Сўнгги бир неча йил ичида сархил маҳсулот етиштирувчи фермерларни ташвишга солаётган асосий муаммолардан бири ишчи кучи етишмовчилигидир. Ва бу вазият яқин орада ўзгармайди, аксинча, ишчи кучи қимматлашиши, меҳнат қиладиганларни топиш қийинлашиши эҳтимоли юқоридир. Гап фақат ишчи кучи нархи ва мавжудлиги ҳақида эмас, балки ишчилар тайёрлашнинг сифати ҳақида ҳам бормоқда, зеро, ўқитиш вақти ва харажатлари тобора ортяпти.

Шу маънода сабзавотлар ҳосилини йиғиб олишда ҳам, қайта ишлашда ҳам робототехника муҳим аҳамият касб этади. Фермерлар ва маҳсулотни қайта ишловчи корхоналар дуч келадиган асосий муаммо – кадрлар масаласини ҳал этишга ёрдам берувчи янги технологиялар ишлаб чиқилмоқда. Бу ҳақида EastFruit мутахассислари FreshPlaza ҳаволасига таяниб хабар бермоқда.

Scorpion Vision 25 йилдан зиёд вақт давомида автомобилсозлик ва аэрокосмик саноат учун ишланмалар тақдим этиб келади ва яқинда у ўз эътиборини сабзавотни қайта ишлаш саноатига қаратди.

“Сархил маҳсулотлар саноатида қарийб олти йилдан буён фаолият юритмоқдамиз. Биздан Брюссель карамини буташ бўйича ечим ишлаб чиқиш сўралди. Бу бир қарашда оддий туюлса-да, турли фасллар, навлар, экин келиб чиққан мамлакат туфайли новдалар ҳар қандай шакл, ўлчам ва рангда бўлиши мумкинлигини ҳисобга олиш керак», дейди Scorpion Vision бош директори Пол Уилсон.

Шунингдек ўқинг: FarmDroid далада – келажак қишлоқ хўжалиги «ишчи»си (видео)

АI Scorpion Vision билан биргаликда 3D-намойишдан фойдаланган ҳолда компания ниҳолларнинг учини кесиш ва ташқи баргларни олиб ташлаш тизимини яратди. Тизим пояни навдан қатъи назар «танийди» ва белгиланган якуний масофадан кесади, ушбу масофани созлаш мумкин.

“Бир технология турли хил сабзавотлар, масалан, порей пиёзини кесишда ҳам қўлланиши мумкин. Пиёз ювилганидан сўнг у камера остига туширилади. Ушбу камера поя пластинаси қаерда жойлашганини жуда аниқ билади ва сув тиғи илдизларни олиб ташлаш ҳамда поя тоза, бузилмаган ҳолда қолиши учун миллиметр аниқликда кесиш учун йўналтирилади”, дейди бошқарувчи.

Технологиядан, шунингдек, салатнинг ўзагини, брюква ҳамда сабзининг пояси ва думини олиб ташлаш, илдиз шикастланишини аниқлашда фойдаланиш мумкин.

Пол Уилсоннинг сўзларига кўра, тизим инсоннинг кўриш қобилияти сингари  ишлайди, лекин унинг ҳаракати анча тез ва аниқ. Шу билан бирга, ҳар доим ҳамма нарса тўғри ишлаётганини текшириш учун ишлаб чиқариш линияларида инсон омилига эҳтиёж бор. Порей пиёзини қайта ишлаш линиясида компания ишчилар сонини 40 нафардан атиги 6 нафарга қисқартиришга муваффақ бўлди.

«Янги тизимларни жорий этишда харажат ҳар доим асосий омил бўлиб қолади, бироқ кўплаб ишлаб чиқарувчилар ишчи кучи танқислиги туфайли сармоя киритишга мажбур бўлиши мумкин. Биз икки-уч йил ичида сармоядан даромад олинишини ният қилганмиз”, дея хулоса қилди Пол Уилсон.

Сообщение Сабзавот ҳосилини йиғиш ва қайта ишлаш тезлиги ҳамда аниқлигини таъминловчи роботлаштирилган тизим (видео) появились сначала на EastFruit.

Бундан тахминан икки-уч ҳафта аввал EastFruit жорий йилги март ойининг биринчи ярмида Ўзбекистон бўйлаб мунтазам ёмғир ёққани ва мартнинг иккинчи ярмида аномал совуқ ҳукм сургани ҳақида ёзган эди. Қолаверса, ушбу даврда мамлакатнинг, асосан, марказий қисмини қамраб олган икки совуқ тўлқини кузатилди.

