Беқарор иқтисодий вазият – Украинадаги мева-сабзавот етиштирувчилар учун яхши дўст бўлмайди. Агробизнес тасодифий одамларни ёқтирмайди, хўжалигини узоқ истиқболда ривожлантиришни, хусусан, олинган ҳосил қандай сақлаб қолинишини режалаштирганларгина ўз ўрнида қолади.

Сабзавотлар, мевалар ва резаворларни сақлаш учун ускуна ва технологияларга ихтисослашган “Ван Дайк Техникс” МЧЖ халқаро компаниясининг тижорат директори Андрей Марушак EastFruitга берган интервьюсида шулар ҳақида гапириб ўтди.

— COVID пандемиясининг иккинчи йили Украинада сабзавот сақлаш омборлари қурилишига ўз таъсирини ўтказдими?

– Омборлардаги сақлаш усулларининг таъсири COVIDнинг ўзидан кўпроқ. Мамлакатдаги иқтисодий вазият ва якуний маҳсулот нархлари ҳам таъсир қилмоқда.

Бунда беқарорлик, ярим йил у ёқда турсин, ҳатто бир-икки ойлик прогнозлар қилиш имкониятининг йўқлигини назарда тутмоқдаман. Бу кўплаб мижозларни тўхтатади.

Янги пайдо бўлган муаммолардан яна бири – Украинада пиёз етиштириш пасайди ва пиёз экувчиларнинг ўзи камайиб кетди. Қаторасига 2-3 мавсум нархларнинг паст бўлганлиги пиёз етиштиришни ўлдирди.

Нега бундай бўлди? Ҳаммаси оддий – одатда, фермерларимиз ҳосилни қўлбола омборларда сақлаган ва бунда йўқотиш 20-30 фоизни ташкил этган. Бу омборларни фермерлар ўзлари, экспертлар билан маслаҳат қилмасдан ясаб олган. Профессионал тарзда барпо этилган омборларда 6-8 ой ичида кўпи билан 8 фоиз йўқотиш бўлиши мумкин.

Қачонлардир пиёз етиштириш жуда сердаромад эди – маржа 100-200 фоиз, баъзан ҳатто 400 фоизга етган. Бироқ, сўнгги йилларда вазият ўзгарди, маржа 10-30 фоизга тушиб кетди, сақлашдаги йўқотишлар эса 30-40 фоизга етмоқда. Айнан ўша йўқотишлар ҳаммасини барбод қилмоқда.

Бу гапларни айтаётганимдан афсусдаман, аммо мен ўн йиллар давомида пиёз етиштириб келган, кейин эса бир-икки йил ичида банкрот бўлиб қолган катта-катта хўжаликларни кўрдим.

– Бундай хўжаликларни қайта жиҳозлаш орқали қутқариб қолиш мумкинми?

– Қайта жиҳозлаш катта харажатларни талаб этади. Тўғри, баъзида реконструкция қилиш осон бўлган ҳолатлар ҳам учраб туради. Одатда, бизда пиёз жанубда, картошка эса ўрта ва шимолий ҳудудларда етиштирилади. Ҳеч ким сабзавотларни узоқ йўл босиб сақлашга олиб бормайди. Қайта жиҳозлаш эса қўшимча, устига-устак, катта харажатлар демакдир.

– Наҳотки Украинада сабзавотлар ва резаворларни қайта ишлаш ва сақлашга мўлжалланган янги технологик линиялар барпо этилмай қўйди?

– Ҳозир Украинада ўрмон резаворларини музлатиш линиялари фаол равишда қурилмоқда. Улар етарлича. Бу ерларда, асосан, черника сақланади. Баъзида малина ва бошқа резаворлар ҳам қўйилади. Бироқ малина борасида биз ўша Сербия ёки Польша билан рақобатлаша олмаймиз ҳали.

Ҳа, бу йил малинага талаб бор. Эҳтимол, беш йил аввал бўлганидек, яна ушбу мевани оммавий равишда экиш, кейин эса худди шундай шиддат билан суғуриб ташлаш бошланса керак. Бу жуда яхши. Фикримча, айнан шу бозорни сегментлаштиради. Сиз бизнесингизни бугуннинг ўзида пул ишлаб олиш ниятида бошласангиз, бу ишламайди.

Аммо, лоақал 10 йилга мўлжалланган стратегия асосига бизнесингизни қурсангиз, у иш бериши мумкин. Маржа юқори бўладиган, паст бўладиган даврлар бўлади. Лекин сиз 10 йиллик давр ичида, шартли равишда, умумий даромад 30 фоиз бўлишини тушуниб турасиз.

