Таъминот занжири – замонавий бизнесда ишлаб чиқариш ва маҳсулотни якуний истеъмолчига етказиб бериш ўртасидаги барча зарур жараёнларни боғловчи тизимдир. Бироқ, коронавирус пандемияси бутун жаҳон бўйлаб ушбу тизимнинг асосий таркибий қисмларини издан чиқарди.

Мева-сабзавот компаниялари бу даврда маҳсулот етказиб беришнинг самарали тизимини сақлаб қолиши мумкинми? Етказиб бериш занжирини бошқариш жараёни деганда нималар тушунилади? Мева-сабзавот бизнесининг рентабеллигини ошириш учун омбор логистикаси бошқарувини автоматлаштириш қанчалик муҳим? Бу ҳақида мева-сабзавот компанияларининг тизимли таъминот занжири бошқаруви билан шуғулланувчи «Янгича индустриал ечимлар» – «New Industrial Solutions» (Украина) компанияси бош директори Алексей Гладишев гапириб берди.

Унинг қайд этишича, замонавий бизнесда таъминот занжири бошқаруви мижозлар эҳтиёжини максимал даражада қондириш, харажатларни камайтириш ва компаниялар учун бозорда рақобатдош устунликларни таъминлашга қаратилган кўплаб таркибий қисмлардан иборат. Хўш, улардан қай бири муҳим?

Етказиб беришнинг максимал тезлиги ва самарадорлиги жараённи автоматлаштириш орқали аниқланган

“Замонавий логистикада таъминот занжирига маҳсулотларни максимал тезлик ва самарадорлик билан ишлаб чиқариш ҳамда мижозларга етказиб бериш учун бир-бири билан ўзаро боғлиқ бир қанча қисмлар сифатида қаралади. Шу билан бирга, бугун бозорда турли бизнес йўналишлари бўйича фаолият юритувчи компанияларга жараёнларнинг аксарият қисмини автоматлаштириш, уларнинг шаффофлиги ва самарадорлигини таъминлаш имконини берувчи таъминот занжири бошқаруви бўйича кўплаб ихтисослашган дастурий ечимлар пайдо бўлган. Йиғилган маълумотлар асосида таъминот занжирини бошқариш тизимлари бизнес жараёнларини такомиллаштириш ва бозорда рақобатдош устунликларга эга бўлиши учун имкон қадар уларнинг самарадорлиги ва маҳсулдорлигини таъминлашга ёрдам беради», дейди бозор мутахассиси.

Шу билан бирга, мева-сабзавот бизнеси ҳақида гапирар экан, Алексей Гладишев таъминот занжири бошқаруви самарадорлиги бошқа сегментларга нисбатан мазкур сегментда муҳимроқ эканлигини қайд этади: “Сабзавот ва мевалар тез бузиладиган маҳсулотлар, шунинг учун етказиб бериш занжиридаги ҳар қандай узилиш якуний истеъмолчига олиб борадиган йўлда кечикишларга олиб келади ва бу ишлаб чиқарувчи учун қўшимча сақлаш харажатлари демакдир. Бундан ташқари, сабзавот ва мевалар сифати бузилиши хавфи ортади».

Таъминот бошқаруви соҳасидаги дастурий ечимлар ҳақида сўз юритар экан, New Industrial Solutions компанияси бош директори бугунги кунда сервисни режалаштириш бўйича замонавий маҳсулотлар мавжудлигини, хусусан, компания Service Оptimizer 99+ платформаси асосида ўз мижозлари – фермерлар ва экспортёрларга ушбу турдаги маҳсулотларни таклиф қилмоқда. Платформани таъминот занжири бошқаруви соҳасида жаҳондаги етакчи иштирокчи – ТооlsGroup (АҚШ) ишлаб чиққан.

«Servis Optimizer 99+ нинг афзаллиги шундаки, бугунги глобал логистика инқирозида ишлаб чиқарувчи глобал бозордаги ноаниқлик шароитида ўз бизнесини иложи борича самарали ривожлантириш имконини берувчи етказиб бериш занжирининг режалаштириш хизматидан фойдаланади», дейди Алексей Гладишев.