Полиз маҳсулотларини етиштирувчилар учун март ойидаги об-ҳаво аномалияларининг оқибатларидан бири – бу  республикадаги жанубий вилоятлар далаларида эртаги тарвуз кўчатларининг одатдагидан кеч экилгани бўлди. Тинимсиз ёққан ёмғир ва ундан кейинги совуқлар экин-тикин тадбирларини тахминан 10-12 кунга кечиктирди, дея, қайд этди Қашқадарё вилояти фермерлари “Халқ сўзи” нашрига берган интервьюсида. Уларнинг фикрига кўра, 2022 йилда эртаги тарвуз йиғим-терими мавсуми бошланиши июнь ойининг биринчи ўн кунлигига тўғри келиши – ўтган йилга нисбатан 12-15 кун кечикиши кутилмоқда.

Шунингдек ўқинг: Ўзбекистонда «Гурвак» қовуни «географик кўрсаткич» мақомига эга бўлиши мумкин

Қашқадарё вилоятининг Кўкдала тумани фермерлари, одатда, Ўзбекистон бўйича биринчилар қаторида бозорга тарвузнинг улгуржи партияларини олиб чиқишади. Бунинг учун улар январь ойида тарвузнинг эртапишар навлари кўчатларини “стаканчалар”да ўстира бошлашади. Март ойининг биринчи ўн кунлиги охирида ёки иккинчи ўн кунлиги бошида бу кўчатлар ерга – плёнкали туннеллар остига экилади.

Кўкдала туманидаги Ўтамайли қишлоғида истиқомат қилувчи фермер Ғаюм Толиповнинг айтишича, бу йил тарвуз кўчатлари ўтган йилгидан 10 кун кеч, яъни, 22 март куни далага экилган. Шунга кўра, унинг ҳосилини йиғиб олиш ҳам 12-15 кунга кечикади. Фермернинг тахминига кўра, бу йил йиғим-терим мавсуми июнь ойининг биринчи ўн кунлигида бошланади, ваҳоланки, ўтган йили ушбу ҳудудда май ойининг учинчи ўн кунлигида тарвуз ҳосили йиғиб олинган эди. Жорий мавсумда фермер 1 гектар ерга 6 минг туп эртапишар тарвуз кўчатини экиб, 30 тоннага яқин ҳосил олишни мўлжалламоқда.

«Халқ сўзи” нашрининг маълум қилишича, Ўтамайли қишлоғида 1004  хонадон мавжуд ва уларнинг аксарияти тарвуз етиштириш (асосан, эртаги навларни) билан шуғулланади. Бу қишлоқдаги тарвуз плантацияларининг умумий майдони 2000 гектарга яқинни ташкил этади.

Сообщение Полиз экинларига март ойидаги об-ҳаво аномалияларининг таъсири қандай бўлди? появились сначала на EastFruit.

2022 йилнинг 15 февралида Кubota корпорацияси АGRITECHNICA деб номланган жаҳондаги энг йирик қишлоқ хўжалиги техникаси кўргазмасида «Аgrifuture Concept Winner – 2022» мукофотига лойиқ, деб топилди. Ғолиб – “Тevel Aerobotics Technologies” компанияси билан ҳамкорликда ишлаб чиқилган мева ҳосилини йиғишнинг автоматлаштирилган тизими нафақат новаторлик иши сифатида, балки амалиётга кенг татбиқ этиш мумкинлиги билан ҳам юқори баҳоланди. Бу хусусда EastFruit FreshPlaza ҳаволасига таяниб ёзмоқда.

Қишлоқ хўжалиги техникаси бўйича жаҳондаги энг йирик кўргазма саналадиган АGRITECHNICA доирасидаги “Аgrifuture Concept Winner – 2022″ мукофоти келгуси 5-10 йилда агросаноат секторига жорий этишнинг реал имкониятларига қаратилган инновацион ечимлар учун мукофотдир.

Кubotа ва Теvel мева фермалари фаолиятида қўлланадиган автоматлаштирилган мева йиғиш тизими учун ушбу мукофотга сазовор бўлди.  Мазкур инновацион ғоя янгилик эканлиги, амалиётга самарали татбиқ этиш мумкинлиги ва универсаллиги боис, юқори баҳога муносиб кўрилди. Зеро, бу хусусиятлари уни турли ўлчамдаги мева етиштирувчи фермер хўжаликларида кенг қўллаш имконини беради.

Янги концепция сунъий интеллект (СИ) ёрдамида пишиб етилган меваларни аниқлаш орқали терим жараёнини автоматлаштириш учун Теvel (FARTM) учувчи автоном роботи билан жиҳозланган теримчи-роботларни ўз ичига олган.  FAR Tevelнинг Кubota учувчисиз тракторлари ва бошқа қишлоқ хўжалиги техникаси билан комбинацияси алоҳида фермер хўжаликлари талабларига мос келувчи турли конфигурацияларни яратишга имкон беради ва ҳосил йиғим-теримининг белгиланган усулларига тўлиқ мослашувни таъминлайди. Ушбу концепция бутун жаҳон бўйлаб мева етиштирувчи фермер хўжаликларида кучайиб бораётган ишчи кучи танқислиги муаммосини ҳал этишга хизмат қилиши билан аҳамиятлидир. Тизимнинг, шунингдек, мева йиғиш учун идеал вақтни аниқлаш орқали маҳсулот сифатини ошириш ва ҳосил бой берилиши сабаб пайдо бўладиган чиқитларни камайтириш каби бошқа афзалликлари ҳам бор.

