар ёмон бўлмайди.

Агар ассортимент танлаш, нархлаш ва тармоқ форматининг ўзига бўлган ёндашувни солиштирадиган бўлсак, у ҳолда бизга энг яқин рақобатчи – Havas  тармоғи. Аммо, агар  Россиядагидек трафикка эга бўлган иштирокчи билан солиштирсак, у ҳолда – бу Коrzinka.

Исмаэл Жермен сўнгги тўққиз йил давомида «Ашан» чакана савдо тармоғининг Россиядаги офисида турли лавозимларда ишлаган. Шундан уч йил давомида у “уй яқинидаги дўконлар” бўйича маркетинг менежери лавозимида ишлаган, кейинчалик Аuchan/Ашаннинг савдо директори ва кўпканаллик (турли алоқа каналларининг интеграциялашуви ва мижоз билан ягона тизимда ишлаш) бўйича директор вазифаларида фаолият юритган.

Эслатиб ўтамиз, Schiever турли мамлакатлардаги 5 та чакана савдо тармоғини бошқаради, Bi1, Аuchan/Ашан, АТАC, Маximarché ва Proximarchчé тармоқлари шулар жумласидандир. Ушбу тармоқларнинг аксарият дўконлари Францияда жойлашган. Хорижда «Bi1» Польша, Тожикистон ва Россияда мавжуд. Турли форматдаги ушбу тармоқ дўконларининг умумий сони ҳозирги кунда 160 дан ошади ва динамик ўсишда давом этмоқда.

Эслатиб ўтамиз, EastFruit мутахассислари 2022 йилнинг январь ойи бошида мева-сабзавот маҳсулотларининг жойлашуви, сифати ва ассортиментини текшириш мақсадида Ўзбекистон пойтахтидаги «Би1» дўконларига ташриф буюриб, Ўзбекистон супермаркетлар тармоғининг мева-сабзавот бўлимлари бўйича аудитларимизда тармоқ қандай ўринларни эгаллаши мумкинлигини баҳолашган эди.   Мутахассисларнинг дастлабки баҳолаш натижалари ва Ўзбекистон пойтахтидаги «Би1» дўконлари мева-сабзавот бўлимларининг фоторепортажи билан ушбу ҳавола орқали танишишингиз мумкин.

Сообщение Франциянинг “Вi1” тармоғи вакили Ўзбекистон бозорига кириш, рақобат ва режалар ҳақида гапириб берди появились сначала на EastFruit.

2021 йилнинг 11 декабрь куни Тошкент шаҳридаги янгиланган Integro савдо марказида Ўзбекистондаги биринчи Magnum Cash&Сarry гипермаркети очилди.

Бу ерда маҳаллий ва халқаро ишлаб чиқарувчилар ассортиментига тегишли 20 минг хил маҳсулот мавжуд бўлиб, маҳсулотлар хилма-хиллиги тез орада харидорларнинг хоҳиш-истакларидан келиб чиқиб кенгайтирилади, деб ёзмоқда  «Газета.uz».

Гипермаркетда махсус чегирмали хиёбон ҳам мавжуд бўлиб, у ердан жозибадор нархлардаги маҳсулотларни топишингиз мумкин.

Гипермаркетнинг илк иш кунида дўконга 25 минг нафардан зиёд киши ташриф буюрди. Энг кўп товарлар қандолат, озиқ-овқат, гўшт маҳсулотлари, сабзавот ва мевалар бўлимларида харид қилинди.

Қозоғистоннинг “Magnum Cash&Сarry” компанияси бошқаруви раиси Азамат Усмонов тармоқ Ўзбекистон бозорига киришдек муҳим воқеликка икки йилдан зиёд тайёргарлик кўрганини, мамлакатдаги ишбилармонлик муҳитини синчковлик билан ўрганганини таъкидлади.

