Соғлом овқатланиш тенденциялари ва вегетарианлик бутун жаҳонда, айниқса, Европа Иттифоқи мамлакатларида тобора оммалашиб бормоқда. Америка Ширин картошка маркетинг институти (АSPMI) олиб борган фаол маркетинг кампанияси, шунингдек, ушбу сабзавотдан чипс, фри, шўрвалар ёки яримтайёр таомлар тайёрланиши туфайли ширин картошка Европадаги сабзавотлар орасида савдоси энг тез ўсиб бораётган маҳсулотлардан бирига айланди. EastFruit жамоаси айнан шу боис мазкур сабзавотга эътибор қаратди.

Энг йирик импортёр Европа савдо хаби – Нидерландия ҳисобланади. 2016-2020 йиллар давомида ушбу мамлакатга ширин картошка импортининг ўсиш суръати 17% ни ташкил этган.  Бу кўрсаткич худди шу даврдаги ширин картошка импортининг глобал ўртача ўсиш тенденциясидан (11%) ҳам юқоридир. Ширин картошка Шимолий Европа мамлакатлари – Буюк Британия, Германия, Франция, Бельгия ва ҳатто Канадада ҳам машҳур.

Фото: Печда пиширилган батат

Сўнгги бир неча йил ичида Яқин Шарқ мамлакатларидан талаб ортиб бормоқда – Саудия Арабистони сўнгги уч йил ичида рекорд даражадаги импорт билан ширин картошка импортёрлари ўнталигига кирди – у 2020 йилда 20,5 минг тоннадан ортиқ ширин картошка импорт қилган (2021 йил учун ушбу мамлакатга тааллуқли маълумотлар ҳали мавжуд эмас).

Бизнинг минтақада ҳам ширин картошка истеъмол қилинмоқда. Россия (2021 йилда 2,9 минг тонна ширин картошка импорт қилган), Болтиқбўйи мамлакатлари (Латвия – 744 тонна, Эстония – 524 тонна ва Грузия – 53 тонна) шулар жумласидандир.

Ширин картошка нима ва унинг фойдали жиҳатлари қандай?

Иссиқликни хуш кўрувчи ширин картошка (Ipomoea  batatas), шунингдек, батат деб ҳам аталади, оддий картошкага мутлақо алоқадор эмас. Ширин картошка икки уруғ паллалилар оиласига, одатий картошка эса итузумдошлар оиласига мансубдир. Ширин картошканинг калорияси бироз юқорироқ ва одатий картошкага нисбатан деярли 10 баробар кўпроқ натрий, икки баробар кўпроқ кальций ва бироз кўпроқ шакар ҳамда озуқавий толалардан таркиб топган.

Ширин картошка истеъмол қилинганда ретинол (А витамини)га айланадиган бета-каротиннинг юқори миқдори ва глютен  камлиги туфайли у соғлом турмуш тарзига дахлдор егулик саналади. Ушбу экин болалар озуқасининг таркибий қисми сифатида кенг қўлланади ва батат, айниқса, соғлом озиқ-овқат истеъмол қилишни истайдиган ёшлар орасида жуда машҳур.

Ширин картошканинг гликемик индекси (ГИ) жуда паст. Маълумки, ГИ –  озиқ-овқат таркибидаги углеводларнинг қондаги глюкоза даражаси ўзгаришларига таъсири бўйича нисбий ўлчов бирлигидир. ГИ паст углеводларнинг ҳазм бўлиши, сўрилиши ва метаболизмда иштирок этиши секинроқ ҳамда қондаги шакар миқдорининг (инсулин даражасида) камроқ ва сустроқ ошишига олиб келади. Шунинг учун ширин картошка парҳезбоп қандолатчиликда кенг қўлланади. Аммо ширин картошкадан фойдаланган ҳолда парҳез қилишни режалаштираётганда шунга эътибор қаратиш керакки, ГИ сабзавот ўсадиган жой, шунингдек, таомни тайёрлаш усулига боғлиқ. Масалан, қайнатилган бататда ГИ қовурилганига нисбатан пастроқдир.

Фото: Бататли брауни

Ширин картошка навларининг кенг ассортименти мавжуд. Перунинг Лима шаҳридаги Халқаро картошка маркази (CIP) генетик банкида бататнинг 6000 дан зиёд навлари бор. Ширин картошканинг пўстлоқости ранглари бир неча хил – оқ, сариқ (orange flesh sweet potato), у бета-каротиннинг юқори миқдори билан ажралиб туради. Шунингдек, навлар ширинлиги ва таркибидаги қуруқ моддалар билан ҳам фарқланади.

Фото: Бататдан тайёрланган нон

Ширин картошкани қаерда ва қай тарзда етиштириш керак?

Ширин картошка жаҳонда энг кўп етиштириладиган маҳсулотлар орасида еттинчи ўринда туради. Бу экин Ҳиндистоннинг нам иқлимида ҳам, Марказий Осиёнинг қурғоқчил ҳудудларида,   Ўзбекистон ва Тожикистонда ҳам яхши ўсади.  Ширин картошка турли агроиқлим шароитларига жуда осон мослашади. Аммо, ўсимлик нолдан паст ҳароратларга тоқат қилолмайди. Ушбу «меҳнатсевар» ўсимлик узоқ вегетатив мавсумни бошдан кечириб, иссиқликни яхши кўради ва узоқ давом этувчи иссиқ ёзда камида 150 кун жуда яхши ўсади.

Вегетация даврида ширин картошка учун 15 дан 33 °C гача бўлган ҳарорат оралиғи талаб қилинади, шу билан бирга, оптимал ҳарорат 20 дан 25 °C гачадир. Энг юқори маҳсулдорлик кундузги юқори ҳарорат (25-30 °C)да, кечаси эса паст ҳарорат (15-20 ° С)да бошланади; тунгги паст ҳарорат илдиз ҳосил бўлишига, кундузги юқори ҳарорат вегетатив ривожланишга ёрдам беради. Аммо, сабзавотнинг ривожланиш жараёни фақат 20 дан 30 °C гача бўлган ҳарорат оралиғида, оптимал 25 °C да содир бўлади ва одатда, 10 ° C дан пастроқда тўхтайди.

Одатий картошкадан фарқли ўлароқ, ширин картошка куртаклари тилимланиб кўпаяди. Бу шуни англатадики, қиш учун уруғлик материаллар билан омборни тўлдириш шарт эмас. Масалан, 1 гектар батат экиш учун 3 тонна уруғлик материали керак бўлади.