Агробизнесни режалаштириш, режа қилганда ҳам, узоққа муддатни ҳисобга олиш лозим. Сақлаш омбори – бу бир-икки йилга мўлжалланадиган нарса эмас. Уларнинг фойдаланиш муддати камида 25 йилдир.

Ўзини қоплаши эса бозор конъюнктурасига қараб 3-5 йилда юз беради. Омборга эга бўлиш савдо тармоқлари билан узоқ муддатли етказиб бериш шартномаларини тузиш имконини беради.

Музлатиш масаласига қайтадиган бўлсак, ўша Польшанинг ўзида 200 дан зиёд шок ҳолатида музлатиш тонеллари ишлаяпти. Украинада эса улар 30 та холос. Поляклар шунчаки ҳамма мевасини экспорт қилади, бизда эса ундай эмас.

Бизнинг экспортимиз нари борса, ўша Польшанинг ўзига кетади. Улар бизнинг маҳсулотларни ўзиникига қўшади-да, ўзи истаган ҳудудга экспорт қилади.

Биз, украинлар, ўз донимизни, жўхоримизни экспорт қила олар эканмиз, демак, ўзимизда етиштириладиган ҳамма нарсани, шу жумладан, сабзавотлар ва резаворларни ҳам экспорт қилишимиз мумкин.

– Мева-сабзавотлар экспорти – Украина келажагими?

– Бир нарсани тушиниб олишимиз керакки, Украина бозори у қадар катта эмас. Мамлакат экспорт салоҳиятини ривожлантириш нафақат ишлаб чиқарувчиларнинг, балки давлатнинг ҳам вазифасидир.

Украинадан 17 баравар кичик бўлган Нидерландия қандай қилиб мева-сабзавот етказиб бериш бўйича дунёда иккинчи ўринга чиқиб олди? Голландлар аллақачон бир нарсани тушуниб етганлар: ички бозор бор, лекин у кичкина. Маҳаллий бозор бирпасда тўлиб қолади, шунинг учун экспортга ишлаш керак.

Европа мамлакатларини қўя турайлик. Европада квоталар ишлайди. Аммо бошқа мамлакатларда бу нарса йўқ. Шунчаки, уларнинг талабларини бажариш керак.

Африка ёки Осиё мамлакатларида улкан бозор ва сиғим мавжуд. Лекин биз оддий сабаблар туфайли у ерларга маҳсулот етказиб бера олмаймиз. Биз инглиз тилини билмаймиз, бунинг устига бизда экспорт операцияларини амалга оширишда ҚҚСни қайтариш тизими яхши ишламайди.

Украинанинг экспорт салоҳияти беқиёс, биз ўша Африкасини ҳам, Осиёсини ҳам украин маҳсулотлари билан тўлдириб юборсак бўлади. Бироқ бизнинг давлат арбобларимиз бунга кўмаклашмаяпти.

– Логистика компанияларининг таъкидлашича, Украинанинг экспорт салоҳиятини ривожлантириш йўлида битта катта тўсиқ бор. У ҳам бўлса – профессионал даражадаги омборхоналар етишмайди. Ҳақиқатан ҳам шундайми?

– Даставвал, махсус ва технологик омборлар таркиблари орасидаги фарқни тушуниб олишимиз лозим. Технологик омборлар – сабзавотларни узоқ муддат сақлашга мўлжалланган камералар.

Бир мисол келтираман. Биз бундан 7 йил аввал Киевнинг ёнида қурилган лойиҳани реконструкция қилдик. Уни бунёд этишган, кейин эса сабзавотларни сақлаш учун технологик омбор сифатида ишга туширишган. Аслида ушбу иншоот бунга мўлжалланмаган – у жойда ҳамма нарса сақлаб кўришган ва ҳар сафар муваффақиятсизликка учрашган.

Бу йил биз мазкур омборнинг бир қисмини қайта жиҳозладик. Ва бугун бу янги технологик сақлов камераларига талаб жуда юқори. Одамлар ҳатто навбатда туришипти.

Сообщение Технологик омборхоналарсиз украиналик фермерлар ҳосил учун курашда енгилмоқдалар – Андрей Марушак появились сначала на EastFruit.