«Ўзбекистонда ривожланишнинг биринчи йилида биз 20 миллион долларга яқин сармоя киритамиз, 500 дан зиёд иш ўрни яратдик, уларнинг аксарияти ўзбекистонликлар учун. Бундан буён ривожланиш ва янада ўсишни режалаштирмоқдамиз”, деди Азамат Усмонов.

Маgnum гипермаркети ҳафтада етти кун туну-кун харидорларга хизмат қилади.

«Ўзбекистон аҳолисини рақобатбардош нархлардаги кенг ассортиментли товарлар билан таъминлаш, ҳудуд ва дўконда навигацияни бутун оила билан ташриф буюриш учун қулайлаштириш бизнинг муҳим вазифамиздир. Биз мижозларимизни қайта-қайта кўришга умид қиламиз ва улар учун қулай харид муҳитини яратамиз”, дейди Маgnum компаниясининг Ўзбекистондаги бош директори Асқар Мнайдар гипермаркетнинг очилиш маросимида.

Йил охиригача яна бир Маgnum дўкони – Тошкент шаҳрининг Сергели туманида очилади. 2022 йилда эса иккита гипермаркет ва бир нечта супермаркетлар фаолиятини йўлга қўйиш режалаштирилган.

Сообщение Тошкентда Қозоғистоннинг Маgnum тармоғига қарашли биринчи гипермаркет очилди появились сначала на EastFruit.

2021 йилнинг 21 октябрида EastFruit «дискаунтер» сегментида фаолият юритувчи Россиядаги икки тармоқ – «Светофор» ва «Доброцен»нинг Ўзбекистон чакана савдо бозорига кириш билан боғлиқ фаолияти жонлангани ҳақида ёзган эди. Бу тармоқлар Ўзбекистон бозорига кириши ҳақида расмий баёнотлар бермаган бўлса-да, Ўзбекистоннинг қатор шаҳарларида ишчи-ходимлар излашга киришган, бир қанча вакансияларни иш ўринлари порталларига жойлаштирган.

Орадан бир ой ўтиб, “Ўзбек ритейли” сайти Ўзбекистоннинг Бухоро шаҳрида “Доброцен” тармоғининг биринчи дўкони очилишига ҳозирлик кўрилаётгани ҳақида хабар бериб, тасдиқловчи далил сифатида объект фотосуратларини эълон қилди. Ҳозир дўконда монтаж ишлари олиб борилмоқда. Шунингдек, Россия ритейлерининг кўчмас мулк объектлари жойлашадиган жойларга қўядиган талаблари маълум бўлди:

– майдони: 800-2200 кв.м.;

– асосий автотрассалардан шаҳарга кириш/чиқишдаги биринчи қатор;

– биринчи қаватда жойлашганлик;

– 40 ва ундан ортиқ машина учун тўхташ жойи мавжудлиги;

– юк машиналари учун бинонинг орқа томонидан алоҳида кириш;

– шифт баландлиги 3,5 метрдандан баланд;

– чангимас пол мавжудлиги, пол кўтарадиган юк – 3 т/м2;

– объектда вентиляция мавжудлиги.

Эслатиб ўтамиз, 2021 йилнинг октябрь ойида Россиянинг “Доброцен” омбор-дўконлари тармоғи Ўзбекистоннинг 11 та шаҳри – Олмалиқ, Ангрен, Бухоро, Қарши, Наманган, Тошкент, Термиз, Урганч, Фарғона, Чирчиқ, Шаҳрисабзда вакансиялар эълон қилди. Хусусан, ритейлер агентлар ва кўчмас мулк менежерларини, харид бўлимлари бошлиқларини, чакана савдони ривожлантириш директорларини қидирмоқда.

«Доброцен» федерал чакана савдо тармоғи ўзининг биринчи дўконини 2016 йилнинг август ойида очди ва тезда бутун Россия бўйлаб дўконлари фаолиятини йўлга қўя бошлади. 2021 йилнинг май ойи ҳолатига кўра, тармоқда 350 та дўкон мавжуд эди. Хорижда «Доброцен» тармоғи икки мамлакатда мавжуд: 2019 йили у Беларусда биринчи дўконини, 2021 йилнинг апрель ойи охирида эса Қозоғистонда очди.