Kubota келажак қишлоқ хўжалигини яратиш учун инновацион технологияларни ишлаб чиқувчи компаниялар ва тадқиқот институтлари билан ҳамкорликни давом эттиради ва комплекс ечимлар компанияси сифатида ҳар бир авлод эҳтиёжларини тўлиқ  қондира олади.

Сообщение Мева ҳосилини йиғиб олишнинг автоматлаштирилган тизими концепцияси «Аgrifuture Concept Winner – 2022» мукофотини қўлга киритди появились сначала на EastFruit.

EastFruit ўзбек жамоасининг хабар қилишича, февраль ойининг биринчи ўн кунлигида Ўзбекистоннинг энг жанубий минтақаси – Сурхондарё вилоятида очиқ ерга картошка экиш ишлари якунланди. Фермерларнинг тахминий ҳисоб-китобларига кўра, 2022 йилнинг январь ойида ҳамда февраль ойининг биринчи ўн кунлигида экилган эртаги картошка майдонлари учдан бир ҳиссага, яъни 33 фоизга кенгайган. Айни дамда Ўзбекистонда эртаги картошка экиш кампанияси босқичма-босқич республиканинг марказий қисмига ўтмоқда.

Ўзбекистонда очиқ ерда етиштирилган биринчи эртаги картошка ҳосилининг йиғиб олиш мавсуми март ойининг иккинчи ярмида бошланади, оммавий йиғим-теримнинг актив фазаси эса апрель ойида бошланади. 2021 йилда Ўзбекистон картошканинг жаҳондаги энг йирик импортёрларидан бирига айланган эди. Бироқ ҳозир мамлакатда картошка таъминоти бўйича вазият меъёрий ҳолатга келди, янги ҳосилнинг йиғим-терими бошланишига ҳам оз фурсат қолди.

Бундан ташқари, Ўзбекистонда картошка нархи минтақанинг бошқа давлатларидан фарқли ўлароқ, 2022 йилнинг февраль ойи бошида пасайган. Ўтган икки ҳафта ичида Ўзбекистонда картошканинг ўртача улгуржи нархи 20 фоиз арзонлашди.

EastFruit таҳлилчиларининг фикрича, бунинг асосий сабаби, импорт қилинган картошканинг омборларда йирик ҳажмдаги захираларидир, зеро, бу картошка баҳор яқинлашганида товар сифатини йўқота бошлайди. «Эски» картошка (ўтган йилги ҳосил) арзонлашувига жанубий вилоятларнинг фермерлари плёнкали иссиқхоналардан “ультра-эртаги” картошка ҳосилини йиғиб олишга киришганлиги ҳам сабаб бўлмоқда. Бу картошка 2021 йилнинг ноябрь-декабрь ойларида экилган.

Картошка етиштирувчиларнинг сўзларига кўра, ушбу ультра-эртаги картошканинг экин майдонлари ўзгаришсиз қолди. Экиннинг ҳозирги ҳолатига кўра, ўсиш жараёни меъёрида, чунки, ўтган йилнинг декабрь ойида ҳамда жорий йилнинг январь-февраль ойларида об-ҳаво аномалиялари кузатилмади. Шунга кўра, ультра-эртаги картошка ҳосилдорлиги ўтган йилларга ўхшаш бўлиши кутилмоқда, ушбу картошка пишиб етилишига қадар ва йиғим-терим даврида об-ҳаво сюрпризлари бўлмаса, албатта. Тўғри,  картошканинг ультра-эртаги тури оммавий бозор учун муҳим роль ўйнамайди, чунки, у қимматроқ ва нисбатан кам миқдорда сотилади.

Эслатиб ўтамиз, февраль ойида картошканинг улгуржи нархлари жорий мавсумда биринчи марта ўтган йилги кўрсаткичларга яқинлашди. Ваҳоланки, 2021 йилнинг февраль ойида нархлар 2020 йилнинг худди шу ойига нисбатан анча юқори бўлган эди.

Ўзбекистон Қишлоқ хўжалиги вазирлиги маълумотларига кўра, 2021 йилда картошка экиладиган умумий майдон 78,2 минг гектар бўлган. Бироқ, мамлакат жанубида картошка экилган майдонлар кўпайиши 2022 йилда Ўзбекистоннинг қолган ҳудудларида ҳам картошка экиладиган майдонлар кенгайишини, бу эса пировардида, бутун мамлакат бўйлаб экин майдонлари ортишини англатади.

EastFruit таҳлилчиларининг фикрича, Ўзбекистонда апрель ойидаёқ картошканинг нисбатан юқори улгуржи нархлари янада пасайиши мумкин.

Сообщение Сурхондарё вилоятида эртаги картошка экиладиган майдонлар учдан бир ҳиссага кенгайди появились сначала на EastFruit.

