Қозоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги мураккаб иқлим шароитини ҳисобга олган ҳолда бу йил мевали экинларни суғурталашни режалаштирмоқда. Бу ҳақида ElDala.kz бошқарма матбуот хизмати ҳаволасига таяниб хабар берди.

Янги суғурта маҳсулоти ўтган йили хорижий маслаҳатчилар иштирокида ишлаб чиқилган ва Қозоғистонда синовдан ўтказилган. Аммо синовлар давомида камчиликлар аниқланди, бу эса лойиҳани амалга оширишга имкон бермади, деб хабар қилди Қишлоқ хўжалиги вазирлиги.

«Айни пайтда Қишлоқ хўжалигини суғурталаш ассоциацияси Германия-Қозоғистон аграр-сиёсий мулоқоти, Swiss Re қайта суғурталовчи ташкилоти ҳамда Agroinsurance International билан ҳамкорликда маҳсулот сифатини ошириш бўйича фаол иш олиб бормоқда. Узоқ муддатли маълумотлар асосида амалга оширилган барча зарур ҳисоб-китоблар якунланди, қайта суғурталовчи ташкилот билан келишиб олинмоқда, шундан сўнг суғурта маҳсулоти маҳаллий суғурта компанияларида синовдан ўтказилади”, дейилади матбуот хизмати хабарида.

Шунингдек ўқинг: Ўзбекистон Ақтау денгиз савдо порти (Қозоғистон) орқали юк жўнатиш имконига эга бўлади

Қайд этилишича, мева плантацияларининг суғурталанишини икки йўналишда жорий этиш режалаштирилган: экинларни табиат ҳодисалари ва касалликлардан суғурта қилиш, шунингдек, кўп йиллик экинларнинг ўзини мулк сифатида суғурталаш.

2020 йилдан эътиборан, Қозоғистон агросаноат мажмуида ихтиёрий суғурта тизими ишламоқда. Унинг оператори бугунги кунда Аграр кредит корпорацияси ҳисобланади.  Ўсимликшунослик соҳасида ғалла (буғдой, сули, арпа, маккажўхори), кузги ва мойли экинлар (кунгабоқар, зиғир, рапс), чорвачиликда қорамол, майда қорамол, от ва қушларни суғурталаш маҳсулотлари амал қилади.

Мевали экинларни суғурталаш амалиёти бу йил жорий этилиши кутилмоқда.

Сообщение Қозоғистон: 2022 йилда мевали экинларни суғурталаш режалаштирилмоқда появились сначала на EastFruit.

Бонн университетида олиб борилган тадқиқот шуни кўрсатдики, агар Европа Иттифоқи мавжуд генетик модификацияланган (ГМ) экинларни етиштиришга рухсат берса, бу Европа қишлоқ хўжалигидаги  зарарли газлар умумий эмиссиясининг 7,5 фоизига тенг миқдордаги зарарли газларни камайтиришга олиб келиши мумкин.

Тадқиқотчиларнинг таъкидлашича, иқлим ўзгаришини юмшатишда ёрдам бериши мумкин бўлган ГМ-экинлар ҳосилдорлиги ўсиши аввалги тадқиқотларда миқдор жиҳатидан ҳисобланмаган. Уларнинг қайд этишича, юқори ҳосилдорлик янги ерларни қишлоқ хўжалиги ерларига айлантириш заруратини камайтириш орқали қўшимча CО2 чиқиндилари эмиссиясининг олдини олишга ёрдам беради. Улар ушбу тадқиқот учун асосий эътиборни Европа Иттифоқига қаратишди, чунки, ГМ-экинлар бу минтақада кенг тарқалмаган ва ҳозирги пайтда бу ерда тартибга солиш сиёсати қайта кўриб чиқилмоқда, дея хабар бермоқда «АгроБизнес«.