Сунъий интеллект ёрдамида маҳсулотни сотиш жараёнларини оптималлаштириш

Платформа мақсадли хизмат даражаларига эришиш учун таъминот занжири режалаштирилишини автоматлаштиради ва соддалаштиради. Хусусан, сабзавот ва мевалар етиштирувчи ҳамда экспорт қилувчи корхоналарнинг товар тақчиллиги, маҳсулот захиралари, корхона айланма маблағлари ўртасидаги номувофиқлик туфайли савдони бой бериш каби муаммолари ҳал этилади”, дейди Алексей Гладишев.

Мутахассиснинг таъкидлашича, мева-сабзавот бизнесида омбор логистикасини бошқариш ҳам муҳим аҳамиятга эга.

Замонавий автоматлаштирилган дастурий ечимлар омбор захираларининг аниқлигини ошириши, маҳсулотни саралаш ва уни жўнатишдаги хатоларни камайтириши, пировардида, мижозларга хизмат кўрсатишни яхшилаши мумкин, бу эса бизнесингиз нуфузига ижобий таъсир кўрсатади.

“New Industrial Solutions ўз мижозларига Омборлар бошқаруви тизими (WМС) ечимларини таклиф этади.  WМС ҳар қандай омборни автоматлаштиришга имкон беради ва барча турдаги логистика процедураларига мос келади. Шу билан бирга, дастурнинг ўзи товарларни жойлаштириш ва саралаш стратегияларини танлайди ва деярли ҳар қандай омборда ишлаш учун ўнлаб созламаларга эга.  Омборлар бошқарувининг автоматлаштирилган тизими маҳсулотларни қабул қилиш, жўнатиш ва ташишда, масалан, сабзавот ва меваларни саралашда инсон омилининг салбий таъсирини бартараф этади.  Шу билан бирга, сизнинг бизнесингиз юқорида қайд этилган операциялар бўйича харажатларни ўнлаб марта камайтиради, бу эса компаниянинг рентабеллиги ҳам ошишини англатади”, дея қайд этди мутахассис.

 Дастлабки босқичда таҳлил – асосий омил

Алексей Гладишев мева-сабзавот бизнесида логистика жараёнларини оптималлаштиришдан аввал унинг ўзига хос хусусиятларини батафсил таҳлил қилиш ва логистика соҳасидаги муаммоларни аниқлаш муҳимлигини таъкидлайди.

Автоматлаштириш шаффоф бизнес жараёнлари ва оптимал моддий-техник инфратузилма билан биргаликда муҳим аҳамиятга эга.

«Шу билан бирга, бу ишни кўп йиллик тажрибага эга бўлган, ички ва ташқи бозорнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда турли лойиҳаларни амалга ошириш учун тизимли ечимларни таклиф эта оладиган мутахассислар амалга ошириши муҳимдир» дея хулоса қилади мутахассис.

Сообщение Мева-сабзавот бизнесида таъминот занжири бошқарувининг автоматлаштирилган тизими: қандай қилиб компания даромадини ошириш мумкин? появились сначала на EastFruit.

2022 йилнинг 15 февралида Кubota корпорацияси АGRITECHNICA деб номланган жаҳондаги энг йирик қишлоқ хўжалиги техникаси кўргазмасида «Аgrifuture Concept Winner – 2022» мукофотига лойиқ, деб топилди. Ғолиб – “Тevel Aerobotics Technologies” компанияси билан ҳамкорликда ишлаб чиқилган мева ҳосилини йиғишнинг автоматлаштирилган тизими нафақат новаторлик иши сифатида, балки амалиётга кенг татбиқ этиш мумкинлиги билан ҳам юқори баҳоланди. Бу хусусда EastFruit FreshPlaza ҳаволасига таяниб ёзмоқда.

Қишлоқ хўжалиги техникаси бўйича жаҳондаги энг йирик кўргазма саналадиган АGRITECHNICA доирасидаги “Аgrifuture Concept Winner – 2022″ мукофоти келгуси 5-10 йилда агросаноат секторига жорий этишнинг реал имкониятларига қаратилган инновацион ечимлар учун мукофотдир.

Кubotа ва Теvel мева фермалари фаолиятида қўлланадиган автоматлаштирилган мева йиғиш тизими учун ушбу мукофотга сазовор бўлди.  Мазкур инновацион ғоя янгилик эканлиги, амалиётга самарали татбиқ этиш мумкинлиги ва универсаллиги боис, юқори баҳога муносиб кўрилди. Зеро, бу хусусиятлари уни турли ўлчамдаги мева етиштирувчи фермер хўжаликларида кенг қўллаш имконини беради.