Қозоғистон агросаноат мажмуасида трансмиллий компаниялар иштирокидаги умумий сармояси 2,3 миллиард долларлик ўнта йирик инвестиция лойиҳасини амалга ошириш бўйича иш олиб борилмоқда. Энг йирик лойиҳа Туркистон вилоятида амалга оширилади.  Бу хусусда қишлоқ хўжалиги вазири Ербол Карашукеев маълум қилди, дея хабар берди ElDala.kz.

“Россиянинг “Экокультура” номли агросаноат холдинги Туркистон вилоятида умумий майдони 500 гектарга тенг 1,3 миллиард долларлик иссиқхона мажмуасини қуриш лойиҳасини амалга оширмоқда”, деди Қишлоқ хўжалиги вазирлиги раҳбари.

Бундан ташқари, Farm Frites (Нидерландия) компанияси Жамбил вилоятида картошка фриси ишлаб чиқариладиган завод қуришни режалаштирмоқда. Лойиҳа қиймати – 145 миллион доллар. Fruitart компанияси эса Олмаота вилоятида умумий қиймати 77 миллион долларлик сублимациялаш заводи, мева омбори ва иссиқхона мажмуасини қуришни режалаштирмоқда.

Боғдорчилик соҳасида иккита йирик лойиҳа амалга оширилади.  Швейцариянинг ИNOKS компанияси 1000 гектар майдонда интенсив боғ, умумий сиғими 7900 тонна мева омбори ва Олмаота вилоятида 81,5 миллион долларлик мевани қайта ишлаш цехлари қурилишини режалаштирмоқда. Туркиянинг Göknur Gida лойиҳаси эса Жамбил вилоятидаги 5 минг гектар майдонда интенсив боғ барпо этиш ва мевани қайта ишлаш цехи қурилишини ўз ичига олади.  Лойиҳанинг умумий қиймати 98 миллион долларни ташкил қилади.

Швейцариянинг Suisag компанияси Жамбил вилоятида умумий қиймати 220 миллион долларлик шакар заводини қуриш лойиҳасини амалга оширмоқда.

Шунингдек, чорвачиликда ҳам бир қатор ишлаб чиқариш қувватларини ишга тушириш режалаштирилган.

Valmont компанияси билан ҳамкорликда яна бир муҳим лойиҳа амалга ошириляпти. Қозоғистон Республикаси ҳудудида сув пурковчи машиналар ишлаб чиқарувчи завод қурилади. Лойиҳага 50 миллион доллар сармоя киритилмоқда.

«Вазирлик лойиҳаларни амалга ошириш, шунингдек, агросаноат мажмуасига инвестициялар жалб этиш бўйича ишларни фаоллаштириш юзасидан барча зарур чораларни кўрмоқда», дейди Ербол Карашукеев.

Сообщение Хорижий компаниялар Қозоғистон агросаноат комплексидаги лойиҳаларга 2,3 миллиард доллар сармоя киритмоқда появились сначала на EastFruit.

Олма ҳосилини йиғиш ва сотиш Тожикистонда Марказий Осиёнинг бошқа мамлакатларига нисбатан эрта бошланади. Ушбу мамлакатнинг жанубий вилоятларида ҳатто «Голден Делишез» каби кузги навлар ҳам июль охири ва август ойи бошларида пишиб етилади. Бироқ, кузги олма навларининг асосий қисми иқлими мўътадил ҳудудларда етиштирилади ва ҳозир олмани сақлашга жойлаштириш жараёнининг энг юқори чўққисидир, демак, айни пайтда ҳосил ва унинг сифати борасида дастлабки хулосалар чиқариш учун энг қулай пайт.

EastFruit таҳлилчиларининг фикрига кўра, ҳозирги вақтда бозорлар том маънода олманинг турли навлари билан тўлиб-тошган. Ушбу турдаги мева жуда кўп бўлишига қарамай,  савдодаги асосий таклиф паст сифатли олма бўлиб, уни узоқ вақт сақлаш мумкин эмас.

«Ҳатто чакана савдода ҳам олма нархи бир кг учун 40 АҚШ центидан паст (тахминан 4 сомони) –  бундай нарх Тожикистонда узоқ вақтдан бери кузатилмаган эди. Одатда, мамлакатда олма учун минимал нархга фақат октябрь ойининг ўрталарида, сақлаш керак бўлган маҳсулотларнинг бари жойлаштириб бўлингач ва сақлаш мумкин бўлмаган олма арзон нархда сотилганида гувоҳ бўлиш мумкин. Шунинг учун яқин бир ой ичида олма нархи қандай даражага етишини тахмин қилиш ҳам қийин», дейди БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФAО) маслаҳатчиси Бахтиёр Aбдувоҳидов.