Шунингдек ўқинг: Япония стартапи гипертония касаллигини даволовчи таҳрирланган геномли помидорни тақдим этди

Тадқиқот натижалари шуни кўрсатмоқдаки, Европа Иттифоқида ГМ-экинлар етиштириш зарарли газ чиқиндиларини йилига 33 миллион тонна CО2 эквивалентига камайтириши мумкин. Бу Европа Иттифоқининг қишлоқ хўжалигидаги 2017 йилги зарарли газлар умумий эмиссиясининг 7,5 фоизига тенгдир. Худди шунингдек, улар ГМ-экинларни татбиқ этиш Европа Иттифоқи экспортини кўпайтириши, импортни камайтириши ва импорт бўйича ҳамкор мамлакатларда ердан фойдаланиш ўзгаришини камайтиришга ёрдам бериши мумкинлигини аниқлашди. Тадқиқотчилар бу борада маккажўхори ва сояни мисол келтиришди. Европа ҳозирги кунда маккажўхори ва сояни Бразилия ҳамда бошқа мамлакатлардан импорт қилмоқда. Бразилия Амазониясининг бир қисми сояга бўлган эҳтиёжни қондириш учун қишлоқ хўжалиги ерларига айлантирилмоқда. Европа Иттифоқида ГМ-соянинг татбиқ этилиши Амазониянинг бу қисмида ўрмонлар кесилишини камайтиришга ёрдам бериши мумкин. Шундай қилиб, ГМ-экинларни жорий этиш нафақат зарарли газ чиқиндиларини камайтиради, балки биохилма-хилликни сақлашда ҳам беқиёс аҳамиятга эгадир.

Сообщение Илмий тадқиқот: ГМ-экинлар иқлим ўзгаришига қарши курашишда кўмак бериши мумкин появились сначала на EastFruit.

Фарғона водийсида метеостанциялар тармоғини яратиш ташаббуси зарарли газ чиқиндиларини ноль даражага етказиш бўйича саъй-ҳаракатларни кучайтиришга қаратилганлиги билан аҳамиятлидир.

Ўзбекистонда иқлим ўзгаришининг кескин муаммоларига жавобан, Япония ҳукумати Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт Дастури билан ҳамкорликда амалга оширилаётган “Ўзбекистоннинг Фарғона водийсидаги мева-сабзавот етиштирувчилар учун иқлимга чидамли воситалар манбаларини яратиш” лойиҳасини амалга ошириш учун салкам 1 миллион АҚШ доллари (956 147 доллар) ажратишни маъқуллади. Лойиҳа қишлоқ хўжалигини иқлим ўзгаришининг таъсири ва асоратларига мослаштириш, шунингдек, Фарғона водийсида иқлимга чидамли манбалар орқали зарарли газларнинг ноль эмиссиясига эришишга ҳисса қўшади.  Масалан, саноат, қурилиш, қишлоқ хўжалиги ва иқтисодиётнинг бошқа тармоқларида ресурс тежовчи технологияларни қўллаш, қишлоқ хўжалиги ерларининг унумдорлигини ошириш ва сув ресурслари бошқарувини такомиллаштириш орқали зарарли газлар миқдорини камайтиришга миллий миқёсда ҳисса қўшиш асосий мақсаддир.

Иқлим бўйича Париж келишуви доирасида қабул қилинган иккинчи Миллий миқёсда белгиланадиган ҳисса (МБҲ)да Ўзбекистон 2030 йилга қадар ялпи ички маҳсулот бирлигига тўғри келувчи зарарли газлар эмиссиясини дастлабки МБҲда эълон қилинган 2010 йил даражасига нисбатан 35 фоизга, яъни, 10 фоизлик пасайишдан 35 фоизга камайтиришни мақсад қилиб, эмиссияларни қисқартириш амбицияларини 300 фоиздан ортиқроққа оширди. Иккинчи МБҲдаги мослашув чоралари қишлоқ аҳолисини иқлим ўзгаришининг салбий таъсиридан ҳимоялаш бўйича кенг кўламли чора-тадбирларни қамраб олади. Бу хусусда Nuz.uz хабар бермоқда.

Бир йиллик лойиҳа ташаббусини ишга тушириш 2022 йилнинг март ойига мўлжалланган бўлиб, у Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология хизмати маркази ва Фарғона водийсидаги қатор маҳаллий ҳамкорлар билан биргаликда амалга оширилади.