«Доброцен» чакана савдо тармоғининг ўзига хос хусусияти – бу савдо майдончаси ва сақлаш жойларига бўлинмаган ҳолда товарларни пештахталарда эмас, балки тўғридан-тўғри паллетлар (омбор поддонлари)да намойиш этадиган дўкон-омбор форматида ишлашдир. Бу катта товар захирасини тўғридан-тўғри залда сақлаш, ходимлар сони ва савдо ускуналарини минималлаштириш, шу билан анъанавий дўконларга нисбатан харидорлар учун нархларни сезиларли даражада пасайтириш имконини беради. Ритейлернинг ассортименти 1200 га яқин озиқ-овқат маҳсулотлари ҳамда энг арзон нархлардаги кундалик уй-рўзғор буюмларини ўз ичига олади.

Сообщение Россиянинг “Доброцен” чакана-савдо тармоғи Ўзбекистонда биринчи дўконини очишга ҳозирлик кўрмоқда появились сначала на EastFruit.

Россиянинг «Магнит» савдо тармоғи Исроилнинг Vertical Field тармоғи билан ҳамкорликда Краснодарда (Россия) биринчи вертикал иссиқхона фаолиятини йўлга қўйди. У «Магнит» суперстори ёнидаги автотураргоҳда жойлашган, деб хабар бермоқда ритейлернинг матбуот хизмати.

Иссиқхона – бу ақлли датчикларга эга модулли қаторлардан ташкил топган тупроқли мобиль платформадир. Иккинчиси ўсимликларнинг ҳаётий функциялари – суғориш, ёритиш ва иқлим-назоратни мониторинг қилади.

Шаҳар фермасида Баттерхед ва Эманяпроқли салат барглари, исмалоқ ҳамда райҳон ўстирилади. Уларнинг пишиб етилиш вақти – тахминан 20 кун. Сўнг йиғиб олинган кўкатлар (пестицидларсиз дея даъво қилинган) тўғридан-тўғри суперсторга юборилади. Зарурат бўлганида конструкцияни дўкон ичига ўрнатиш мумкин, дейди матбуот хизмати. Бундай иссиқхона маҳсулот етказиб бериш харажатларини йўққа чиқариб, кўкатлар мавсумий чекловларсиз, йил давомида барқарор етказиб берилишини таъминлайди. Бундан ташқари, шаҳар геопон фермаси анъанавий иссиқхоналарда кўкат етиштириш учун керак  бўладиган сувдан тахминан 90% камроқ сув сарфлайди. Ўсимликлар самарали ўсиши учун аниқ ёруғлик интенсивлигини таъминлаш мақсадида светодиод чироқлар ишлатилади. Ёритиш махсус дастур ёрдамида бошқарилиб, тартибга солинади.

Маҳсулот йиғим-теримдан  дўконлар пештахтасига етиб боргунига қадар атиги беш дақиқа вақт кетиши режалаштирилган. Ҳосил ҳар икки-уч кунда йиғиб олинади.

«Вертикал иссиқхонани ишлатиш, хизмат кўрсатиш, мониторинг ва ҳосил йиғиш жараёни осон. Бу супермаркет ходимларига платформани самарали бошқариш имконини беради. Мазкур технология иқлим зонасидан қатъи назар, маҳсулотларнинг барқарор ва юқори сифатини таъминлайди», дейди савдо тармоғининг хусусий ишлаб чиқариш бўйича директори Вячеслав Краснояров. Келгусида ритейлер Россиянинг йирик шаҳарларида ўнлаб шундай иссиқхоналар қуриш ниятида.