Шунингдек, ФАО маслаҳатчиси сифатли олманинг бари анча юқори нархларда сақлаш учун жойлаштирилишини қайд этди. Бундан ташқари, сифатли олма нархи йил давомида ўзгармади – у, одатда, йилдан-йилга стандартга айлана бориб, кг учун 5 сомони (0,44 доллар)ни ташкил этмоқда. Тўғри, бу ерда ҳам нархнинг муайян бир салбий тенденцияси сезилмоқда, яқинда бундай олманинг нархи 6 сомони (0,53 доллар) эди.

Дарвоқе, 2020 йилнинг кузида олмани сақлаш учун жойлаштирган тадбиркорлар  уни баҳоргача сақлай олишди ва яхшигина даромад қилишди. Ўзингиз ўйлаб кўринг – олма хариди 5-6 сомонидан эди, март ойида эса унинг 1 кг 13-14 сомонидан сотилди. Олмани апрелгача сақлаганлар, уни сотиш орқали янада кўпроқ даромад олишлари мумкин бўлди: сифатига қараб, 1 кг олма 15-17 сомонидан сотилди.

Бироқ, ҳар доим ҳам шундай бўлавермайди – 2019 йилда, масалан, олма нархи сақлаш вақтида умуман ошмаган – 1 январдан апрель охирига қадар нарх 1 кг учун 5 сомони даражасида сақланиб турган ва ҳатто сақлаш мавсуми охирида 4 сомонигача тушган. Мамлакатда олмани боғбонларнинг ўзлари эмас, воситачилар сақлагани боис, бу бизнес кейинчалик даромадсиз бўлиб чиқди. Aммо ўтган мавсумда сақлаш рентабеллиги мева сақлаш омборлари қурилишига қизиқишни оширди. Янги ҳосил учун кўплаб омборлар қурилди ва улар турли ўлчамда бўлиб, бу ҳозирча юқори сифатли олма нархларини сақлашга мўлжалланмаган олма баҳосидаги пасайиш даражасида ушлаб туриш имконини бермоқда.

Улгуржи нархлар бўйича олиб борган мониторингимиз шуни тасдиқладики, ҳозир Тожикистонда кўпгина олма навларининг нархи ўтган йиллардагидан анча паст. Шу билан бирга, маҳаллий бозор мутахассислари замонавий олма боғлари майдони доимий равишда кенгайиб бораётганини тасдиқлашмоқда. Мамлакатнинг кўплаб сармоядорлари интенсив боғдорчиликдан хафсаласи пир бўлганига қарамай, бир қанча боғбонлар яхши сифатли олма етиштиришни ўрганишди. Бахтиёр Aбдувоҳидовнинг сўзларига кўра, ҳатто 2021 йилда эртаги олма сегментида ҳам тожик олмаси сифатининг сезиларли ўсиши кузатилган. Aйтганча, биз бир йил аввал Марказий Осиёда боғдорчиликнинг топ-10  муаммоси ҳақида батафсил сўз юритган эдик. Кўриниб турибдики, кўпчилик бундан хулоса чиқарган.

Тожикистон, қўшни Ўзбекистондан фарқли ўлароқ, бу йил баҳоридаги совуқлардан унчалик зарар кўрмади. Ва олма сегментида ҳеч бир йўқотишлар кўзга ташланмади. Шу билан бирга, Тожикистон олма экспортига эътибор қаратмайди, Ўзбекистон эса жуда кўп эртаги олма навларини экспорт қилади.

Олма экспорти мавжуд эмаслиги тожик боғбонлари ва айниқса, олма сақлаш билан шуғулланувчи тадбиркорлар муайян муаммолар туғдириши мумкин. Олманинг ички бозори тўйинганида (худди 2018/19 йилги мавсумда бўлгани каби) олма нархи барқарорлашади ва сақлашдан даромад бўлмайди – фақат зарар кўрилади. Шунинг учун ҳам жаҳоннинг аксарият мамлакатларида ё олма етиштирувчилар ёки олмани ўзи ўстирувчи кооперативлар уни сақлаш билан шуғулланади. Масалан, AҚШда апрель ойида олманинг улгуржи нархи, одатда, сақлашга жойлаштириш пайтидан кўра 10-15 фоиз паст бўлади. Ва Тожикистонга бундай ҳолат тез орада “етиб келиши” мумкин.