Фарғона водийсида агрометеорологик станциялар тармоғини кенгайтириш, масофавий зондлаш ва замонавий моделлаштириш асосида агрометеорологик мониторингнинг интеллектуал операцион тизимини ишлаб чиқиш, шунингдек, прогнозлаш ва эрта огоҳлантириш тизимларининг ишончлилигини ошириш орқали лойиҳадан кўзланган мақсадга эришилади.

Суғориш учун сув билан таъминланганликни прогнозлаш ва эрта огоҳлантириш тизими экин экишни тўғри режалаштириш учун жуда муҳимдир. Лойиҳа Фарғона водийсида мева-сабзавот етиштириш билан шуғулланувчиларга агрометеорологик ахборот хизматларини кўрсатишга қаратилган бўлади. Фермерларга такомиллашган прогноз кузатувлари ва  иқлимга чидамли мева- сабзавотларни етиштириш бўйича тегишли маслаҳат хизматлари тақдим этилади, шунингдек, улар иқлим ўзгарувчанлигининг мева-сабзавот экинларини режалаштиришга таъсири ҳақидаги билимларга эга бўлишади.

Хусусий фермерларни қўллаб-қувватлаш бўйича бундай чора-тадбирлар хусусий боғдорчилик бизнесини коронавирус пандемиясидан кейинги шароитда иқлим хавф-хатарларидан тиклашни ҳимоя қилиш нуқтаи назаридан асосий ва долзарб ҳисобланади.  Шунингдек, лойиҳа трансчегаравий ҳудудларда кузатувлар натижасида олинган гидрометеорологик маълумотлар алмашинуви бўйича минтақавий ҳамкорликни кучайтириш орқали Фарғона водийси яқинида яшовчи қўшни давлатлар ҳамжамиятларига ҳам ижобий таъсир кўрсатиши кутилмоқда.

Ўзбекистонда 1951 йилдан буён кузатилган иқлим  исиши тенденциялари жаҳондаги ўртача кўрсаткичдан икки баробар кўпроқни ташкил этмоқда ва сезиларли иқлим хатарлари намоён бўлиб улгурган. Айниқса, қурғоқчилик, чўлланиш ва экстремал мавсумий об-ҳаво ҳодисалари иқлим ўзгариши натижасида кучайиб бораётган Оролбўйи ва Фарғона водийсининг шарқий қисмида вазият оғир бўлиб, маҳаллий аҳолининг асосий турмуши ва озиқ-овқат хавфсизлигига таҳдид солмоқда. Шундай қилиб, қишлоқ хўжалигида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ҳосилдорлиги ва маҳсулдорлиги пасайишига йўл қўймаслик, аҳолининг энг заиф қатламларини яшаш ва озиқ-овқат билан таъминлаш учун шошилинч ҳамда илмий асосланган  мослашув чораларини кўриш зарур.

Япония ҳукумати ва БМТ Тараққиёт дастури Ўзбекистондаги узоқ муддатли ҳамкорлигини ҳеч кимни эътибордан четда қолдирмай, иқтисодий, ижтимоий, экологик ривожланишни қамраб олувчи ҳукумат ислоҳоти дастурини қўллаб-қувватлашга қаратилган кенг кўламли лойиҳа ва ташаббуслар орқали давом эттирмоқда.

Сообщение Япония Фарғона водийсида агрометеостанциялар тармоғини яратиш учун 1 миллион доллар сармоя киритмоқда появились сначала на EastFruit.

Бир аср давомида глобал ҳароратнинг Цельсий бўйича 5 даражага ошиши салкам ҳалокатли глобал иқлим ўзгаришидир.