Мавсумий ишчилар етишмовчилигини камайтириш учун британиялик ишлаб чиқарувчилар салат барги йиғим-теримида иштирок  этувчи роботларни яратиш лойиҳасини ўз зиммаларига олишди.

Британиянинг салат барги  етказиб берувчи компаниялари – G’s Fresh ва PDM Produce салат барги ҳосилини йиғувчи роботларни ишлаб чиқишда кўмаклашиш учун агротехник мутахассислар билан ҳамкорликда иш юритмоқда, деб хабар берди FruitNet ҳаволасига таяниб EastFruit.

Innovate UK  молиялаштирган лойиҳада ишлаб чиқарувчилар Аgri-EPI маркази (Эдинбург), Ҳарпер Адамс университети (Ньюпорт), IDS Imaging Development (Германия) ва  видеомаълумотнинг автоматлаштирилган таҳлил технологияси бўйича бошқа мутахассислар билан интеллектуал автоматлаштирилган тизим (салат барги йиғим-терими учун)ни ишлаб чиқишда ҳамкорлик қилишмоқда.

Хабарда айтилишича, порей пиёзи йиғим-терими учун мўлжалланган мавжуд ускуна салат баргини ердан кўтариб, уни сиқиб турувчи тасмалар орасида ушлаш учун мослаштирилмоқда. Ташқи ёки «ўрама» салат барглари пояни очиш мақсадида механик равишда олинади, сўнгра машинанинг кўрув қобилияти ва сунъий интеллект салат бошини яхшилаб ажратиш учун поядаги кесиш нуқтасини аниқлайди.

«G Salad Harvesting Services Ltd» компаниясидаги ҳамкасбларнинг фикрига кўра, айсбергни кесиш жараёни автоматлаштиришда техник жиҳатдан энг қийин босқичдир», дейди IDSнинг маҳсулотлар савдоси бўйича мутахассиси Роб Уэбб.

Шунингдек ўқинг: Япониянинг Кubota компанияси ва Теsla асосчиси ҳамкорлигида узум етиштирувчи робот ишлаб чиқарилади

Лойиҳа иштирокчиларининг сўзларига кўра, яратилаётган робот-ишчи прототипи uEye FA оиласига мансуб GigE Vision камерасини ўз ичига олади.  У жуда ишончли бўлиб, мураккаб шароитларда идеал ускунадир. Робот-теримчи прототипи дала синовларида қўлланади.

«Лойиҳада иштирок этишдан мамнунмиз ва натижаларни интиқлик билан кутмоқдамиз. Биз унинг салат барги ҳосили йиғим-теримини автоматлаштириш ва самарадорлигини оширишдаги имкониятларига аминмиз, зеро, бу фақат мавсумий ишчилар етишмовчилиги муаммосини бартараф этибгина қолмай, иш маҳсулдорлигини оширишга ҳам хизмат қилади», дейди IDS Imaging Development Sistems компаниясининг бошқарувчи директори Ян Хартманн.

Сообщение Британияда салат барги йиғим-теримида иштирок этадиган ишчи-роботлар яратилмоқда появились сначала на EastFruit.

Доғистон Россия Федерациясида асосий карам етиштирувчилардан бири ҳисобланади.  Масалан, 2020 йили республикада 700 минг тоннага яқин карам етиштирилди, бу Россия Федерациясидаги умумий маҳсулотнинг 26,3 фоизини ёки Шимолий Кавказ федерал округи бўйича 90,5 фоизни ташкил этади.

Республикада карам етиштириш, асосан, Левашинский туманида йўлга қўйилган бўлиб, у ерда йилига 350 минг тоннага яқин ҳосил олинади.  Акушинский, Буйнакский ва Дербент туманларида ҳам катта ҳажмда маҳсулот етиштирилади. Доғистонда карам майдонларининг ҳар гектаридан ўртача ҳосилдорлик 550 центнерни, республика бўйича эса гектарига 352 центнерни ташкил этади.

Доғистоннинг яна бир хусусияти шундаки, республика жанубида бу экинни деярли бутун йил давомида етиштириш мумкин. Жумладан, шу кунларда Дербент туманидаги Жалган қишлоғида оқ бошли карам ҳосили йиғиб олинмоқда.

Доғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат вазирининг биринчи ўринбосари Шарип Шарипов йиғим-терим жараёни билан танишди.  Унга Дербент тумани қишлоқ хўжалиги бошқармаси бошлиғи Юсиф Герейханов, Доғистон тажриба станциясининг ВИР филиали директори Киштили Куркиев ва ФАНЦ РД профессори Магомед Боратов ҳамроҳлик қилди.