Қолаверса, шуни ёдда тутиш керакки, жаҳонда олма етказиб бериш ҳажми тобора ортиб бормоқда, унинг савдоси эса камаймоқда. Шу сабабли, EastFruit таҳлилчилари ижтимоий тармоқлар учун #freshapplecrisis хештегини ишга тушириб, 2021 йилда олмани ҳаддан зиёд кўп етиштириш ҳамда унинг нархлари пастлаши хавфи масаласига бутун жаҳон эътиборини қаратмоқда. Бу шуни англатадики, жорий мавсумда Тожикистонда олма сақлашдан даромад топиш истиқболлари умуман аниқ эмас.

Сообщение Тожикистон олмага тўлиб-тошган – ҳатто чакана нархлар ҳам рекорд даражада паст появились сначала на EastFruit.

Ҳа, мевалар узиб олингач ҳам «нафас олади»! Ва уларни узоқроқ сақлаш учун бу жараённи секинлаштириш зарур. «Alternative Technologies PF» лойиҳалаш ва технология бўлими бошлиғи Сергей Выставной SEEDSга берган интервьюсида шу хусусда, шунингдек, турли маҳсулотларни сақлаш жойларини лойиҳалаш ҳақида сўзлаб берди.

– Омборхона дизайни маҳсулот турига қараб қай тарзда фарқланади? Совутиш ускунаси қаерда жуда ҳам зарур?

– Совутиш ускуналари бир-биридан жуда катта фарқ қилмайди. Фақат ҳисоб-китоб параметрлари фарқланади ва шунинг натижасида ускуна танлови амалга оширилади. Мезонлар хона ҳарорати, намлиги ва маълум бир минтақанинг иқлимий хусусиятларини ҳам ҳисобга олади.

Биринчидан, мева ва резавор етиштирувчиларга совутиш ускунаси ўта зарур. Aгар маҳсулотлар узоқ вақт сақланса, уларни совутиш шарт. Пиёз ёки картошка ҳақида гапирадиган бўлсак, бунда совутиш ва совутишсиз схемалар мавжуд – буларнинг бари қанча маҳсулотни сақлаш ва сифат қандай бўлишига боғлиқ.

Шунингдек ўқинг: Музлаткичли ускуналарга пулни тежаган фермерлар охир-оқибат кўпроқ ютқазадилар

– Меванинг «нафас олиши»ни секинлаштириш жараёни ҳақида сўзлаб берсангиз.

– Бу ерда РГС тизимлари (бошқариладиган газ муҳити) ҳақида сўз кетмоқда. Бундай камералар герметик тарзда ёпилади, яъни, у ерга тоза ҳаво кирмайди. Камерада газлар – кислород, азот ва CО2 нинг муайян концентрацияси сақланади. Ҳаммаси маҳсулот турига боғлиқ. Масалан, олма учун кислород миқдорини камайтириш, лекин карбонат ангидрид миқдорини кўпайтириш керак, шундагина мевани узоқроқ, яъни, 9-10 ойгача сақлаш мумкин.

Сақловнинг бу усули меваларнинг касалликларга чидамлилигини ошириш, сақлаш муддатини узайтириш, маҳсулот вазнини камайишини олдини олиш, ташқи кўриниш ва ёрқин рангни сақлаб қолишга имкон беради. Aгар корхонада сақлов ҳажми 10 тоннадан ортиқни ташкил қилса, ушбу технологиядан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир.

Мевани тўғри сақлаш билан ишлаб чиқарувчи нафақат миқдор, балки сифат жиҳатидан ҳам фойда олади. Зеро, мева-сабзавотларнинг ташқи кўриниши муҳим аҳамиятга эга.

Сообщение Мевалар «нафас олади» – нима учун бу жараённи секинлаштириш керак? появились сначала на EastFruit.

Россия боғбонларининг саноат уюшмалари мамлакат бош вазирига олма импортининг квоталарини Россияда ушбу мевани оммавий йиғиш ва сотиш даврида – сентябрдан апрелгача жорий этиш талаби билан мурожаат қилишди. Уларнинг Вазирлар Маҳкамаси раҳбарига ёзган мактубида айтилишича, ишлаб чиқариш таннархи ошиб бориши ва маҳсулот кўп миқдорда импорт қилиниши фонида кўплаб боғбонлар банкротлик ёқасига келиши ва олма  импорти ўрнини босиш дастури бузилиши мумкин.