“Бирлашган Миллатлар Ташкилоти шафелигида фаолият юритаётган иқлим ўзгариши бўйича халқаро экспертларнинг фикрига кўра, кейинги асрда ўртача ҳарорат Цельсий бўйича 5 даражага ошиши мумкин.  Бу салкам ҳалокатли ўзгаришдир ва шунинг учун турли давлатлар ҳарорат кўтарилиши таъсирини камайтириш мақсадида зарарли газлар чиқишини камайтиришга ҳаракат қилмоқда. Бундан ташқари, жаҳон экспертлар ҳамжамиятида глобал ҳароратнинг Цельсий бўйича 2 даражадан зиёд ошишига йўл қўйиб бўлмайди, деган якдил фикр мавжуд – шу доирада глобал иқлим ўзгаришига қарши курашиш мумкин. Бироқ, бугунги кунда барча саъй-ҳаракатларга қарамай, ҳарорат кўтарилишини ушбу доирада ушлаб туриш иложсиз экани билан боғлиқ катта хавф мавжуд”, деди USAIDнинг Украинадаги Аграр ва қишлоқ хўжалигини ривожлантириш дастури – АГРО директори ўринбосари Андрей Заика “Иқлим ўзгаришига мослашиш ва ўзгарувчан иқлим шароитида мева-сабзавот экинларини етиштиришнинг ўзига хос хусусиятлари” деб номланган веб-форумда.

Эслатиб ўтамиз, 2015 йилда БМТга аъзо давлатлар зарарли газлар чиқиндилари ва уларнинг иқлим ўзгаришига таъсирини камайтириш бўйича глобал саъй-ҳаракатларга асос бўлган Париж битимини имзолаган эди. Бир аср ичида глобал ҳароратнинг Цельсий бўйича 2 даражадан зиёд кўтарилишига йўл қўймасликни мақсад қилган ушбу битимни Украина биринчилардан бўлиб ратификация қилган.

“Ўтган йили Украина иқлим ўзгариши жараёнига ушбу мамлакатнинг таъсири бўйича чора-тадбирлар мажмуини белгилайдиган Париж келишувига иккинчи миллий улушини қўшди. Ушбу улушнинг жуда муҳим элементи иқлим ўзгаришига мослашувдир. Бундан ташқари, миллий даражадаги муҳим элемент ҳукумат томонидан ўтган йили Экологик хавфсизлик ва иқлим ўзгаришига мослашиш стратегиясининг қабул қилиниши ҳисобланади. Бу асос ҳужжат бўлишига қарамай, Стратегия режасида яқин келажакда амалга ошириладиган қатор қадамлар белгиланган. Хусусан, бу иқтисодиётдаги турли тармоқларнинг иқлим ўзгаришига заифлигини баҳолаш ва уларни  ўзгаришларга мувофиқ мослаштириш бўйича режаларни ишлаб чиқиш дегани”, дейди USAIDнинг Аграр ва қишлоқ хўжалигини ривожлантириш дастури – АГРО директори ўринбосари.

«Украинада бугунги кунда иссиқлик таъминотига талаб юқори бўлган деярли барча экинларни етиштириш мумкин».

Укргидрометеорология марказининг агрометеорология бўлими бошлиғи Татьяна Адаменконинг қайд этишича, кўпчилик экспертлар зарарли газ чиқиндиларининг кўпайиши глобал ҳарорат ошишига сабаб бўлганига қўшилади, аммо мутахассислар буни табиий ҳодиса деб билишади.

Мутахассис, шунингдек, глобал исиш жараёнини тўхтатиш учун 2030 йилга бориб, 2010 йилги даражага нисбатан зарарли газ чиқиндиларининг глобал даражасини 45 фоизга камайтириш зарурлигини маълум қилди.

“Украинадаги иқлим ўзгаришининг ёрқин мисоли 2019-2020 йиллар бўлди, бу йиллар ўн йиллик фавқулодда исишни якунлади ва ушбу даврдаги энг иссиқ йиллар бўлди. Қайд этилган йилларда Украинада ўртача йиллик ҳарорат Цельсий бўйича 3 даражага кўтарилди.

Глобал ҳароратнинг ошиши турли хил экинларни етиштиришда самарали деб аталадиган ҳарорат тўпланишига олиб келади, бу эса ўсимликларнинг тўғри ривожланишига имкон бермайди. Украина учун классик мисол – ўрик. Глобал ҳарорат ошиши билан у декабрь, январь ёки февраль ойларида самарали ҳароратни тўплайди, бу эса дарахтларнинг ўта эрта гуллашига олиб келади – ушбу даврда, табиийки, чанглатувчилар ва ўртача суткалик ҳарорат чегараси мавжуд бўлмайди», дейди Татьяна Адаменко.