Шунингдек ўқинг: Россия: карамга юқори талаб фонида нархлар ўсишда давом этмоқда

Тадбиркор Ризвон Ёқубовнинг далаларида 20 гектар майдондан карам ҳосили йиғиб олинмоқда, бу юмушга бир неча ўнлаб кишилар жалб этилган. Ёқубовнинг сўзларига кўра, бу унинг совуқ мавсумда карам етиштириш бўйича биринчи тажрибаси ва у муваффақиятли бўлди, ҳар гектардан ўртача 600 центнерга яқин аъло сифатли ҳосил олинмоқда.  Бу йил карамга талаб яхши, маҳсулот тўғридан-тўғри даланинг ўзидан Екатеринбург, Санкт-Петербург ва Россия пойтахтига жўнатилмоқда.  Фермер келажакда карам плантацияларини  кенгайтиришни мўлжал қилган, деб ёзмоқда Россия Федерацияси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги.

Совуқ ҳавода карам етиштиришнинг ўзига хос хусусияти шундаки, маҳсулот экологик софлиги билан ажралиб туради, чунки, касаллик ва зараркунандаларга қарши ўсимликларга кимёвий ишлов беришнинг ҳожати йўқ. Бундай сифатли маҳсулот истеъмол бозорида юқори баҳоланиб, тўғридан-тўғри даланинг ўзидан мамлакат ҳудудларидаги дўконлар пештахталарига етказиб берилади.

Жорий йилдан бошлаб, Доғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат вазирлиги очиқ майдонларда сабзавот етиштиришни қўллаб-қувватлаш бўйича янги федерал лойиҳани амалга ошира бошлади ва ҳудуд карам етиштириш ҳажмини ошириш бўйича иш олиб боради.

“Агар илгари карам етиштирувчилар, асосан, хориж селекцияси навлари ва дурагайларига эътибор қаратган бўлса, бугунги кунда ушбу дала мисолида кўрмоқдамизки, экиннинг деярли ярми Тимирязев академияси олимлари ва «Поиск» уруғлик компанияси етиштирган маҳаллий селекция навларидан иборат. Доғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат вазирлиги сўнгги икки йил давомида ушбу илмий тузилмалар билан яқиндан ҳамкорлик қилиб келмоқда.  Биз Дербент, Левашинский ва бошқа бир қатор вилоятларда Доғистон тажриба станциясининг илмий кўмаги билан турли қишлоқ хўжалиги экинлари учун кўргазма майдонларини яратдик. Сабзавот етиштирувчиларни ушбу плантацияларга таклиф қиламиз ва ҳақиқий дала шароитида маҳаллий селекция дурагайларининг афзалликларини кўрсатиб берамиз. Фермерлар бизга қулоқ тутишмоқда, зеро, маҳаллий уруғ хорижий аналогларидан 2 баробар арзон ва қатор позициялар бўйича маҳсулот сифати ҳам юқори. Ушбу тарғибот ишларини давом эттириш ниятидамиз”, дейди Доғистон Республикаси қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат вазири ўринбосари Шарип Шарипов.

Вазир ўринбосарининг сўзларига кўра, урғу бериш керак бўлган яна бир жиҳат – қишлоқ хўжалиги кооперацияси. Доғистонда етиштирилган карамнинг 95%дан ортиғи аҳолининг шахсий ёрдамчи хўжаликлари ҳиссасига тўғри келади, бутун мамлакат бўйича эса бу кўрсаткич 60%дир.

“Биз кооперациясиз ишлай олмаймиз.  Шунинг учун Доғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат вазирлиги ишлаб чиқарувчилар ўртасидаги кооператив алоқаларни ривожлантиришга эътибор қаратмоқда. Бу далаларда агротехнологик тадбирларни ўтказиш, ҳосилни йиғиб олиш, сотиш ва бозорларга олиб чиқиш масалаларини соддалаштиришга хизмат қилади. Кооперация, шунингдек, ишлаб чиқариш ва қишлоқ хўжалиги илмининг ўзаро яқин алоқаларини ўрнатишга ёрдам беради.  Шу йўналишда иш олиб борсак, Доғистон сабзавотчилигига илғор агротехнологияларни фаол жорий этиш мумкин, бу эса пировардида, юқори ҳосил ва деҳқонлар учун яхши даромад манбаидир”, дейди у.

Сообщение Доғистон (Россия)да карам ҳосили йиғим-терими бошланди появились сначала на EastFruit.

Ўзбекистонда нокнинг кечпишар навларини йиғиб олиш тахминан ўн кун аввал якунланди ва ушбу маҳсулот нархи кўтарилишда давом этмоқда. Бу вазият мамлакатда 2020 ва 2019 йилларга нисбатан нок ҳосили паст бўлганидан далолат беради, дея қайд этишмоқда EastFruit таҳлилчилари.

Мамлакатда нок ҳосилининг йиғим-терими июль ойининг биринчи ўн кунлигида бошланиб, октябрь ойининг иккинчи ўн кунлигида тугайди. Ва мазкур турдаги меванинг йиғим-терим мавсуми умумий ҳисобда тахминан 3,5 ой давом этади.