Уюшмалар қайд этганидек, 2021 йилда ўғитлар, ўсимликларни ҳимояловчи воситалар, контейнерлар, ёнилғи-мойлаш материаллари ва ҳоказоларнинг нархи ошиши ҳисобига олма етиштириш қиймати ўртача 50%га ошди. Шу вақтда ички бозорга, асосан, Эрон ва Молдовадан арзон хорижий олмалар кириб келди. Ва бу улгуржи нархлар пасайишига сабаб бўлди, деди Ставрополь ўлкаси Питомник етиштирувчилар ва боғдорчилик ассоциацияси раҳбари Ойдин Ширинов. Шундай қилиб, ёзги олмани улгуржи харидорга сотиш нархи у йилдан бу йилгача икки баравар тушди.

Саноат уюшмаларининг баҳоларига кўра, Россияда ҳар йили тахминан 1,2 миллион тонна олма етиштирилади, қарийб 1 миллион тоннаси импорт қилади. «Кубан боғбонлари» раҳбари Николай Щербаковнинг айтишича, фаол мавсумда олма импорти нархи истеъмолдан 40 фоиз даражада чекланган бўлиши керак.

Россия Боғдорчилик ассоциацияси президенти Игорь Муханиннинг айтишича, ишлаб чиқариш харажатларининг ошиши боғбонларнинг рентабеллигига кучли таъсир қилган. Унинг сўзларига кўра, энди ишлаб чиқаришнинг барча компонентлари қимматлашмоқда: илгари 1 гектар интенсив боғ учун тахминан 1,5 миллион рубль талаб қилинган – томчилатиб суғориш, экин экиш материаллари ва шпалералар учун.

«Темир 2,5 баробар, устунлар 50% қимматлашган, экин экиш материалларини энди 200 рублга сотиб олиш имконсиз, фақат 350-380 рублга олиш мумкин. Томчилатиб суғориш тизими нархи 15-20%га қимматлашди», деди Муханин «Aгроинвестор«га.

«Брянск боғи»нинг бош директори Олег Кобецнинг айтишича, боғ яратиш нархи ўтган йилга нисбатан 20-25% га ошган. Унинг сўзларига кўра, келгуси йилда компания учун (унинг боғларида ёш олма дарахтлари бор, биринчи йирик ҳосил 2022 йилда йиғиб олиниши кутилмоқда) олмани маҳсулот етиштиришнинг жорий қиймати бўйича 45-50 рубль / кг нархда сотиш қулай бўлар эди.

«Бу ҳолатда рентабеллик бўлар эди», деди у «Aгроинвестор»га. Кобецнинг фикрича, олма импортини квоталаштириш боғбонларга ёрдам бериши мумкин.

«Ишлаб чиқариш таннархи қарийб 30%га ошган бир пайтда олма нархи, аксинча, худди ўшанча миқдорда камайди», дейди «Aгроном-Сад» компанияси бош директори Aлексей Волочай. «Умумий фарқ  60%ни ташкил қилмоқда ва биз аллақачон рентабеллик ёқасида турибмиз. Ҳозир биз каби мустаҳкам захираси бўлмаган кичик фермер хўжаликлари мавжуд бўлишини тасаввур қилиш қийин», деди у.

Ишлаб чиқариш компонентлари таннархи кўтарилиши фонида олма нархи ўтган йилги 20 рубл / кгдан бу йил 30 рубл / кг гача ошди дея таққослади Муханин. Уларни худди шу 30 рубл / кгга сотишга тўғри келади. Лекин боғбонлар ёзги олма (у кам) ҳақида эмас, оммавий олма йиғим-терими бошланадиган кузги олма ҳақида қайғуришяпти. Уюшма раҳбарининг сўзларига кўра, сентябрдан январгача бўлган даврда, Россия олмаси профицитда бўлганида импорт чекловларини жорий этиш керак.

Боғдорчиликнинг асосий таркибий қисмларидан бири –  маҳсулотни сақлаш. «Ўтган йилнинг сентябрь ойида менинг корхонам 1 минг тонналик биринчи музлатгични қуришни режалаштирган эди. Ўшанда у 50 миллион рубль бўлган, ҳозир эса 78 миллион рублдир. Майдонча, кириш жойлари ва ҳоказолар учун харажатлар бу нархга қўшилмаган» дейди Муханин. Худди шу вақт Шарқий Европада Европа Иттифоқи расмийлари фермерлар фойдаланиши учун минглаб замонавий омборхоналар қурди.