Укргидрометеорология маркази агрометеорология бўлими бошлиғининг сўзларига кўра, ҳарорат Цельсий бўйича 2 даражага кўтарилганидан сўнг барча экинлар ҳосилдорлиги 20 фоиздан кўпроқ пасайиши, 3-4 даража иссиқ бўлганда эса 30 фоизга камайиши мумкин.

Татьяна Адаменко, шунингдек, бугунги кунда Украинада бутун мамлакат бўйлаб ҳаво ҳароратининг барқарор кўтарилиши кузатилаётганини айтди.  Максимал ҳарорат 2011-2019 йилларнинг ёз мавсумида максимал кўтарилди.

Шу муносабат билан, бугунги кунда Украинада иссиқлик таъминотига талабгир бўлган деярли барча экинларни етиштириш мумкин.

“Украина бўйлаб мева-сабзавот экинларини етиштириш учун етарли иссиқлик мавжуд, ҳарорат янада ошиши ривожланиш даврларининг давомийлиги ва ҳосилдорлик ўзгаришига таъсир этади. Сабзавот экинлари учун бу жуда яхши – суғориш йўли билан йилига бир неча бор ҳосил олиш мумкин. Шу билан бирга, глобал ҳарорат ошишининг умумий тенденцияси мева-сабзавот экинлари сифатига анча ижобий таъсир кўрсатади ва уларни етиштириш майдони пишиб етилиш учун зарур бўлган иссиқлик миқдорини олган ҳолда аста-секин кенгайиши мумкин.

Шу билан бирга, йилнинг қишки даврида музлаш туфайли мева-сабзавот экинларини совуқ уриши ва уларнинг шикастланиши хавфи камаяди», дейди Татьяна Адаменко.

Ҳарорат кўтарилишининг салбий таъсири, мутахассиснинг фикрига кўра, ҳароратнинг кескин ўзгариши туфайли тобора кучайиб бораётган кўп йиллик дарахтларнинг стрессларга қарши тура олишини камайтириш бўлади.

“Яъни, ушбу тебранишларга мослашиш учун ўсимлик ресурслари сарфланади, бу келгусидаги ҳосилдорликка салбий таъсир кўрсатиши мумкин.

Бундан ташқари, ёзги-кузги қурғоқчилик билан боғлиқ хавфлар кучаяди, унинг салбий таъсири нафақат жорий йил, балки кейинги йил ҳосилдорлигига ҳам таъсир қилади.

Шунингдек, ўсимликларни қишлаш учун тайёрлаш жараёнига таъсир этадиган кузнинг узайиши ҳам салбий омилдир. Бундай шароитда ўсимликларнинг совуқдан зарар кўриши эҳтимоли ортади. Қолаверса, дўл ва кучли ёмғир барча турдаги экинлар учун катта хавф туғдиради”, дейди Татьяна Адаменко.

USAIDнинг Аграр ва қишлоқ ривожи бўйича дастури эксперти Василий Кифорукнинг айтишича, интеллектуал суғориш тизимисиз мева-сабзавот етиштириш жуда қийин.  Шундан келиб чиққан ҳолда  тупроқда намлик мувозанатини сақлаш бўйича биринчи тавсия сабзавот, резавор, мева ва полиз экинларини етиштиришда намлик даражасини назорат қилишни таъминлайдиган интеллектуал суғориш тизимларини шакллантиришдир.  Намликни сақлаш ва тўплашда ёрдам берадиган кейинги омил – бу ерга ишлов бериш технологиясини ўзгартириш. Хусусан, сабзавот экинлари экиладиган майдонларда чуқур юмшатишга ўтиш мумкин, бу эса пастки тупроқ қатламларининг қалинлашувини камайтириш имконини беради. Табиийки, у ерга намлик кўпроқ кириб боради ва чуқур қатламда намлик тўпланиши таъминланади.

“Бундан ташқари, ерга вертикал ишлов беришдан фойдаланиш мумкин, бу тупроқни қалинлаштирмаслик ва унинг сув ўтказувчанлигини сақлаш имконини беради.