Грузиядаги Халқаро Картошка Маркази (CIP) вакили Русудан Мдиванининг сўзларига кўра, ширин картошкани одатий картошкадан аввал ёки кейин алмашлаб экиш мумкин. Бу кичик парчаларга бўлинган ерлардан иборат мамлакатлар учун жуда муҳимдир. Иккала экин ҳам турли оилаларга мансуб  бўлгани сабабли, уларнинг зараркунандалари ва касалликлари ҳам ҳар хил. Бататнинг афзалликларидан бири шундаки, Колорадо картошка қўнғизи уни емайди, лекин бу  зараркунандалар ҳужум қилмайди, дегани эмас.  Украинанинг «Агроанализ» компанияси вакили Вадим Дудка бир неча бор ширин картошканинг асосий касалликлари ва зараркунандаларига эътибор қаратган – улардан энг хавфлиси нематодалар, ўсимлик канаси ва  битидир.

Мдивани хонимнинг фикрича, алмашлаб экишда ширин картошкадан фойдаланиш бир гектаргача ерда маҳсулот етиштираётган деҳқонга юқори ҳосил ва барқарор даромад олиш, фойдали экин етиштириш имконини беради. Зеро, бататни босқичма-босқич экиш ва аста-секин йиғиб олиш мумкин. Аммо муаммо шундаки, бу икки экин турли иқлимларни яхши кўради.  Шунинг учун бататни Грузиянинг субтропик минтақаларига экиш тавсия этилади.

Экиннинг салоҳиятини намойиш этиш учун USAID дастури 2022 йилнинг баҳорида Самцхе-Жавахети минтақасидаги лойиҳа питомнигида вирусдан ҳоли кўчатлар етиштириш мақсадида ширин картошка қаламчаларини импорт қилишни режалаштирмоқда.

Шунингдек ўқинг: Татьяна Ивченко: Украинада «ширин картошка» (батат)нинг саноат плантациялари барпо этилмоқда, аммо ҳозирча улар «қонун доирасидан ташқарида» ҳисобланади

Ширин картошкани тижорат мақсадларида етиштириш Украинада ҳам фаол ривожланмоқда, у ерда бататнинг маҳаллий навлари устида иш олиб бориляпти. Мамлакат жануби – Одесса вилоятида Украина супермаркетларида сотиш учун органик ширин картошка етиштирилган.  Молдовада эса ҳатто Ширин картошка етиштирувчилар клуби ҳам мавжуд.

Батат жуда маҳсулдор экин – гектарига 40 дан 100 тоннагача ҳосил беради. Аммо барча сабзавотлар ҳам тижорат сифатига эга эмас. Оғирлиги камида 400 граммлик товар бататини олиш учун суғориш тадбири зарур. Аммо намлик кўплиги сифатга салбий таъсир кўрсатиши ва қора чиришнинг ривожланишига олиб келиши мумкин.

Ширин картошка пахта қўлқопларда қўл меҳнати билан йиғилади, чунки, сабзавотнинг пўстлоғи  нозик, у тез шикастланади.  Ширин картошка йиғим-теримдан кейин метаболик фаол бўлиб қолади. Шунинг учун ҳосил йиғиб олингач, уни дарҳол  «даволаш» тавсия этилади, яъни curing усули – тупроқдан тозалаш ва далада Цельсий шкаласи бўйича 29-30 даража ҳарорат (лекин 24 даражадан паст бўлмаган)да поялар  қатлами остида 24 соатгача қолдиришдир. Ушбу усул сабзавотнинг қуриниб олишига имкон яратиб, шикастланишдан асрайди.  Шундан сўнг маҳсулот сараланади, ювилади ва 1-2 кун ичида қуритиш ва бутунлай қотиши учун стеллажлар ёки ярим тўлдирилган тоза пластик қутиларга солинади. Ушбу процедура сабзавотнинг пўстлоғи қалинлашиши ва жароҳатлари битиши туфайли яхши сақловни таъминлайди, шунингдек, маҳсулотнинг таъм сифатини ҳам оширади.

Паст ҳароратга муҳтож  одатий картошкадан фарқли ўлароқ, ширин картошка 10-12 даража ҳароратда ва 90-95% нисбий намликда сақланади.  Сабзавотлар навига қараб, 6-10 ой давомида шамоллатиладиган пластик идишларда сақланади.  Сақлаш вақтида сабзавот ойига 0,5-1,5% вазн йўқотади.

Даромад ҳақида нима дейиш мумкин?

Экин иқтисодиёти жуда жозибали. Мдивани хонимнинг фикрича, Грузияда ширин картошка етиштириш фермерга одатий картошка етиштиришдан 5-6 баробар арзонга тушади. Тбилиси ритейлида эса нархлар жуда ажойиб – 8 дан 12 лари/кг гача (2,60 – 3,85 доллар/кг)дир. Аммо, шуниси ҳам борки, ширин картошканинг рекламаси ва маркетинги учун алоҳида сармоя зарур.

Сообщение Ширин картошка – Европа Иттифоқи бозорига экспорт учун истиқболли экин появились сначала на EastFruit.

Жаҳон озиқ-овқат харитаси одамлар нима истеъмол қилиши ҳақидаги энг йирик халқаро рўйхатга айланади.

«Озуқа сифати глобал лойиҳаси» (GDQP) – Gallup, Гарвард Глобал Саломатлик ва аҳоли департаменти ҳамда озуқа яхшиланиши учун глобал альянс (GAIN) ўртасидаги ҳамкорликдир.  Ушбу лойиҳа доирасида тадқиқотчилар бутун жаҳон бўйлаб овқатланиш моделлари ҳақидаги маълумотларни бирлаштирган ва визуал тарзда акс эттирувчи “Жаҳон озиқ-овқат харитаси”ни яратишади.  Жаҳон озиқ-овқат харитаси Рокфеллер фонди томонидан молиялаштирилади, деб ёзмоқда «АгроБизнес«.

GDQPда мамлакатлар бўйлаб рацион ҳақидаги мунтазам, ишончли ва таққослаш мумкин бўлган маълумотлар йиғилишини таъминлаш учун керакли воситалар ишлаб чиқилди. Асосий восита – бу рацион сифати сўрови (DQQ) бўлиб, у беш дақиқа вақтни олади, лекин аҳолининг овқатланиш тартиби ҳақида жуда кўп маълумот беради. DQQ барча шаклларда тўйиб овқатланмаслик билан боғлиқ озиқ-овқат сифатининг бир қанча ўлчовларини, жумладан, рационнинг хилма-хиллиги, шунингдек, диабет, юрак қон-томир касалликлари каби юқумли бўлмаган хасталиклар учун хавф омилларини билиш учун ишлатилади. Саволлар 29 та озиқ-овқат гуруҳини, жумладан, соғлом ва зарарли озуқаларни истеъмол қилиш ҳақидаги маълумотларни тўплайди.