«Ва улар ҳосилнинг 80-85 фоизини ушбу омборхоналарда сақлашади. Қолганлари, 15-20 фоиз сифатсиз маҳсулот Россияга таннархидан паст баҳода юборилади ”, дейди Муханин. «Шу билан бирга, бу ёндашув россиялик йирик фермер хўжаликларига халал бермайди – уларнинг ўзида сотиладиган олма учун замонавий омборхоналар мавжуд. Шундай қилиб, зарбанинг асосий қисми омбори йўқ деҳқонларга тегади».

Сақлаш омборлари мавжудлиги нархларнинг мавсумий пасайиши шароитида компания ўзига ишонч билан ҳаракатланишига имкон беради, дея изоҳ берди «Степь» агрохолдинги («Система» АФК таркибига киради) бош директори Андрей Недужко. «Лекин боғбонларнинг ҳаммаси ҳам  омборхонага эга эмас ва сентябр-ноябрь ойларида, ҳақиқатан ҳам, бозорда профицит юзага келади,  натижада, баъзи фермер хўжаликлари олмани таннархидан паст баҳода сотишга мажбур бўлади. Унинг фикрича, импортни тартибга солиш муаммонинг потенциал ечими бўлиши мумкин.

Мева-сабзавот бирлашмаси директори Михаил Глушков бу боғдорчиликни ривожлантириш нуқтаи назаридан зарур ташаббус эканига қўшилади. Лекин қисқа вақт ичида бу олма нархи кўтарилишига олиб келади. У ҳозирги шароитда, ҳокимиятнинг барча ишлари инфляцияни жиловлашга қаратилган бир пайтда квоталар жорий қилинишига шубҳа қилмоқда.

Волочайнинг фикрича, бу нафақат бир бизнеснинг муаммоси, балки бутун саноат учун хавф туғдиради. Унинг фикрича, ҳукумат олма бозорида мувозанатни сақлаши ва уни импорт маҳсулотларига фақат дефицит мавжуд бўлган ҳоллардагина алмаштириши керак. Тартибга солиш учун халқаро амалиётда қўлланадиган бозор воситалари – божлар ва етказиб бериш квоталарини қўллаш зарур. «Aгроном-Сад» қишлоқ хўжалиги вазирлигида ўтказилган йиғилишларда, «Россия боғлари» кўргазмасида бу мавзуни кўтарган, қишлоқ хўжалиги вазири Дмитрий Патрушевга мурожаат қилган.

Ўтган йилнинг август ойида «Кубан боғбонлари» уюшмаси Дмитрий Патрушевга йиғим-терим даврида олма ва олхўри учун импорт  квоталари жорий этилишини таклиф қилган эди. Бундай чоралар маҳсулот бўйича ортиқча таклифни камайтиради ва чакана савдо тармоғини пештахтадаги нархни кўтармай туриб, маҳаллий меваларни сотиб олиш нархларини кўтаришга ундайди.

2019 йилнинг июль ойида «Кубан боғбонлари» Ставрополь ўлкаси Питомник етиштирувчилар ва боғбонлар ассоциацияси билан биргаликда Россияга  учинчи ва тўртинчи чоракларда, шунингдек, келгуси йилнинг биринчи чорагида данакли ва уруғли мевалар импортини чеклаш тўғрисида Бош вазир ўринбосарига илтимоснома билан мурожаат қилишди. Шунингдек, улар ушбу маҳсулотлар учун импорт божларини сезиларли даражада оширишни сўрашди.

Бундай чора зарурати йиғим-терим даврида ва йил охиригача Молдова ҳамда Сербиядан арзон маҳсулотлар оммавий равишда мамлакатга олиб келиниши билан изоҳланди. Шу билан бирга, россиялик ишлаб чиқарувчилар ҳам бу даврда сақлаш имконияти йўқлиги сабаб, меваларни фаол равишда сотишга мажбурдир.

2019 йилнинг март ойида Aграр-озиқ-овқат сиёсати ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитаси Россияда боғдорчиликни ривожлантириш муаммолари ва истиқболлари тўғрисидаги парламент эшитувларидан сўнг Саноат ва савдо вазирлигига мева ҳамда резаворлар бозорини хорижий ишлаб чиқарувчиларнинг адолатсиз рақобатидан ҳимоя қилиш чораларини кўриш бўйича топшириқ беришни ҳукуматга тавсия қилди. Хусусан, маҳаллий ишлаб чиқарилган маҳсулотларни оммавий етказиб бериш даври (сентябрь-март)да Россия олмалари ва импорт қилинган олма нисбатларини бозорда 60/40 фоиз даражасида ўрнатиш тавсия қилинди.