Муҳим омил – намликнинг буғланишини назорат қилиш. У қуйидаги босқичлардан иборат: мульчалаш, тупроқ юзасини иссиқлик изоляцион материаллар (сомон, плёнка, агротола) остида сақлаш, соя берувчи тўрлардан фойдаланиш.

Иссиқлик таъсирини камайтириш учун турли  қалинликдаги қуёшдан ҳимояловчи воситалардан фойдаланиш тавсия этилади. Баъзи ҳолларда соя берувчи экинлардан фойдаланиш мумкин»,  дейди мутахассис.

Голландиядаги «АГРИКО» кооперативининг Украинадаги расмий вакили ҳисобланмиш “Агрико Украина” компанияси директори Николай Гордийчук иқлим ўзгаришига мослашиш ва об-ҳаво прогнози хизматларидан фойдаланиш бўйича амалий тажриба ҳақида гапирди.  Компаниянинг мақсади – Украина фермер хўжаликларини юқори генетик салоҳиятга эга юксак сифатли картошканинг экин материали билан таъминлашдир.

“Бугунги кунда кўпчилик об-ҳаво хизматлари қишлоқ хўжалигидаги муаммоларни тўлиқ ҳал қилишига ишонади. Лекин, аслида, бу ечим эмас, балки ёрдам берувчи воситадир.  Метеостанциялар ва турли датчиклар бизга ҳарорат, намлик даражаси, шамол тезлиги ва ҳоказоларни қайд этишда кўмак беради. Лекин ушбу маълумотларни олгач, якуний қарор барибир инсон омилига боғлиқ. Шунинг учун олинган маълумотлар билан айнан ким ишлаётгани жуда муҳим», дейди Николай Гордийчук.

Унинг сўзларига кўра, «Агрико Украина» Киев ва Чернигов вилоятларидаги 100 гектарга яқин майдонда уруғлик картошка етиштиради.

“Далаларимизга ўрнатилган метеостанцияларидан олинган маълумотлардан қандай фойдаландик? Бундай станциялар бизга, асосан, икки нарсада – далага ишлов бериш ва картошкани суғориш жараёнида ёрдам берди.

Агар далаларга ишлов бериш ҳақида гапирадиган бўлсак, биз биринчи навбатда,  метеостанцияларнинг ҳаво ҳарорати ва шамол тезлигига оид об-ҳаво  маълумотларига қизиқдик.  Маълумки, далаларга шамол тезлиги 3-6 м/с дан ошмаганда ишлов бериш керак. Илгари, метеостанцияни ўрнатишдан аввал биз кечки пайт ёки эрталаб соат 5 ларда далага ишлов берганмиз. Об-ҳаво станцияси бизга реал вақт режимида ҳарорат ва шамол тезлиги кўрсаткичларини, шунингдек, кечқурунги прогнозларни кўриш имконини берди. Шуни ҳисобга олиб, далага ишлов бериш вақтини аниқроқ башорат қилиш, ишни қулай об-ҳаво шароитида ўзимиз учун мақбул вақтда бажариш имконига эга бўлдик”, дейди Николай Гордийчук.

Бундан ташқари, «Агрико Украина» директорининг сўзларига кўра, метеостанция қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчисига ёғингарчилик даражасини аниқроқ қайд этиш имконини беради. Ўз навбатида, бу суғориш ва шунга мос равишда 1 га экин майдонига қанча сув сарфланишини башорат қилишга кўмаклашади.

“Агар биз об-ҳаво станцияларидан фойдаланишнинг камчиликлари ҳақида гапирадиган бўлсак, унда прогнозлаш моделлари бир-биридан сезиларли даражада фарқ қилишини кўрганимизни қайд этишимиз керак. Бу суғориш борасида нотўғри қарорлар қабул қилишга олиб келиши мумкин.