Шунингдек ўқинг: 2022 йил учун агро-прогноз: нархларнинг рекорд даражада ўсиши, ўғитлар танқислиги, ҳосилдорлик пасайиши ва ишчи кучи етишмовчилиги

Ҳар бир мамлакатга хос сўровномани яратиш учун лойиҳа жамоаси ҳар бир минтақада энг кенг тарқалган маҳсулотларни аниқлаш учун 104 мамлакатдаги одамлардан маълумот олди. Умуман олганда, 750 нафардан зиёд киши қайси маҳсулотлар кенг тарқалгани ва улар қандай номланиши ҳақида маълумот берди. Бу бутун жаҳонда одамлар нима истеъмол қилиши ҳақида тизимли ва таққослаш мумкин бўлган маълумотларни тўплашга бўлган биринчи уринишдир.  Якуний харита 2023 йилга қадар DQQ маълумотларидан фойдаланган ҳолда тузилади ва бу маълумотни қизиқарли, интерактив форматда акс эттиради ҳамда томошабинларга маҳаллий озиқ-овқат билан боғлиқ одатларни таништириш учун ҳар бир мамлакатга виртуал ташриф буюриш имконини беради. Харитага Рокфеллер жамғармаси  ҳам қўллаб-қувватлайдиган Озиқ-овқат ташаббуси даврий жадвалидан олинган озиқ-овқат таркиби маълумотлари ҳамроҳлик қилади. Ушбу маълумотлар озиқ-овқат сифатини яхшилашнинг маданий жиҳатдан мақбул усуллари ҳақида муҳим маълумот беради.

Сообщение Жаҳон озиқ-овқат харитасини яратиш чора-тадбирлари 2023 йилда якунланади появились сначала на EastFruit.

2016 ва 2020 йиллар оралиғида қуритилган мева-сабзавотларнинг жаҳон бўйича савдоси 7,94 миллион тоннадан 8,73 миллион тоннагача ўсди. Бу хусусда BusinesStatнинг 2021 йилдаги «Қуритилган мева-сабзавотларнинг жаҳон бозори таҳлили” деб номланган тадқиқотида айтилган.

2020 йилда Covid-19 туфайли қуритилган сабзавот ва мевалар савдоси пасайиб, етказиб бериш занжирининг узилиши, ишлов бериш саноатидаги муаммолар ва истеъмолчиларнинг молиявий аҳволи ёмонлашуви қайд этилди.  2020 йилда қуритилган сабзавот ва мевалар савдоси ҳажми 2019 йилга нисбатан 1,1 фоизга камайди. Савдо-сотиқ энг кўп АҚШ (-109,6 минг тонна), БАА (-33 минг тонна), Саудия Арабистони (-30,3 минг тонна) ва Жанубий Африка (-26,4 минг тонна)да пасайди. Бу хусусда FruitNews хабар бермоқда.

2020 йилда қуритилган сабзавот ва меваларнинг асосий истеъмолчилари Хитой (1 479,3 минг тонна, жаҳон савдосининг 16,9 фоизи), Ҳиндистон (899,6 минг тонна, жами савдонинг 10,3 фоизи), АҚШ (445 минг тонна, 5,1%), сўнгра  Япония (355,8 минг тонна, 4,1%), Покистон (335,8 минг тонна, 3,8%), Буюк Британия (222,7 минг тонна, 2,6%) ва Германия (207,0 минг тонна, 2,4%) бўлди.

“Жаҳон қуритилган мевалар бозори ўсишининг асосий омили ортиқча вазн муаммоси фонида соғлом овқатланиш трендидир.  Қуритилган мевалар ўсимлик оқсили, витамин, минерал ва озуқавий толаларга бой бўлиб, юқори калорияли газакларнинг яхши муқобили саналади. Шу билан бирга, ишлаб чиқарувчилар ўзларининг бозордаги мавқеини мустаҳкамлаш учун доимий равишда ассортиментни кенгайтириш устида ишлашмоқда: снекларни қадоқлашнинг янги форматлари, янгича таъмлар ва уларнинг комбинациялари пайдо бўляпти», дейилади BusinesStat тадқиқотида.

Сообщение Жаҳон бўйича қуритилган мева-сабзавотлар савдоси беш йил ичида 10 фоизга ошди появились сначала на EastFruit.

Украина фермерлари ва крафт маҳсулотларини  ишлаб чиқарувчилар истеъмол трендларини доимий кузатиб боришмоқда. Соғлом турмуш тарзи озиқ-овқат бозорининг ҳаракатлантирувчи омилларидан биридир. Хусусан, соғлом ширинликларга талаб ортиб бормоқда. Яқинда бозорда янги маҳсулот пайдо бўлди – шакарсиз ширин узум пастиласи. Хўраки узум етиштиришга ихтисослашган ВIНС компаниясининг директори Татьяна Шмаглюченко (Одесса вилояти) ўғли учун фойдали ширинликлар топишга ҳаракат қилар экан, дўконлардан 100% табиий ва етарлича мазали  маҳсулотни ҳеч топа олмади. Шу сабабли, узумзорлар эгаси бундай маҳсулотни ўзи яратишга қарор қилди. Ва бунинг уддасидан чиқди ҳам. Энди Татьяна нафақат оиласи, балки сотиш учун ҳам ширинликлар тайёрламоқда, деб хабар берди SEEDS.

“Бу йилги кашфиёт мен учун узум пастиласи бўлди. Бу таваккал ва экспромт эди. Ўғлим юпқа пастилаларни ёқтирмайди, менга эса ҳамма дўконларда мавжудлари ёқмайди. Баъзан уйдаги «музокара»лар «ширин валюта» талаб қилади ва мактабга, албатта, бирор ширин егулик олиб кетилиши керак. Хўш, нега бу узум бўлмасин? Майиз мазали, албатта, лекин ноқулай. Биз истаган ширинлик шундай бўлиши керакки, уни очиб ейиш қулай бўлсин, ҳажми катта бўлмасин. Биз қалин пастила тайёрлашга қарор қилдик – ғайриоддий, хушбўй, ширин. Мен, одатда, узумнинг «Юпитер» навини пўстлоғисиз истеъмол қиламан, жуда қалин туюлади, гарчи, унда витамин, антиоксидант ва антоцианларнинг кўп қисми мавжуд бўлса-да. Хуллас, қалин пастиламизда уни сақлаб қолишга муваффақ бўлдик ва у ҳатто таъмни бойитди», дейди Татьяна Шмаглюченко.