Агар 2021 йилда нокнинг ўртача улгуржи нархи динамикасига эътибор қаратадиган бўлсак, энг паст даража 2021 йилнинг 5 августида қайд этилган – 14 000 сўм/кг (1,3 доллар), яъни, бу давр мавсум қизғин пайти ва ўртапишар навлар йиғим-терими маҳалидир. Ўшандан бери ушбу маҳсулотнинг ўртача улгуржи нархлари 57 фоизга ошди ва 2021 йилнинг 28 октябрь ҳолатига кўра, 22 000 сўм/кг (2,1 доллар)ни ташкил қилди.

Шунингдек ўқинг: Ўзбекистон Эрондан картошка, сабзавот ва мевалар импортини кескин оширди

Шу билан бирга, 2021 йилнинг октябрь ойи охирида нокнинг ўртача улгуржи нархлари 2020 йилнинг шу санасига нисбатан бир ярим баравар ва 2019 йилнинг шу санасига нисбатан уч баравар юқори. Ўтган йилларда нок нархи 20 октябрдан йил охирига қадар ўсган, бироқ шундай ўсишни ҳисобга олсак ҳам, нокнинг ўртача улгуржи нархлари 2021 йилнинг 28 октябрь ҳолатига кўра, 2020 йилдаги Янги йил олди нархларидан 10 фоиз, 2019 йилги Янги йил олди нархларидан эса 120% юқори бўлди. Таққослаш учун айтадиган бўлсак, 2020 йилнинг 31 декабрида нокнинг ўртача улгуржи нархи 20 000 сўм/кг (1,9 доллар) эди, 2019 йилнинг худди шу санасида эса 10 000 сўм/кг (1,1 доллар) бўлган.

EastFruit таҳлилчиларининг қайд этишича, Ўзбекистонда нокнинг ўртача улгуржи нархлари ҳозирги кунда EastFruit мева-сабзавот маҳсулотларининг улгуржи нархларини ҳафталик мониторинг қилиб борадиган мамлакатлар орасида энг юқори кўрсаткичдадир.

Ўзбекистон пойтахти супермаркетларида ушбу маҳсулотнинг чакана нархлари 2021 йил 28 октябрь ҳолатига кўра, нав ва сифатга қараб, 23 000 дан 40 000 сўм/кг (2,2 дан 3,7 долларгача) нархни ташкил этмоқда.

2021 йилда нок нархи кўплаб мамлакатлар, жумладан, Ўзбекистон бозорига ушбу маҳсулотнинг асосий етказиб берувчиси бўлмиш Хитойда ҳам ошган. Ўзбекистонга сархил нок импортининг 90-95 фоизи Хитой ҳиссасига тўғри келади. Бироқ, ҳозирги пайтда Ўзбекистонда нок нархининг ўсиш суръати EastFruit мониторинг қилаётган мамлакатлардагидан анча юқори.

Шу муносабат билан Ўзбекистон ҳукуматининг 2021 йил 7 октябрдаги 2022 йил 1 майгача бўлган муддатда бир қатор мева турлари, жумладан, нокни олиб кириш учун божхона тўловларини бекор қилишга оид қарори ўз вақтида қабул қилинган ҳуқуқий ҳужжат бўлди. Зеро, қарор ушбу маҳсулот нархи ошишини чеклашда муҳим омил бўлади ва ҳатто нархларни пасайтириши ҳам мумкин. Зеро, Ўзбекистон Хитойдан ташқари сархил нокни Польша, Грузия ва Молдовадан ҳам импорт қилиши мумкин, бу мамлакатларда ўртача улгуржи нархлар Ўзбекистондан 3-3,5 баравар арзон.

Сообщение Ўзбекистонда нок нархи рекордларни янгиламоқда появились сначала на EastFruit.

Украинада қўл меҳнати ишлатилмайдиган саноат миқёсидаги ягона ёнғоқ боғи Измаил (Одесса вилояти) яқинида жойлашган. Бу «ВОЛ-НАТ» компаниясининг боғидир. Илгари корхона фаолиятининг асосий йўналиши донли экинлар етиштириш эди. Минтақа рискли деҳқончилик зонаси саналади, шунинг учун йўналиш танлашга масъулият билан ёндашув зарур. Компания раҳбари Андрей Гук векторни ўзгартириш ва боғдорчилик йўналишига ўтишга қарор қилди. Улар грек ёнғоғини танлашди, чунки, Украина жанубидаги иқлим шароити бу экин учун жуда мос келади, деб хабар берди SEEDS нашри.

Боғнинг умумий майдони –  тахминан 91 гектар. Бу француз селекциясининг «Лара» ва «Фернор» номли навларидан иборат 17,5 минг дарахтдир.

Боғни барпо этиш жараёни 2013 йилдан то 2015 йилга қадар давом этди. Грек ёнғоғининг биринчи тўлиқ ҳосили (125 тонна)ни «ВОЛ-НАТ» компанияси ўтган йили йиғди. Ўшанда уларда қўл меҳнати устувор эди. Бу йил эса ҳосил шохлардаги ёнғоқларни силкитувчи шейкер ва махсус комбайн ёрдамида йиғиб олинмоқда.