Сообщение Россиялик боғбонлар сентябрдан апрелгача бўлган даврда олма импортига квоталар киритилишини сўрашмоқда появились сначала на EastFruit.

Россия Федерацияси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги базавий сценарий бўйича 2025 йилга бориб, мева ва резаворлар етиштириш 2,2 миллион тоннага ортишини кутмоқда. Оптимистик сценарий эса 2,6 миллион тонна кўрсаткич (2 баравар ўсиш)га эришишни назарда тутмоқда, деб хабар берди Fruit-inform.

Россияда мева ва резаворлар учун озиқ-овқат хавфсизлиги Доктринасининг бўсаға қийматига эришиш 2027 йилга режалаштирилган. Бу хусусда Қишлоқ хўжалиги вазирлиги хабарида айтилди.

«Озиқ-овқат хавфсизлиги Доктринасининг бўсаға қийматига эришиш (60%) 2027 йилга режалаштирилмоқда», дейилади хабарда.

Қишлоқ хўжалиги вазирлиги маълумотларига кўра, Россияда мева ва резаворлар етиштириш йил сайин ортиб бормоқда.

Ўтган йили ташкил этилган секторда рекорд даражадаги 1,3 миллион тонна ҳосил олинди. Ижобий динамика туфайли ушбу маҳсулотлар билан ўз-ўзини таъминлаш даражаси барқарор ўсиб бормоқда – 2020 йил охирида у 41,2 фоизни ташкил этди.

Қишлоқ хўжалиги вазирлиги базавий сценарий бўйича 2025 йилга келиб, мева ва резаворлар етиштириш 2,2 миллион тоннагача ўсишини кутмоқда. Шу билан бирга, оптимистик сценарий 2,6 миллион тонна кўрсаткич (2 баравар кўп ўсиш)га эришишни назарда тутади. Вазирлик вакиллари 2020-2022 йилларда мева ва резавор етиштиришни жадал ривожлантириш бўйича тадбирлар режаси («йўл харитаси») ўтган йили тасдиқланганини эслатиб ўтишди.

«Шуни қайд этиш жоизки, Россияда табиий ва иқлим шароитларини ҳисобга олган ҳолда мевалар билан ўз-ўзини 100 фоиз таъминлашга эришиб бўлмайди, дея таъкидланди вазирликда.

Қишлоқ хўжалиги вазирлигида, ҳозирги кунда мева сақланадиган омборхоналар қуриш ва уларни модернизациялаш устувор вазифа эканлиги тушунтирилди. Бу фермерларга маҳсулотларининг яроқлилик муддатини узайтириш ва маҳсулотни  бозор шароитлари қулай бўлган пайт – мавсумлар оралиғида бозорга чиқариш имконини беради. Бунинг учун Қишлоқ хўжалиги вазирлиги имтиёзли кредитлаш (кредитлар йиллик 5 фоиздан кўп бўлмаган миқдорда берилади) ва капитал харажатларнинг бир қисмини қоплаш (20 фоиз миқдорида) шаклида бир қатор қўллаб-қувватлаш механизмларини амалга оширмоқда. Бу, ўз навбатида, инвестиция лойиҳаларини қоплаш муддатини қисқартиришга ёрдам беради.

Вазирлик маълумотларига кўра, сўнгги йилларда давлат кўмаги билан нафақат омборхоналар сони ортди, балки янгидан фойдаланишга топширилган ва модернизацияланган объектларнинг сифат кўрсаткичлари ҳам яхшиланмоқда. Назорат қилинувчи газ муҳити билан жиҳозланган замонавий омборхоналар маҳсулот сифати ва таъм хусусиятларини олти ойдан тўққиз ойгача сақлаб туришга имкон беради. Вазирликда таъкидланганидек, 2021 йилнинг 1 январь ҳолатига кўра, Россияда умумий сиғими 860,2 минг тоннани ташкил этувчи 300 та мева омбори мавжуд бўлиб, улар бутун мамлакатнинг сақлаш эҳтиёжини қоплайди. 2020 йилда қувватлар 20 фоизга оширилди.

Сообщение Мева сақланадиган омборхоналар қуриш ва уларни модернизациялаш – Россия боғдорчилиги ривожининг устувор йўналиши появились сначала на EastFruit.