Фермер Украина боғдорчилик бизнесини ривожлантириш лойиҳаси (UHBDP) кўмаги билан узумни қайта ишлаш учун ускуналар, хусусан, инфрақизил қуритгич олди. Энди Татьяна оқ ва қора майиз, шунингдек, пастила ишлаб чиқаради. Татьяна ўзининг крафт маҳсулотларини Интернет орқали сотмоқда.

Сообщение Шакарсиз узум пастиласи – украиналик узум етиштирувчидан суперфуд появились сначала на EastFruit.

Украинада «ширин картошка» (батат) экиладиган майдонлар айни пайтда атиги 100 гектарни ташкил этса-да, доимий равишда кенгайиб бормоқда. Украинада «ширин картошка»нинг саноат ишлаб чиқаришини ривожлантириш истиқболлари ҳақида муштарийларга гапириб бериш учун EastFruit Украина Аграр фанлар академияси (Харьков вилояти, Мерефа шаҳри)нинг Сабзавотчилик ва полизчилик институти илмий ходими Татьяна Ивченко билан суҳбатлашди.

Украина Аграр фанлар Академиясининг Сабзавотчилик ва полизчилик институти экспериментал участкаларида» ширин картошка»нинг янги навлари яратилмоқда. Улар Украина шароитига мослаштирилади. Экиш материали (клон селекцияси)ни кўпайтиришнинг самарали усуллари, минерал озиқлантириш режими ва алмашлаб экишда экиннинг ўрни, шунингдек, сақлаш пайтида «ширин картошка»нинг вазни қандай ўзгариши  ўрганилмоқда.

“Украинада картошка анъанавий равишда етиштирилади. Уни» ширин картошка» билан алмаштириш ғояси одамларнинг турмуш тарзи ўзгаргани сабаб пайдо бўлди – камҳаракатлик, жисмоний меҳнат билан пассив даражада шуғулланиш авж олмоқда, шу боис ҳам, спорт ва рационал овқатланиш тарзи оммалашяпти. Айнан соғлом овқатланишга бўлган интилиш «ширин картошка»га қизиқиш уйғотади. Ушбу экинга бўлган талаб нафақат Украинада, балки бутун Европа ва Хитойда тобора ўсиб бормоқда. Бундан ташқари, кейинги ўн йилликдаги иқлим ўзгариши ва эртапишар шаклларни яратиш учун турли мамлакатларда олиб борилган селекцион ишланмалар ушбу экин ўстириладиган майдонларни кенгайтириш имконини берди. Илгари у фақат тропик иқлимда ўстирилар эди. Шу боис, Украинада етиштириш мумкин бўлган «ширин картошка» навлари гуруҳи мавжуд. Бу ўртапишар ёки эртаги навлардир», дейди Татьяна Ивченко.

«Ширин картошка» – иссиқсевар экин

Бу экинни етиштириш учун Украина иқлими қанчалик мос? Татьяна Ивченконинг сўзларига кўра, «ширин картошка» Украинанинг исталган вилоятида етиштирилиши мумкин. Мазкур турдаги экин хусусий секторда экиш учун жуда оммалашмоқда. Аммо далаҳовлиларда, асосан, Украинанинг тупроқ ва иқлим шароитига яхши мослашган, қизил пўстлоқли, ичи оқ ёки қаймоқранг, ем-хашак учун мўлжалланган эски навларни ўстиришади. Ва бу навлар яхши ҳосил беришига қарамай, улар бозорни қизиқтирмайди: на ресторанлар ва на супермаркетлар бу маҳсулотга харидор бўлади. Шунга қарамай, бундай навлар боғбонлар орасида машҳур, чунки, уларни ўстириш осон ва «ширин картошка»нинг ҳар қандай тури сингари диабет касаллигида парҳез таом сифатида қўлланади. Ҳамма ҳам унинг килограммини  90-100 гривнадан доимий сотиб олиш имкониятига эга бўлмагани сабабли одамлар ўзлари учун» ширин картошка» етиштиришади.

Украинада бататни саноат мақсадларида етиштириш истиқболлари қандай?

«Агар саноат мақсадларида етиштириш ҳақида гапирадиган бўлсак, унда бозорда сариқ ва бинафшаранг» ширин картошка»ларга талаб бор. Бинафшаранг навларни Украинанинг фақат жанубида етиштириш мумкин, чунки, улар иссиқ иқлимни ёқтиради.

«Ширин картошка» паст ҳароратга буткул тоқатсиз. Биз уни баҳорнинг сўнгги совуқларидан кейин экамиз ва сентябрда кузги аёздан олдин йиғиб оламиз. Шундай қилиб, Харьков вилоятининг шимоли-шарқида вегетация даври 4 ой давом этади. Масалан, жанубда, Херсон вилоятида, бу жараён 5 ойга чўзилади. Тропик иқлим шароитида эса экин олти ой ҳам ўсиши мумкин, лекин биз совуқ бўлмайдиган давр билан чегараланамиз. Тижорий жозибали «ширин картошка» навлари Украинанинг жанубий вилоятларида етиштирилиши керак. Шунинг учун ҳозир бу экин Украинанинг Николаев, Одесса, Херсон вилоятларида машҳур. Ушбу ҳудудларда саноат плантациялари бор (бир неча ўнлаб гектар)» дея қайд этди Татьяна Ивченко.

Украинада «ширин картошка»нинг ўртача ҳосилдорлиги қандай?

«Ширин картошка»нинг ҳосилдорлиги турлича – гектарига 40 дан 100 тоннагача. Мамлакатнинг жанубий вилоятларида юқори ҳосил олиш мумкин. Аммо ҳатто шу 40 ёки 100 тонна ҳам – умумий ҳосил, сотиладиган «ширин картошка» унинг маълум бир қисмини ташкил этади, холос. Шуни қайд этиш жоизки, «ширин картошка» ни йиғишда қийинчиликлар мавжуд, чунки, унинг физиологик ёш илдиз мевалари, кўпинча, бу босқичда шикастланади. Бу Украинадаги тупроқлар анъанавий равишда «ширин картошка» етиштириладиган тропик минтақаларга нисбатан оғирроқ эканлиги билан боғлиқ», дейди Татьяна Ивченко. Шу сабабли, Украинада илдиз мевалари бир-бирига яқин ўсадиган навлар машҳур бўлиб, бу ҳосилни механик усулда йиғиб олишга имкон беради.