Янги концепция сунъий интеллект (СИ) ёрдамида пишиб етилган меваларни аниқлаш орқали терим жараёнини автоматлаштириш учун Теvel (FARTM) учувчи автоном роботи билан жиҳозланган теримчи-роботларни ўз ичига олган.  FAR Tevelнинг Кubota учувчисиз тракторлари ва бошқа қишлоқ хўжалиги техникаси билан комбинацияси алоҳида фермер хўжаликлари талабларига мос келувчи турли конфигурацияларни яратишга имкон беради ва ҳосил йиғим-теримининг белгиланган усулларига тўлиқ мослашувни таъминлайди. Ушбу концепция бутун жаҳон бўйлаб мева етиштирувчи фермер хўжаликларида кучайиб бораётган ишчи кучи танқислиги муаммосини ҳал этишга хизмат қилиши билан аҳамиятлидир. Тизимнинг, шунингдек, мева йиғиш учун идеал вақтни аниқлаш орқали маҳсулот сифатини ошириш ва ҳосил бой берилиши сабаб пайдо бўладиган чиқитларни камайтириш каби бошқа афзалликлари ҳам бор.

Kubota келажак қишлоқ хўжалигини яратиш учун инновацион технологияларни ишлаб чиқувчи компаниялар ва тадқиқот институтлари билан ҳамкорликни давом эттиради ва комплекс ечимлар компанияси сифатида ҳар бир авлод эҳтиёжларини тўлиқ  қондира олади.

Сообщение Мева ҳосилини йиғиб олишнинг автоматлаштирилган тизими концепцияси «Аgrifuture Concept Winner – 2022» мукофотини қўлга киритди появились сначала на EastFruit.

Голландиядаги Вагенинген университети тадқиқотчилари Нидерландия истеъмолчиларни ҳимоя қилиш ташкилоти  (NWО) тақдим этган 2,5 миллион долларлик маблағ эвазига агроозиқ-овқат секторидаги сунъий интеллект имкониятларини ўрганишади.

Улар агроозиқ-овқат секторида сунъий интеллектдан фойдаланиш методологиясини ишлаб чиқишади, мазкур методология асбоб-ускуналар, тавсиялар, этика ва ҳуқуқ меъёрлари, шунингдек, сунъий интеллектни қўллаш бўйича жалб қилиш стратегияларини ўз ичига олади, дея хабар бермоқда «АгроБизнес«.

“Ҳозир одамлар сунъий интеллект қишлоқ хўжалигига нима олиб келиши ва у қандай хавф-хатар туғдириши мумкинлиги ҳақида тасаввурга эга эмас. Агар фермер сут ишлаб чиқариш ҳақида ўзининг кундалик маълумотларини тақдим этиш орқали сунъий интеллект лойиҳасида иштирок этадиган бўлса, ўз компаниясидаги ишлаб чиқариш жараёни ҳақида рақобатчи фермерларга хабар бермаслик учун бу маълумотлардан аноним фойдаланилишини истайди”, дейди Wageningen Economic Reseachнинг  этика ва масъул тадқиқотлар ҳамда инновациялар бўйича катта илмий ходими, лойиҳа раҳбарларидан бири  Симоне ван дер Бург.

Тадқиқот этика, ҳуқуқ ва ижтимоий таъсир (ELSA) протоколларига мувофиқ, Al for Sustainable Food Systems (AI4SFS) лабораториясида ўтказилади.

Олимлар ELSA омиллари сунъий интеллект дизайнига интеграциялаштириладиган олтита амалий тадқиқотни ўтказишади.

Саволлар ҳозирча жавобсиз

Сунъий интеллект роботлари одамларнинг иш ўрнини эгаллайди ва бу агроозиқ-овқат секторидаги меҳнат бозорини тубдан ўзгартириши кутилмоқда.

Шу сабабли, олимлар «ишчи-инсонларга сунъий интеллект қандай таҳдид солиши мумкин?» ёки «роботлар сифатли ва аҳамиятли ишлар учун қандай имкониятларни таклиф қилади?», деган саволларга жавоб излашади.