Шунингдек ўқинг: Хитойнинг Шэньчжэнь мегаполисида осмонўпар ферма бунёд этилади (фото)

РФ мева-сабзавот бирлашмаси директори Михаил Глушков «Магнит» қурган вертикал иссиқхонани тажриба деб атамоқда. Унинг сўзларига кўра, Россияда янги иссиқхоналар қуриш учун етарли ер участкалари мавжуд. «Масалан, Япония ва Европада бундай ер майдонлари етарли эмас. У ерларда вертикал иссиқхона қуриш урфга кирган. Бу Россияда ўзини оқлайдими-йўқми, лойиҳа  самара берадими-йўқми, буни айтиш қийин», деди у «Агроинвестор«га. Глушков иссиқхоналарда етиштириладиган маҳсулот таннархининг 50%идан ортиғини энергия харажатлари ташкил этишини, вертикал иссиқхоналарда эса  харажатларнинг бу қисми мавжуд эмаслигини таъкидлади.

Сообщение «Магнит» тармоғи (Россия) янги лойиҳани ишга туширмоқда: вертикал иссиқхона + дўкон появились сначала на EastFruit.

Моrrisons – барча дўконларида пластикдан фойдаланишни камайтириш учун бананни пластик халтада сотишдан бош тортган Буюк Британиядаги биринчи супермаркетлар тармоғи бўлди. Мorrisons энди бананни қадоқлаш учун қоғозли ленталардан фойдаланади, деб ёзмоқда FruitNews Freshfruitportal материалларига асосланиб.

Бананни қадоқлашда пластик халталардан воз кечишга қарор қилишдан аввал Моrrisons 12 ҳафталик синов давридан ўтди. Ушбу муддатда пластик банан халталари қоғозли ленталар билан алмаштирилди. Бу вақт мобайнида дўконлар тармоғи 2 миллион дона пластик халтани ишлатишдан воз кечишга муваффақ бўлди. Бананни пластикка қадоқлашдан бутунлай воз кечиш учун Мorrisons бир марталик халталардан фойдаланишни йилига 45 миллион донага, пластикдан фойдаланишни 180 тоннага камайтиради.

Шунингдек ўқинг: Испанияда 2023 йилдан эътиборан, мева-сабзавот маҳсулотларини пластик қадоқда сотиш таъқиқланиши мумкин

«Бананларнинг ўз қадоғи бор, бу уларнинг пўстлоғидир. Бундан ташқари, улар бош бўлиб ўсади, ҳаммасини бир ерга жамлашга уринишнинг ҳожати йўқ. Шунинг учун оддий, мустаҳкам қоғозли лента идеал вариант ҳисобланади. Синовларда банан сифати бузилмагани боис, пластикдан қоғозли қадоққа ўтиш ҳеч бир муаммо туғдирмади”, дейди Моrrisons супермаркетлар тармоғининг банан харид қилувчиси Элио Биондо.

Сообщение Британия супермаркетлари бананни пластик халтада сотишдан бош тортмоқда появились сначала на EastFruit.

EastFruit таҳлилчиларининг фикрича, Германиядаги этник супермаркетлар (асосан, собиқ СССР ва собиқ соцлагернинг бошқа мамлакатларидан келган муҳожирларга мўлжалланган)да бу йил Ўзбекистон мевалари тез-тез кўзга ташланмоқда.

Кўриниб турибдики, «ўзбек меваси» бренди собиқ совет истеъмолчилари онгида ҳануз сақланиб қолган, чунки, маҳсулотлар Европа Иттифоқи мамлакатларидаги аналогларига нисбатан анча юқори нархда бўлса-да, яхши сотиляпти.

Хусусан, август ойи охирида Мix Маrkt супермаркетида Ўзбекистон қовунининг бир килограмми 1,29 евродан сотилди, яъни бу нарх 1 кг учун 16 200 ўзбек сўмига тенг. Aйни пайтда Ўзбекистонда қовуннинг улгуржи нархи EastFruit улгуржи нархлари мониторингги маълумотларига кўра, бир килограмм учун ўртача 1 900 сўм ёки 15 евроцентни ташкил қилмоқда. Бироқ, қовунни Германияга етказиб бериш учун тахминан 40 евроцент, қадоқлаш ва бошқа расмиятчиликларга ҳар кг учун 20 цент керак бўлади. Шу боис, экспортёрнинг даромадини ҳисобга олмаганда, Германияга етказиб бериладиган қовун нархи ҳар бир кг учун камида 75 евроцентни ташкил этади. Шунга кўра, бу ҳолда супермаркетлар устама нархи унчалик юқори эмас, чунки, умуман ишчи кучи ва кўчмас мулк харажатлари туфайли Европа Иттифоқи супермаркетларининг устама нархи Ўзбекистон ва МДҲ мамлакатларига қараганда анча юқоридир.