Қайта ишлашга қолдирилган ҳосил ҳажми 100 тоннани ташкил этади. Жорий йил боғда жами 200 тонна ёнғоқ ҳосилини йиғиб олиш режалаштирилган. Боғ ҳали ёш, ривожланишда давом этмоқда, шунинг учун келгуси йили ҳосил янада катта бўлиши керак. Боғнинг максимал мева бериш даври 25-30 йил давом этади.

Мевалар катта ва чиройли кўринишга эга бўлиши учун боғдаги тупроқ намлиги 80% даражада ушлаб турилиши керак, шунинг учун дарахтлар мунтазам суғорилади. Қайд этиш жоизки, «Лара» нави совуққа чидамли эмас, шу боис, у фақат жанубда етиштириш учун мўлжалланган. Умуман олганда, грек ёнғоғининг навлари боғни барпо этиш режалаштирилган иқлим шароитига қараб танланиши керак.

“ВОЛ-НАТ” компанияси ходимлари ёнғоқни териб бўлгач, тозалашади, калибрлашади ва қуритишади. Компания ўз маҳсулотларини ташқи бозорга сотади – Италияга экспорт қилади. Ушбу маҳсулотни ёнғоқ миксларини ишлаб чиқаришга ихтисослашган компания харид қилади.

Фотосуратлар манбаси: “Думская” газетаси

Сообщение Украина боғбонлари грек ёнғоғини механик йиғиш усулига ўтишмоқда появились сначала на EastFruit.

Россияда бир ҳафта давомида сабзавот ва мевалар нархи (2021 йилнинг 28 сентябридан 4 октябрига қадар) бир ҳафта аввалгидан беш баравар тез ўса бошлади. Росстат маълумотларига кўра ўсиш: 0,3% дан 1,5% гачадир. Хусусан, помидор 12% (бир ҳафта аввал ўсиш 10,1% эди), бодринг – 6,3% (4,2%), картошка – 4,4% (1,8%)га қимматлади.

Олма нархи, аксинча, туша бошлади – пасайиш даражаси 1,4%  (бир ҳафта аввал 2%)ни ташкил этди. Пиёз 0,7% (0,5%), карам – 0,3% (0,5%), сабзи – 0,2% (1,2%) га арзонлашди. Бу хусусда Росстат хабар бермоқда. Сентябрь ойида мева-сабзавотлар 1,8%га, йил бошидан бери – 0,57%га, ўтган йилнинг сентябрига нисбатан – 15,2%га қимматлади. Шундай қилиб, бир ой ичида помидор нархи 24,9%, бодринг – 17,3%, апельсин – 12,9%, саримсоқ – 6,5%, банан – 3,4%, нок – 3%, лимон – 3,1%, сархил кўкатлар – 2,4%, қуруқ мевалар – 2%га ошди. Шу билан бирга, лавлаги нархи 13,7%, узум – 12,6%, сабзи – 10,3%, олма – 5,7%, карам – 3,6%, пиёз – 2,8%га пасайган.

Россия Федерациясининг Картошка Иттифоқи ижрочи директори Алексей Красильников «Агроинвестор«га ҳақиқатан ҳам, картошка нархи кўтарилаётганини айтди. «Ҳозир об-ҳаво Вольгабўйи, Россиянинг марказий қисми ва бошқа минтақаларда йиғим-терим энг фаол босқичга киришига имкон беради», дейди у. «Умид қиламизки, экилганларни йиғиб олиш мумкин бўлади. Умуман олганда, икки ҳафта кечикиш ўтган йилга нисбатан жиддий эди”.

Шунингдек ўқинг: Россияда картошка ва сабзавотларнинг нарх рекорди янгиланмоқда

Красильниковнинг таъкидлашича, нархлар ўсиши ҳозир мавсумий омиллар, жумладан, йиғим -терим кечикиши ва сараланган йирик картошка етишмовчилиги билан боғлиқ. «Бундан ташқари, Қозоғистон, Беларусь ва Болтиқбўйи давлатларида қийин вазият юзага келмоқда. Ишчи кучи етишмаяпти. Кўпгина минтақалардаги улгуржи ва чакана савдо бўғинида сезиларли ўсиш кузатилмоқда», дейди Красильников. «Айрим позициялар бўйича нархлар ўтган йилгидан икки баравар юқори. Бу, биринчи навбатда, картошка ва карамга тааллуқлидир».

Красильниковнинг қўшимча қилишича, жорий мавсум осон кечмайди. Вазият йиғим-терим кампанияси якунлангач янада аниқроқ бўлади.

Мева-сабзавот бирлашмаси директори Михаил Глушковнинг «Агроинвестор»га айтишича, иссиқхонада етиштирилган сабзавотлар қимматлашмоқда, чунки, ҳозир қишки саноат иссиқхоналари ишлай бошлади.