Мисол учун, ўтган йилнинг август ойидаги кунларнинг бирида бизда 30 дақиқа ичида 30 мм ёмғир ёққан бўлса, бир кун аввал метеостанция прогнозлари атиги 13 мм ёмғир ёғишини кўрсатган. Шунинг учун фақат рақамли ечимлардан фойдаланишга таяниб қолмаслик керак”, дея ишонч билан сўзлади Николай Гордийчук.

Метеорология станцияси, шунингдек, «Агрико Украина» маълумотлар таҳлилини тақдим этади – бир вақтнинг ўзида унинг бир неча йиллигини кўриш мумкин. Бу қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчисига ўсимликларнинг ривожланиш босқичлари ҳақида тушунча беради. Шунингдек, ана шундай таҳлил туфайли вилоятимиз ҳудудида вегетация маҳали қарийб 8 кун ҳаво ҳарорати +30 даражадан юқори бўлганига гувоҳ бўлдик. Бу шуни англатадики, ўтган вақт давомида картошка ўсмаган, чунки, мазкур турдаги экин +18-22 даража ҳароратда ўсади. Қолаверса, яхши ҳарорат картошкани кейинги сақлаш сифатига таъсир қилади»,  дейди Николай Гордийчук.

Шунингдек, у бу йил “Агрико Украина” фермер хўжалигида тупроқ намлиги датчиклари қўлланганини айтди: «Бу суғориш учун 15 фоизга яқин сувни тежаш имконини берди. Агар бундай датчиклар бўлмаганида биз тупроқ намлигининг ҳолати ва ҳар хил чуқурликдаги (15, 30 ва 45 см) ҳарорат ҳақида тасаввурга эга бўлмас эдик».

“Агрико Украина» компанияси директори, шунингдек, компанияда тажриба ўтказилганини маълум қилди: бир гектар майдонга картошканинг “Ривьера” нави суғорилмасдан, 3 гектар майдонга эса худди шу нав суғориш тизими билан экилган. «Суғориладиган майдонларда сувдан оптимал фойдаланиш ҳисобига бир тупдан ўртача 18 дона, суғорилмайдиган майдонларда эса 14 дона сабзавот олдик. Шунга кўра, суғориладиган майдонларда прогноз қилинган ҳосил 42 т/га.ни, суғорилмайдиган майдонларда эса 24 т/га.ни ташкил этди. Шу билан бирга, уруғлик фракциясининг ҳосилдорлиги суғориладиган майдонда 35 т/га.ни, суғорилмаган майдонда эса 20 т/га.ни ташкил этди.

Шундай қилиб, об-ҳаво прогнози хизматлари деҳқонларга кўпроқ ҳосил ва сифатли маҳсулот олишда ёрдам беради, деган хулосага келиш мумкин. Бироқ, энг муҳими –  одамларни ушбу хизматлардан фойдаланишга ўргатишдир.  Зеро, юқоридаги ускунадан муваффақиятли фойдаланиш кўп жиҳатдан техник ёрдам ва уни қўллайдиган одамларга боғлиқ», дея хулоса қилди Николай Гордийчук.

Сообщение Мева-сабзавотчилик ва иқлим ўзгариши – қандай мослашув зарур? появились сначала на EastFruit.

Кичик фермер хўжаликлари учун 5 минг долларгача, кооперативлар учун 15 минг долларгача бўлган грантлар Халқаро қишлоқ хўжалигини ривожлантириш жамғармаси (IFAD) томонидан қишлоқ ҳудуларини чидамлилигини ошириш лойиҳаси (PRR) доирасида берилади. Аризаларни қабул қилиш 9 августда бошланган ва молиявий ресурслар тугагунга қадар келаси йилгача давом этади, деб хабар беради МОЛДПРЕС.

Молиявий ёрдам қишлоқ хўжалигида иқлим ўзгаришига мослашиш ташаббусларини амалга ошириш учун мўлжалланган. Грант олувчилар – қишлоқ хўжалиги ёки қайта ишлаш корхоналаридир, Кишинёв ва Бэлць муниципалитетлари эса бундан мустасно.