Шунингдек ўқинг: Ўтган икки ҳафта ичида Ўзбекистонда тарвузнинг улгуржи нархи 44 фоизга ошди

Германия супермаркетларида Ўзбекистондан хўраки узум ҳам бор. Нарх белгиларида навлар номи кўрсатилмаган бўлса-да, ўзбек навларидан иккита энг машҳури сотувда: Оқ Ҳусайни ва Қора Кишмиш. «Оқ Ҳусайни» ёки унинг машҳур «Келин бармоқ» (“Дамские пальчики”) номли тури Германияда ҳар бир кг учун 4,49 еврога (кг учун 56 350 сўм) сотилади. Бу нав, асосан, меванинг шакли учун қадрланади, унинг камчилиги эса уруғлари мавжудлигидир. «Қора Кишмиш» – уруғсиз нав бўлиб, 1 еврога арзон сотилмоқда – кг учун 3,49 евро (кг учун 43 800 сўм).

Ўзбекистонда узумнинг иккала нави ҳам ҳозирги кунда 9 000 дан 12 000 сўмгача улгуржи нархларда сотиляпти. Фермерлар юқори сифатли узум учун 15 минг сўм ҳам олишлари мумкин. Яъни, айни пайтда Ўзбекистонда бу навларни ҳар бир кг учун 72 евроцентдан 1,2 еврогача бўлган нархларда сотиб олса бўлади.

Қайд этиш жоизки, 2020 йилда ҳам Ўзбекистон Германияга қовун ва хўраки узум экспорт қилган. Ўшанда мавсум давомида 500 тонна қовун ва 17 тонна хўраки узум экспорт қилинган эди. Aлбатта, бу Ўзбекистондан ҳар икки товар экспортининг ҳам умумий ҳажмига нисбатан унчалик катта ҳажм эмас ва бу товарлар, асосан, этник дўконларда сотилади. Чунки, бу маҳсулотлар Германиядаги анъанавий супермаркетлар тармоғида нарх ва сифат жиҳатидан Испания, Греция, ва Италия  маҳсулотлари билан рақобатлашиши қийин.

Шундай бўлса -да, ҳар йили Германияга экспорт қилинадиган қовун ва узум ҳажмининг ўзи муҳим ютуқ. Зеро, этник дўконлардан нафақат собиқ СССР муҳожирлари, балки, Германиянинг бошқа аҳолиси ҳам маҳсулот харид қилади. Ва шу тариқа германияликлар Ўзбекистон мевалари билан танишиб, уларнинг юқори таъм сифатини баҳолаши мумкин.

Сообщение Ўзбекистон қовуни ва узуми Германия супермаркетларида – нархлар таҳлили появились сначала на EastFruit.

2021 йилнинг январь ойида EastFruit Маkrо (Ўзбекистон) йирик супермаркетлар тармоғи раҳбари Роман Сайфулин билан батафсил интервьюни эълон қилган эди. Унда Роман Сайфулин  супермаркетларнинг анъанавий бозорлар билан рақобатлашуви нечоғли қийинлигини, тармоқлар озиқ-овқат бозорларида сотилаётган қандай маҳсулотларни таклиф қила олмаслигини ва бунинг сабабларини сўзлаб берган эди.

«Ўзбек ритейли» портали мухбири билан суҳбатда Роман Сайфуллин супермаркетлар тармоғи ва анъанавий бозорлар ўртасидаги рақобат масаласига яна тўхталди. Қуйида ушбу интервьюдан иқтибос келтирамиз.