«Қанча кучли совуқ бўлса, иссиқхона харажатлари шунча ортади», дейди Глушков. Унинг сўзларига кўра, борш сабзавотлари, аксинча, йиғим-терим фонида арзонлашмоқда. “Олма билан боғлиқ вазият ҳам шундай, йиғим-терим давом этяпти. У октябрь ойи охирига қадар чўзилади», дея қўшимча қилди у. Глушковнинг сўзларига кўра, совуқ мавсумда ёзги давр билан таққослаганда, улгуржи нархлар бир ярим-икки баробар ошиши мумкин ва бу «ҳар йилги тренд»дир.

Сообщение Россия: мева-сабзавотлар нархи ўсиши бир ҳафта ичида беш баробар жадаллашди появились сначала на EastFruit.

Айни дамда Ўзбекистондан хурмо экспорти мавсуми қизғин паллада. Бу мавсум август ойининг учинчи ўн кунлигида бошланиб келаси йил январининг иккинчи ярмида тугайди, унинг умумий давомийлиги тахминан 5 ойдир. Аммо энг фаол босқич – бу сентябрдан декабргача бўлган давр, мазкур даврга умумий экспорт ҳажмининг 98 фоиз улуши тўғри келади.

Ўзбекистондан хурмо экспортининг ўтган йилги – 2020/21 мавсуми аввалгиларидан рекорд даражадаги кўрсаткичлар билан фарқ қилди. EastFruit таҳлилчиларининг ҳисоб-китобларига кўра, 2020 йилнинг август ойи бошидан 2021 йилнинг январь ойи охирига қадар хурмо экспорти 98,9 минг тонна, қиймати эса 49,4 миллион долларни ташкил қилди. Бу ўтган уч мавсумдаги ўртача кўрсаткичдан 70 фоизга кўпдир. Таққослаш учун айтадиган бўлсак, 2017/18 – 2019/20  мавсумларидаги хурмо экспорти ҳажми жисмоний жиҳатдан 47 мингдан 73 минг тоннагача бўлган.

EastFruit таҳлилчилари бу мавсумнинг ўтган йилгисидан фарқи борасида қуйидагиларга эътибор қаратишмоқда. Бозор иштирокчиларининг маълумотларига кўра, бу йил хурмо ҳосилининг оммавий йиғим-терими тахминан 10 кун кеч бошланган ва ҳосил ўтган йилгидан паст. Бунинг сабаби, 2021 йилнинг қиш фасли ва эрта баҳорда Ўзбекистонда кузатилган об-ҳаво аномалиялари бўлиб, улар данакли мевалар ва ёнғоқ экинлари ҳосилига катта зарар етказди. Бу хурмо экспорти мавсуми бошидаёқ ушбу маҳсулотларни ташқи бозорларга жўнатиш ҳажмида ўз аксини топди. Республика Божхона қўмитаси маълумотларига кўра, Ўзбекистон 2021 йилнинг август ойи бошидан сентябрь охирига қадар 10,4 минг тонна ҳажмда 4,1 миллион долларлик хурмо экспорт қилди. Таққослаш учун айтадиган бўлсак, 2020-2019 йилларнинг худди шу даврида: 2020 йили –   12,8 минг тонна ҳажмда 7,8 миллион долларлик, 2019 йили – 8 минг тонна ҳажмда 5,3 миллион долларлик хурмо экспорт қилинган.

Жисмоний жиҳатдан 2021 йилнинг август-сентябрь ойларида хурмо экспорти 2020 йилнинг шу даврига нисбатан 19 фоиз кам, 2019 йилнинг шу даврига нисбатан эса 30 фоиз кўп бўлган.

Шунингдек ўқинг: 2020 йилда Ўзбекистон хурмо экспорти бўйича жаҳондаги етакчи тўртликка кирди

Бундан ташқари, 2021 йилнинг август-сентябрь ойларида ўзбек хурмосини ташқи бозорларга жўнатишнинг ўртача нархи 2020 йилдаги худди шу даврга нисбатан қарийб 30% паст бўлган. Бу экспортнинг жисмоний жиҳатдан пасайишидан кўра, даромад камайишида кўпроқ акс этган. Бундан ташқари, 2020 йилнинг август-сентябрь ойларида ўзбек хурмосининг ўртача экспорт нархи 2019 йилги худди шу даврга нисбатан 12 фоиз паст бўлган. Бошқача айтганда,  Ўзбекистондан ташқи бозорларга хурмо жўнатишнинг ўртача нархи экспорт мавсуми бошида кетма-кет иккинчи йил пасаймоқда.

Ҳозирги вақтда экспортёрларнинг ўзбек фермерлари ва улгуржи савдогарлардан хурмо харид қилиш нархи нуқсон ва калибр бўйича сараланган маҳсулот учун 2 500 дан 3 000 сўм/кг гача (0,23 дан 0,28 долларгача)дир.

Сообщение Ўзбекистоннинг хурмо экспорти мавсуми паст нархлар билан бошланди появились сначала на EastFruit.