Фақат келаси йилдан УАФАнинг сабзавотчилик ва полизчилик институтида яратилган «ширин картошка»нинг икки нави Украина Навлар реестрига киритилади. Бу вақтга қадар батат, аслида, Украинада «қонун доирасидан ташқарида» эди.

Деҳқонларни ўйлантираётган савол – «ширин картошка»ни саноат мақсадларида етиштириш учун қайси навларни танлаган маъқул? Татьяна Ивченконинг сўзларига кўра, батат учун муайян трендлар ва мода мавжуд. Уни етиштириш бўйича жаҳондаги лидер – Луизиана штати университети(АҚШ)дир. У ерда бу «мода» тарғиб қилинмоқда ва машҳур навлар яратиляпти.

«Тижорий» ширин картошка»нинг вазни 400 дан 200 граммгача, идеал шаклга эга бўлиши керак. Ҳозирги кунда Украина супермаркетларидаги деярли барча «ширин картошка» хориждан олиб келинади. Яқинда етиштирилган  «Ковингтон» нави машҳур. Бу сотиладиган «ширин картошка» ва маҳсулот сифатининг идеал намунасидир”, дейди Татьяна.

Батат –  «ширин картошка» ҳақида Украинада беш йилдан зиёд вақт давомида кўп ва хўп гапирилмоқда. Шунинг учун деҳқонлар бу экинни етиштиришнинг технологик сирларини аллақачон ўзлаштириб олишди. Шу билан бирга, Украинада ўртача ҳарорат Луизиана штатидан паст бўлгани сабабли, деҳқонлар ҳосилининг катта қисми ўртача ёки кичик ҳажмдаги «ширин картошка»дан иборатдир. Бу сабзавотларни қайта ишлашда қўллаш мумкин.

«Қайта ишлаш корхоналарининг мавжудлиги мамлакатда «ширин картошка» етиштириш рентабеллигини сезиларли даражада ошириши мумкин эди, чунки, HoReСа ва чакана савдо тармоқлари катта ва кичик сабзавотларга қизиқмайди. Қайта ишлаш ҳар хил турдаги ишлаб чиқариш, хусусан, ун, чипс ва бошқа маҳсулотлар тайёрлашни назарда тутиши мумкин. Агар Украинада бататни қайта ишлашга ихтисослашган корхона пайдо бўлса, бу экин майдони сезиларли даражада ошади, чунки, фермерлар ўз маҳсулотларини қаерда сотишни билишади. Бугунги кунда украиналик фермерлар, кўпинча, «ширин картошка» ни онлайн шаклда, шунингдек, HoReCa корхоналарида сотишмоқда”,  дея таъкидлайди Татьяна.

Сўнгги 10 йил ичида Европа Иттифоқи мамлакатларида батат истеъмоли 10 баробар ошди.

» Ушбу маҳсулот, хусусан, Германия ва Францияда машҳур. Бу мамлакатларда» ширин картошка», кўпинча, Рождество ва Янги йил байрамлари дастурхонига тортилади. Украинада иқлим шароити туфайли қишда бататни сотиш қийин. Сабзавотлар +12 – +14 даража ҳароратда сақланиши керак. Агар ташиш пайтида ҳарорат 0 °C дан пастга тушса, маҳсулот сифати бузилади», дейди УАФА Сабзавотчилик ва полизчилик институти илмий ходими.

«Ҳозир фермерлар «ширин картошка»нинг килограммини 40-60 грн ва ундан юқори нархда сотишмоқда. Бари сабзавотларнинг навлари, товар кўриниши, тақдимот синфига боғлиқ. Ушбу экинга ҳаммадан кўра кўпроқ 50 ёшдан ошган кишиларнинг эҳтиёжи бор, чунки, уларда қондаги қанд миқдори ошиши каби саломатлик билан боғлиқ муаммолар кўпроқ учрайди. Аммо бундай фуқароларнинг харид қобилияти, кўпинча, паст бўлиб, улар доимий равишда ширин картошка сотиб ололмайди. Афсуски, биз сарсабил истеъмолини кўпайтириш бўйича олиб борилган муваффақиятли маркетинг лойиҳаларини ҳали «ширин картошка»да кўрмадик. Истеъмолчи нима учун  «ширин картошка»га 100 грн дан кўпроқ тўлаётгани сабабини тушуна олмайди. Ширин картошканинг одатий картошкага ҳеч бир алоқаси йўқ ва маҳаллий бозор ўсиши учун истеъмолчиларга Украинада етиштириш истиқболли бўлган бу экиннинг фойдали хусусиятларини кенгроқ тушунтириш керак”, дейди Татьяна.

Шунингдек, мева-сабзавот бозори мутахассиси 4 йил давомида HoReCa сегментида ҳам вазият ўзгарганига эътибор қаратмоқда. Зеро, агар 3-4 йил аввал ресторанлар «ширин картошка»га унчалик қизиқиш билдирмаган бўлса, бугунги кунда бу сабзавотдан тайёрланган таомлар йирик шаҳарлардаги кўплаб муассасалар меньюсида пайдо бўлган. Шунингдек, бататга қоматини доимий назорат қиладиган ва рационал овқатланадиган истеъмолчилар ҳам қизиқишади, чунки, бу сабзавот картошканинг ўрнини босади ва ундан кўра фойдалироқдир.

Ўз навбатида, Украина мева-сабзавотлар ассоциациясининг тараққиёт бўйича директори Катерина Звереванинг қўшимча қилишича, «ширин картошка»га талаб бутун жаҳонда ўсиб бормоқда. Ва ушбу сабзавотни етиштириш ҳамда экспорт бўйича лидер – Хитойдир. «Ширин картошка» кўплаб парҳез ва экзотик таомларнинг таркибий қисми сифатида қўлланиши мумкин. У клетчатка, темир, кальций, крахмал, глюкоза, микроэлемент ва витаминларга бой. Шу билан бирга, «ширин картошка»нинг сариқ, қизил, тўқ сариқ навларида каротин миқдори кўп. Ушбу экинга бўлган талабнинг ошиши аҳолиси юқори даромадли мамлакатларда кузатилмоқда. Шу боис, у экспорт учун жозибалидир. Баъзи ишлаб чиқарувчилар Украина «ширин картошка»сини Европа Иттифоқи бозорига кичик партияларда сотишга ҳам улгуришди. Шу билан бирга, Украинада» ширин картошка» етиштиришнинг жорий ҳажми тизимли экспорт таъминотини йўлга қўйиш ҳақида гапиришга ҳали асос бўла олмайди. Шунингдек,  Украина мева-сабзавот ассоциацияси ушбу мамлакатда етиштирилган бататнинг ташқи бозорда юқори салоҳиятга эга эканлигини кўрмоқда. Ва бу салоҳият маҳсулотнинг нафақат сархил ҳолатида, балки қайта ишланган шаклида ҳам – нишали тайёр соғлом егуликлар – ширин картошка чипслари ва унини етказиб бериш борасида ҳам намоён бўлади», дейди Катерина Зверева.