Роман Сайфулин  рақобатчиларга нисбатан эҳтиромли муносабатини таъкидлаб, ҳамма «бир қайиқда» эканлигини айтди. Унинг сўзларига кўра, Маkro супермаркетлар тармоғида рақобат икки томонлама сезилади: бу бевосита супермаркетлар ва анъанавий бозорлардир. Иккинчиси – кучли рақиб: “Бозорлар, ҳақиқатан ҳам, ҳал қилувчи рол ўйнайди. Улар индикатор сифатида бугунги кунда нима талаб қилинаётганини кўрсатади ва ҳамма нарсага биздан кўра тезкорроқ жавоб беради”, деди бош менежер.

Масалан, супермаркетдаги товарлар нархини ўзгартириш учун тахминан бир сутка керак бўлади. Бу жараён техник сабаблар, касса тизимидаги нархларни таҳрирлаш ва пештахталардаги маҳсулотлар нарх белгисини алмаштириш каби юмушлар туфайли мураккаблашади. Бозорларда эса нархни ўзгартириш қийин эмас. Масалан, доллар курси кўтарилди ёки тушди – сотувчилар дарҳол товарига чегирма бериши ёки аксинча, нархларни кўтариши мумкин. Супермаркетлар эса бу борада бирмунча бюрократроқ.

Бошқа томондан олиб қаралса, озиқ-овқат сотиб олиш билан боғлиқ вақтни сезиларли даражада тежовчи қулайлик –  супермаркетларнинг одамлар ҳаётига «кириб бориши» муносабати билан савол туғилади – бозорлар умуман ёпилиб кетиши мумкинми?

Роман Сайфулиннинг сўзларига кўра, бозорлар савдо майдонини тарк этиши мумкин, лекин тез орада улар яна ўз ўрнини эгаллайди: “Европа мамлакатларида ҳам аввалига ҳамма бозорлар ёпилди, кейин одамлар бозорга боришни соғинишди. Супермаркетларда кўп ҳолларда бир хил маҳсулотлар ассортименти тақдим этилади, харидор эса танлаб олишни хуш кўради. Мисол учун, бир аёл бувисининг бринза тайёрлаш бўйича ноёб рецептини билади ва уни сотиш учун ишлаб чиқаради, аммо кичик ҳажмда. Хўш, бринзани аёл қаерда сотади? Фақат деҳқон бозорида. Бу нишали маҳсулот, деб аталади, у супермаркетларда бўлмайди ва одамлар айнан шундай маҳсулот учун бозорга боради. Ҳатто Москвада ҳам буни кузатиш мумкин, деярли барча бозорлар ёпилиб кетган эди, лекин ҳозир улар яна савдо майдонига қайтмоқда. Дарвоқе, бозордаги нархлар арзон эмас, маҳсулотлар, кўпинча, супермаркетдагидан ҳам қимматроқ”, дейди Роман Сайфулин.

Эслатиб ўтамиз, Маkro супермаркетлар тармоғи менежерининг EastFruitга берган интервьюсида, шунингдек, супермаркетлар ташкил қилиш учун юқори сифатли  савдо майдончалари етишмовчилиги, ҳудудлардаги ишлар, ассортимент ва маҳаллий етказиб берувчилар билан боғлиқ муаммолар, ҚҚС, сархил мева-сабзавот маҳсулотлари сифатининг стандартлари ҳақида гапирган. Ва Ўзбекистондаги мева-сабзавотларнинг онлайн-савдоси келажаги ҳақида ҳам фикр билдирган.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФAО)нинг инвестицион департаменти иқтисодчиси Aндрей Ярмак  ўтказган интервьюнинг видеоёзувини ушбу ҳавола орқали кўришингиз мумкин.

Сообщение Ўзбекистонда бозорлар бутунлай ёпилиб кетиши мумкинми? Супермаркетларнинг анъанавий бозорлар билан рақобатининг ўзига хос хусусиятлари появились сначала на EastFruit.