Ўт ўрувчи робот тасодифан бегона ўтлар ўрнига керакли экинларни олиб ташлаши ва шу билан ҳосилни йўқ қилиши мумкин. Бу ҳолатда ким жавобгарликни бўйнига олади? Ва етказилган зарарни ким қоплаши керак? Алгоритм йирик агрокомпания учун энг яхши ечимларни топишга ўргатилади, бу эса даромад ошишига олиб келади.  Бироқ, охир-оқибат, алгоритм айбдор шахснинг мавжудлигини кўрсатувчи ҳаракатни амалга оширади.  Бу ўринда алгоритмни айблай оламизми?

Сунъий интеллектдан озиқ-овқат секторида тобора кўпроқ фойдаланилмоқда. Мисол учун, ифор ва таъм бўйича ихтисослашган Firmenichнинг формулалар генератори бозорга тез етказиб бериладиган индивидуал парфюмерия ва таъм ечимларини таъминлайди.

Symrise компанияси ўсимлик навларида таъмларни модуляция қилувчи ўсимлик ингредиентларини аниқлаш учун сунъий интеллектдан фойдаланади. Ушбу технология ёрдамида немис компанияси таъмни мувозанатлаштира оладиган янги потенциал материалларни аниқлаш учун минглаб қадимий Хитой рецептларини ўрганиб чиқди.

Сообщение Нидерландиялик олимлар агробизнесда сунъий интеллект қўлланишининг этикавий ва ҳуқуқий хатарларини ўрганишмоқда появились сначала на EastFruit.

Мавсумий ишчилар етишмовчилигини камайтириш учун британиялик ишлаб чиқарувчилар салат барги йиғим-теримида иштирок  этувчи роботларни яратиш лойиҳасини ўз зиммаларига олишди.

Британиянинг салат барги  етказиб берувчи компаниялари – G’s Fresh ва PDM Produce салат барги ҳосилини йиғувчи роботларни ишлаб чиқишда кўмаклашиш учун агротехник мутахассислар билан ҳамкорликда иш юритмоқда, деб хабар берди FruitNet ҳаволасига таяниб EastFruit.

Innovate UK  молиялаштирган лойиҳада ишлаб чиқарувчилар Аgri-EPI маркази (Эдинбург), Ҳарпер Адамс университети (Ньюпорт), IDS Imaging Development (Германия) ва  видеомаълумотнинг автоматлаштирилган таҳлил технологияси бўйича бошқа мутахассислар билан интеллектуал автоматлаштирилган тизим (салат барги йиғим-терими учун)ни ишлаб чиқишда ҳамкорлик қилишмоқда.

Хабарда айтилишича, порей пиёзи йиғим-терими учун мўлжалланган мавжуд ускуна салат баргини ердан кўтариб, уни сиқиб турувчи тасмалар орасида ушлаш учун мослаштирилмоқда. Ташқи ёки «ўрама» салат барглари пояни очиш мақсадида механик равишда олинади, сўнгра машинанинг кўрув қобилияти ва сунъий интеллект салат бошини яхшилаб ажратиш учун поядаги кесиш нуқтасини аниқлайди.

«G Salad Harvesting Services Ltd» компаниясидаги ҳамкасбларнинг фикрига кўра, айсбергни кесиш жараёни автоматлаштиришда техник жиҳатдан энг қийин босқичдир», дейди IDSнинг маҳсулотлар савдоси бўйича мутахассиси Роб Уэбб.

Шунингдек ўқинг: Япониянинг Кubota компанияси ва Теsla асосчиси ҳамкорлигида узум етиштирувчи робот ишлаб чиқарилади

Лойиҳа иштирокчиларининг сўзларига кўра, яратилаётган робот-ишчи прототипи uEye FA оиласига мансуб GigE Vision камерасини ўз ичига олади.  У жуда ишончли бўлиб, мураккаб шароитларда идеал ускунадир. Робот-теримчи прототипи дала синовларида қўлланади.

«Лойиҳада иштирок этишдан мамнунмиз ва натижаларни интиқлик билан кутмоқдамиз. Биз унинг салат барги ҳосили йиғим-теримини автоматлаштириш ва самарадорлигини оширишдаги имкониятларига аминмиз, зеро, бу фақат мавсумий ишчилар етишмовчилиги муаммосини бартараф этибгина қолмай, иш маҳсулдорлигини оширишга ҳам хизмат қилади», дейди IDS Imaging Development Sistems компаниясининг бошқарувчи директори Ян Хартманн.

Сообщение Британияда салат барги йиғим-теримида иштирок этадиган ишчи-роботлар яратилмоқда появились сначала на EastFruit.