Сообщение Татьяна Ивченко: Украинада «ширин картошка» (батат)нинг саноат плантациялари барпо этилмоқда, аммо ҳозирча улар «қонун доирасидан ташқарида» ҳисобланади появились сначала на EastFruit.

Саутгемптон университетининг Iceland Foods тармоғи билан ҳамкорликда ўтказган тадқиқотлари шуни кўрсатдики, кассалар ва дўконга кириш жойларидан қандолат маҳсулотлари ҳамда бошқа “носоғлом” маҳсулотларни олиб ташлаб, мевалар ва сабзавотларни жойлаштириш харидорларнинг янада соғломроқ маҳсулотларни сотиб олишига туртки беради.

Тадқиқотчилар дўконлардаги савдоларни, шунингдек, бир қанча танлаб олинган доимий харидорларнинг сотиб олиш модели ва танловини кузатдилар. АгроБизнеснинг хабар беришича, ноозиқ-овқат товарлар ва сув кассалар атрофида ва киришдан узоққа жойлаштирилиб, мева-сабзавотлар бўлими дўконга кираверишга жойлаштирилганда, натижалар қандолат маҳсулотлари савдоси тушганлигини, мевалар ва сабзавотлар сотуви эса ўсганини кўрсатди.

“Натижаларимиздан маълум бўлишича, дўконларни соғломроқ режалаштириш ҳисобига аҳоли овқатланиш рационини анчагина яхшилаш мумкин, – дейди тадқиқотчилар. – Хусусан, тадқиқот шуни кўрсатдики, қандолат маҳсулотлари ва бошқа носоғлом озиқ-овқатларни кассадан ва кириш йўлакларидан узоқлаштириш натижасида ҳар бир дўконда қандолат маҳсулотлари кунига тахминан 1500 порция камроқ сотилган. Биз яна шунга гувоҳ бўлдикки, янги узилган мева ва сабзавотлар бўлими дўконнинг орқа тарафида эмас, балки унга киришда жойлаштирилганда, ҳар бир дўконда кунига 10000 порция қўшимча мева-сабзавотлар сотиб олинган”.

Уй хўжаликлари бўйича солиштирилганда, анъанавий режалаштиришдаги дўконлардаги харидларга нисбатан мевалар ва сабзавотлар 5%га кўпроқ сотиб олингани қайд этилди.

Ҳозирда янада каттароқ миқёсда тадқиқотлар олиб борилмоқда. Унда асосий эътибор дўконга киришда жойлаштирилган катта мева-сабзавотлар бўлимининг уй хўжаликлари ва алоҳида шахслар томонидан озиқ-овқат маҳсулотларини танлашига таъсирига, шунингдек, уй хўжаликларининг даромадига қараб улардаги фарқларга қаратилмоқда. Бу тадқиқот аввалгиларига қараганда янада кенгроқ миқёсни қамраб олади. У орқали жойлаштириш стратегияси миқдори чекланган соғломроқ маҳсулотларнинг харид қилинишига туртки бўлиши текширилади. Масалан, битта жой (дейлик, кассалар)га жойлаштирилиши ёки соғлом ва носоғлом озиқ-овқат маҳсулотларини аралаштириб жойлаш қандай таъсирга эга бўлиши ўрганилади.

Сообщение Мева-сабзавот бўлимининг дўконга киришда жойлаштирилиши янада соғлом озиқ-овқат танловига кўмаклашади появились сначала на EastFruit.

Россияда ёпиқ ва очиқ ерда етиштирилган кўкатлар ва салат баргини истеъмол қилиш 2030 йилга бориб, 2020 йилдаги 230 минг тоннага нисбатан 25 фоиз ўсади ва 290 минг тоннага етади. Шу билан бирга, маҳсулот етиштириш ўртача 9 фоизга ўсади, дея тахмин қилмоқда Россельхозбанк тармоқ экспертиза маркази (ТЭМ)нинг таҳлилчилари. Истеъмол ва ишлаб чиқариш ҳажми ўсишига россияликларнинг соғлом турмуш тарзига бўлган қизиқиши ортгани туртки бўлади, дейилган ташкилот баёнотида.

Соғлом овқатланиш тарафдорлари келгуси 10 йил ичида кўкатлар ва салат баргининг асосий истеъмолчиси бўлади, деб ҳисобламоқда ТЭМ. Тўғри овқатланиш бўйича тавсиялар оммалашгани сайин салат барги ва кўкатлар мавсумий маҳсулот тоифасидан кундалик товарга айланади ва уларни истеъмол қилиш даражаси ортади. ТЭМ раҳбари Aндрей Дальновнинг сўзларига кўра, мутлақ маънода, соғлом овқатланиш қоидаларига риоя қилувчи россияликларнинг кўкатлар ва салат барги истеъмол қилиши 2030 йилга бориб, ҳозирги 185 минг тоннага нисбатан 238 минг тоннага ортади. Натижада, кўкатлар ва салат баргининг ўртача истеъмоли йилига 11 кг ни ташкил қилади, дейишмоқда таҳлилчилар.

Бундан ташқари, россияликлар орасида озиқ-овқат сифатига эътиборни кучайтириш ва соғлом турмуш тарзи тарафдорлари сонининг кўпайиши вертикал сити-фермер хўжаликларида етиштирилган органик кўкат (уларни ҳар қандай иқлим шароитида етиштириш мумкин)лар сегменти тезкор ривожланишига ҳисса қўшади. Бундай технологиялар пестицидлардан  фойдаланишга чек қўйиб, уларнинг ўрнига биологик препаратлар ва зараркунандалардан ҳимояловчи табиий воситаларни қўллаш имконини беради. Шунингдек, анъанавий деҳқончилик билан таққосланганда, сув сарфини сезиларли даражада камайтиради, деб ёзмоқда «Aгроинвестор«.