Иштирок этиш ҳуқуқига эга бўлиш учун улар қуйидаги шартларга мувофиқ бўлишлари керак: камида бир йил иқтисодий фаолият билан шуғулланган; 25 гектардан ошмайдиган ер участкалари бўлиши; бюджетдан қарзи йўқ ва ўз ҳиссасини таъминлаш учун етарли молиявий манбаларга эга, бу жисмоний шахслар учун инвестиция харажатларининг 70% ини ва кооперативлар учун 50% ни ташкил қилади.

Шунингдек ўқинг: Иқлим ўзгаришлари Европада картошка етиштиришдаги асосий хавф саналади

Ариза берувчилар грант дастурини тўлдирадилар, уни IFAD Биргаликда Амалга ошириш Гуруҳи (UCIP) веб-сайтидан юклаб олиш мумкин.

Молдова Республикаси ва Халқаро қишлоқ хўжалигини ривожлантириш жамғармаси (IFAD) ўртасидаги ҳамкорлик 1999 йилда бошланган. Бугунги кунга келиб Фонд мамлакатда олти лойиҳа ва дастурни қўллаб-қувватлади, уларнинг бенефициарлари 130 минг кишидан ортиқ. Молдовада IFAD кўмаги қишлоқ аҳолиси даромадлари ва турмуш шароитларини яхшилашга мўлжалланган. Тадбирлар кичик фермерлар, деҳқонлар, майда чорвачилар, қишлоқ аёллари, мамлакатнинг турли бурчакларидан келган ёшлар ва бошқалар учун қаратилган.

Сообщение Молдова фермерлари иқлим ўзгаришига мослашиш учун грант олишади появились сначала на EastFruit.

Европа картошка савдоси ассоциацияси – Europatat ADAPT (кўплаб стрессларга чидамли картошка етиштиришни тез ривожлантириш) тадқиқот лойиҳасида иштирок этадиган халқаро консорциумнинг бир қисми ҳисобланади. Ушбу лойиҳа келажакда картошканинг қийин ўсиш шароитларига мос келувчи янги стратегиялар ишлаб чиқишга йўналтирилган. ADAPT лойиҳаси 2020 йилнинг июлида бошланган ва у уч йил давомида ўтказилади. Унинг умумий бюджети 5 миллион еврони ташкил этади, деб хабар берди «AгроБизнес«.

Картошка етиштирувчиларнинг эҳтиёжлари лойиҳада иштирок этган тадқиқотчилар, саноат ҳамкорлари ва селекционерларда фундаментал қизиқиш уйғотмоқда. ADAPT онлайн-сўровида фермерларнинг иқлим ўзгаришларига муносабати, иқлимнинг картошка етиштиришга таъсири билан боғлиқ тажрибалари ва мослаштирилган картошка навларига бўлган эҳтиёжлари ўрганилди.

Ҳаммаси бўлиб ADAPT тадқиқотининг масъул ҳамкори – Aвстрия Соғлиқни сақлаш ва озиқ-овқат хавфсизлиги агентлиги (AGES) 553 та жавоб олди. Уларнинг аксарияти Aвстрия, Нидерландия, Германия, Франция, Швейцария, Словения, Бельгия, Польша, Испания ва Буюк Британияда картошка етиштирувчи фермерлардан олинди.

Картошка етиштирувчиларнинг 80%идан ортиғи сўнгги 10 йил ичида қурғоқчилик ва жазирама картошка етиштиришга тобора кўпроқ таъсир кўрсатаётганини таъкидлади. Бундан ташқари, сўровда иштирок этганларнинг деярли 50%и иқлим ўзгаришларини фермер хўжалигида картошка етиштириш учун асосий таҳдид деб ҳисоблашган. 50% дан ортиқ деҳқонларнинг фикрига кўра, иқлим шароити сабаб келиб чиқувчи зараркунанда ва патогенлар ҳам жараёнга салбий таъсир кўрсатган.

Фермерларнинг 40 фоизидан кўпроғи кучли ёғингарчилик таъсирини қайд этди. Келгусида картошка етиштиришдаги потенциал ёмонлашув ҳақида сўралганда ҳам шунга ўхшаш жавоблар олинди.

Сообщение Иқлим ўзгаришлари Европада картошка етиштиришдаги асосий хавф саналади появились сначала на EastFruit.