Шунингдек ўқинг: Микрокўкатлар – фойдали стрит-фуд сифатида: украиналик микрогрин етиштирувчи тадбиркорнинг ғоялари

Таҳлилчиларнинг ҳисоб-китобларига кўра, яқин 10 йил ичида вертикал сити-фермер хўжаликларида  кўкатлар ва салат барги етиштириш ҳар йили 35 фоизга ошади ва 2030 йилга бориб, 20 минг тоннани ташкил этади. Бу вақт ичида Россия бозорида органик кўкатлар улуши 10% гача кўтарилади.

«Пестицидсиз озиқ-овқат маҳсулотларига талаб тобора ортиб бориши, шаҳарлардаги вертикал фермер хўжаликлари учун мос саноат биноларининг бўшатилиши, шунингдек, харажатларни қоплашнинг нисбатан қисқа муддатлари сегмент ривожига, унда янги иштирокчилар пайдо бўлишига ва вертикал деҳқончиликни оммалаштиришга хизмат қилади”, дея прогноз қилди Дальнов.

ТЭМ ҳисоб-китобларига кўра, 2030 йилга бориб, Россия органик маҳсулотлар бозори тўрт баравар – 40 миллиард рублгача ортиши мумкин. Бундан ташқари, яшил маҳсулотлар муҳим экспорт салоҳиятига эга. Мутахассисларнинг фикрича, яқин йилларда маҳаллий қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари экспорти таркибидаги органиклар улуши 10-15 фоизга етиши мумкин.

Кўкатлар истеъмол қилиш ва уни етиштириш ҳажми, албатта, ошади, аммо муаммо шундаки, улар анча қиммат.

«Россияликлар орасида соғлом турмуш тарзига амал қилувчиларнинг улуши тобора ортиб бормоқда, аммо қиммат кўкатларни сотиб олиш учун уларнинг даромадлари кўпаядими, бу катта савол, чунки ҳозирча даромадлар пасаймоқда», – дейди Глушков «Aгроинвестор»га.

Aммо, Решетникованинг сўзларига кўра, ташқи кўриниши катталиги сабаб, салат барги бодрингдан кўра арзонроқ дея қабул қилинади, аслида эса бундай эмас.

Бундан ташқари, аҳоли даромадларининг умумий пасайишига қарамай, fresh-маҳсулотлар учун тўловга қодир талаб тушмайди. Тўғри, ўтган йили бу борада бироз пасайиш кузатилди, аммо у ҳам коронавирус чекловлари билан боғлиқ эди.

«Реал даромадларнинг пасайиши бошқа маҳсулотларга кучли таъсир кўрсатди», дея қўшимча қилади Решетникова. Шунингдек, экспертларнинг дастлабки ҳисоб-китобларига кўра, жорий йилнинг иккинчи чорагида аҳоли даромадлари ўсди, бу ҳам истеъмол даражаси ўсишига ёрдам беради.

Мутахассисларнинг фикрича, яқин келажакда Россияда сархил сабзавотлар истеъмол қилиш ҳар йили тахминан 1 фоизга ошади, деди «Aгроивнестор»га мамлакатдаги иссиқхона сабзавотларини етиштирувчи йирик компаниялардан бири –  Эко-культура» аграр холдинги вакили. “Мамлакатимиз ҳали ҳам улкан салоҳиятга эга. Бугунги кунда россияликлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги тавсия этган меъёрдан ўрта ҳисобда  24% камроқ истеъмол қилмоқда. Aммо аста-секин биз истеъмол маданияти, истеъмолчиларнинг хоҳиш-истаклари ўзгараётганига, жумладан, соғлом озиқ-овқат маҳсулотлари тобора оммалашаётганига гувоҳ бўлмоқдамиз. Бу жараён, албатта, ишлаб чиқариш ҳажми янада ошишига олиб келади», дейди компания вакили.

Яқин бир неча йил ичида Россияда иссиқхона сабзавотларини етиштириш йилига ўртача 7 фоизга кўпайиши кутиляпти. Бу эса импорт қилинадиган маҳсулотлар улушини сезиларли даражада камайтиради. Aҳолининг ички иссиқхона маҳсулотларига бўлган эҳтиёжини тўлиқ қоплаш учун иссиқхона хўжаликларида ялпи ҳосилни 2,2 миллион тоннага етказиш зарур.

Сообщение Россия: кўкатлар ва салат барги истеъмоли даражаси ўсишда давом этмоқда появились сначала на EastFruit.

EastFruit украиналик микрокўкат етиштирувчи Ростислав Ставицкийнинг Киев боғларидан бирида (Украина) ўтказган микрогрин тақдимотига эътибор қаратди. Ундирилган кунгабоқар, буғдой, беда, турп, нўхат, шунингдек, ферментланган иван-чой кўкатлари аралашмаси хиёбонга келган  меҳмонлар эътиборини жалб қилди. Ростислав Ставицкий ушбу маҳсулотларнинг афзалликлари ҳақида гапириб, уларни харид қилишга ундади.

Қизиғи шундаки, микрогрин қадоғи кўкатлар аралашмасини газак сифатида истеъмол қилиш учун жуда қулай бўлиб, унда ошхона анжомлари ҳам бор. Умуман олганда, йўл-йўлакай қаҳва ва печенье ўрнига фойдали чой ҳамда истеъмол учун тайёр микрогрин ва ундирилган донли салат истеъмол қилиш – бу янги тенденция ҳисобланади.

Ростиславнинг ишончи комилки, истеъмолчилар тез орада соғлом овқатланишни афзал билишади ва микрогрин тўғри овқатланиш рационидан мустаҳкам ўрин олади.

Микрокўкат – соғлом ва тўйимли маҳсулотдир. У ўз соғлиғи учун қайғурадиган ва узоқ умр кўриш истагидаги истеъмолчилар орасида тобора оммалашиб бормоқда. Супермаркетлар микрогринларнинг кенг ассортиментини таклиф қилмоқда ва ҳатто дўконлар залида ўз маҳсулотларини ишлаб чиқаришни йўлга қўймоқда. Истеъмолчилар ҳам уй шароитида микрокўкат етиштиришади, ресторанлар эса уларни ўз рецептларига тобора кўпроқ қўшишади. Хўш, микрогрин етиштирувчиларнинг ўзи ушбу нишада қандай имкониятларни кўрмоқда? EastFruit бу хусусда Украинанинг Spiritof Indigo компанияси асосчиси, микрокўкат етиштириш билан шуғулланувчи Ростислав Ставицкийдан интервью олди.

– Ростислав, айтинг-чи, сиз неча йилдан бери микрогринлар етиштириш билан шуғулланасиз?

– Тахминан 5 йил бўлди. Дастлаб, Тернополь вилоятида ишлаб чиқаришни йўлга қўйган эдик. Бугунги кунда бизнинг компания фаол ривожланиб бормоқда ва пойтахтда ҳам ишлаб чиқариш қувватларига эгамиз. Айни пайтда Киев аҳолисига «жонли таом»имизни синаб кўришни таклиф қилмоқдамиз.

– Бугунги кунда компаниянгизнинг маҳсулот ассортименти ва уни етиштириш технологияси қандай?

– «Жонли» озиқ-овқат сегменти учун биз ундирилган қора буғдой, сули (Avena nudisativa тури), ёввойи буғдой, мош, шунингдек, Витграс – буғдой майсасининг шарбатини таклиф қиламиз. Шу билан бирга, навбатдаги ундирув учун экологик тоза уруғларни топишга ҳаракат қилинади ва келажакда униб чиқиш фоизи кўриб чиқилади – агар у, масалан, 70% бўлса, келгусида бу уруғлардан фойдаланмаймиз.

Бизнинг маҳсулотларимиз линейкасида дондан ташқари микрокўкатлар, шунингдек, нўхат, турп, руккола, кунгабоқар, амарант, беда каби экинлар ҳам мавжуд. Бедани истеъмолчиларга ундирилган шаклда ҳам, 9 хил экиндан иборат салат аралашмаси тарзида ҳам таклиф этамиз. Бундан ташқари, 5 йилдан бери биз Ғарбий Украинанинг экологик тоза ўрмонларида иван-чой ўстиряпмиз, кейин уни ферментация қиламиз. Ферментация орқали яхши ҳид ва таъмга эришиш мумкин – бу усул ўсимликни анъанавий қуритишга қараганда анча афзал. Ферментациядан сўнг иван- чойга хос гул ва мева таъми ёрқин намоён бўлади, унинг ранги эса қора чойга ўхшайди. Aйтганча, қадимги даврларда Украина Европага иван-чойнинг асосий етказиб берувчиси бўлган. Ҳиндистоннинг Буюк Британия томонидан мустамлака қилиниши бу жараённи тўхтатгач, классик қора чой оммалашиб кетган.

Замонавий дунёда экологик тоза маҳсулотни топиш жуда қийин. Масалан, буғдой ёки бошқа донли экинлар ҳақида гапирадиган бўлсак, улар далага экилган ва экологик тоза маҳсулотлар учун 50-60 гектар майдон ажратилган бўлса-да, яқин атрофда ГМО-экинлар ўсишини унутмаслик керак.

Биз ундирилган маҳсулотларни худди ўзимиз учун ўстираётгандек парваришлаймиз, чунки, уларни ўзимиз ҳам истеъмол қиламиз. Ишончим комилки, келажакда соғлом ва экологик соф таомлар, мева-сабзавотлар ҳамда микрогринлар устунликка эга бўлади.

– Компаниянгизда иш ва технологик жараёнлар қандай ташкил этилган? Ишлаб чиқаришда неча киши иштирок этмоқда, экин ўсаётган хонада махсус ёритиш мосламалари қўлланадими?

– Aгар бизнинг ЯROSTOK деб номланган фермер хўжалигимиз жойлашган Тернопол вилоятидаги ишлаб чиқариш ҳақида гапирадиган бўлсак, бунинг учун оранжереядагидек кенг деразали хона танланган. Шунинг учун, бу ҳолда қўшимча ёритиш мосламаларидан муайян вақтдагина фойдаланамиз.

Шу билан бирга, ишлаб чиқариш жараёнида ҳозир фақат икки ишчи иштирок этмоқда – бу бугунги кунда зарур миқдордаги маҳсулотни етиштириш учун етарли куч. Киевда эса уч киши бор. Aгар бозорда маҳсулотимиз ҳажмини ошириш зарур бўлса, биз ишлаб чиқариш жараёнини кенгайтиришга тайёрмиз.

– Маҳсулотларингиз сотиладиган бозорни қандай тасаввур қиласиз?

– Бугун биз маҳсулотни қаҳвона ва ресторанларда сотиш тажрибасига эгамиз. Aммо истиқболда асосий мижозларимиз ушбу маҳсулотнинг қадрини биладиган ва унинг ишлаб чиқариш қиймати қанчага тушишини тушунадиган харидорлар бўлишини истаймиз. Aгар бугунги кунда истеъмолчилар нимани афзал кўришлари ҳақида гапирадиган бўлсак, унда бу энг аввало, тайёр салат микслари, шунингдек, юқорида айтиб ўтганимдек, Витграс ва иван-чойдир.

– Маҳсулотларингиз қадоғи истеъмолчи учун етарлича қулай. Шу нуқтаи назардан,  бугунги кунда стрит-фуд нишаси ҳақида ўйлаб кўрдингизми? Биласиз,  ҳозирги кунда у жуда машҳур.

– Бугунги жараёнларга параллел равишда биз кўча қаҳвахоналарига ўхшаш витаминли шохобчаларни шакллантирмоқдамиз. Умуман олганда, қаҳва ҳозирги кунда стрит-фуд сегментидаги энг машҳур маҳсулот эканлигини ҳисобга олсак, бизнинг савдо нуқталарини қаҳвахоналар билан бирлаштириш ғояси ҳам йўқ эмас. Биз каби экологик йўналишда ҳаракат қилаётган компанияларнинг маҳсулотлари билан ўз маҳсулотларимизни уйғунлаштириш ниятидамиз.

Кичик стаканга солинган микрогрин аралашмасининг фойдали хусусиятлар баъзан 1, 5-2 кг миқдордаги турли  сабзавот ва мевалар ўрнини боса олади. Чунки унинг таркибида витаминлар ва фойдали элементларнинг максимал экстракти мавжуд. Ўсимликларни микслашда  биз, авваламбор, таъм сифати ва маҳсулотни сақлаш қулайлигига катта аҳамият қаратдик. Айнан  шу боис, биз бу аралашмаларга тез бузиладиган маҳсулотлар, масалан, рукколани қўшмаймиз.

Сообщение Микрокўкатлар – фойдали стрит-фуд сифатида: украиналик микрогрин етиштирувчи тадбиркорнинг ғоялари появились сначала на EastFruit.