Клюквани ўрмонда тергандан кўра уни саноат миқёсида етиштириш кўпроқ даромад келтиради. Дунё бозорига клюква етказиб берувчи асосий мамлакатлар АҚШ ва Канада эканлиги ҳам шундан далолат беради. У ерларда йирик мевали клюквани саноат усулида, махсус далаларда етиштирадилар. Ҳосилни йиғиб олишдан аввал плантацияга сув қўйилади, реза мевалар сув юзасига қалқиб чиқади ва улар махсус техника билан териб олинади.

Россияда ҳам клюквани саноат усулида етиштираётган, бозорларга кафолатланган ҳажмларда етказиб бераётган корхоналар пайдо бўлди.

“Украина ҳам одатда ёввойи резаворлар етказиб беради ва клюква бозорида топ-10 таликка киради. Украинада ёввойи клюква етиштириладиган асосий жойлар: Карпат, Прикарпатье ва Полесье. Житомир областининг шимолидаги Полесьеда ўрмонлар ва ботқоқликлар анчагина. Бу жойларда қўзиқорин ва бошқа ёввойи резаворлар қаторида клюква ҳам жуда кўп. Бироқ, ўз табиий-иқлим шароити туфайли Украина ҳам бу суперфойдали резаворни истеъмолчиларга анча кўп миқдорда етказиб бериши мумкин. Бунда фермерлар ҳам йирик мевали клюквани саноат усулида етиштиришга эътибор қаратиши керак”, – дейди БМТ Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО)нинг халқаро консультанти Катерина Зверева.

Клюква етиштириш орқали қанча даромад олиш мумкин, истеъмолчилар учун унинг нимаси фойдали деган саволларга жавоблар, шунингдек, Россиядаги “Архангельская клюква” кооперативида ушбу резаворни етиштириш бўйича реал муваффақият намунаси тўғрисида EastFruitда ўқишингиз мумкин.

Нега клюква?

Клюква ёки ботқоқ узуми – арчагуллар оиласига мансуб доим яшил бўладиган, ёйилиб ўсувчи бута. Ҳозирги кунда бу дунёдаги энг фойдали реза мевалардан биридир. Клюква мевасида С, РР, К, В1, В2 витаминлари, кўплаб органик кислоталар, микро ва макроэлементлар, флавоноидлар, шакар, пектин, бўёқ, азот, тери ошловчи моддалар, фитонцидлар мавжуд.

Клюква меваси таркибидаги моддалар юрак қон-томир тизими учун фойдалидир. Уларни мунтазам равишда истеъмол қилиш томирларнинг деворларини мустаҳкамлаш, қонда холестирин миқдорини камайтиришга ёрдам бериб, тромблар ҳосил бўлишининг олдини олади.

Клюкванинг саноат усулидаги плантациялари – истиқболлар

АҚШда клюкванинг илк саноат усулидаги плантацияларини яратишга доир маълумотлар 1833 йилга бориб тақалади. Ушбу мевани етиштириш соҳаси клюква плантацияси одатий оилавий бизнес ҳисобланадиган давлатлар, айниқса, Шимолий Америка мамлакатларида жадал суръатлар билан ривожланиб бораётган бўлса-да, мазкур йўналиш жуда даромадли бўлиб қоляпти.

Юқори ҳосил олиш ва уни сотиш ёки мевасини қайта ишлашдан янада кўпроқ – ҳар гектаридан $37 минггача фойда кўриш имконияти сингари омиллар ҳам клюквани саноат усулида етиштиришга қизиқишни янада кучайтиради.

Дунё клюква бозорида АҚШ етакчи ўринни эгаллайди. Ҳар йили ушбу мамлакатда 250 минг тонна мева етиштирилади. Россияда эса клюквани саноат усулида етиштириш яқин-яқиндан бошланди. Илк плантациялар Ленинград ва Кострома областларида, шунингдек, Карелияда барпо қилинди. 2017 йилда Архангельск областида “Архангельская клюква” қишлоқ хўжалиги кооперативи иш бошлади ва бу йил улар илк ҳосилни териб олишди. Шундай қилиб, Россияда клюква етиштириш энди ривожланиш босқичида ва ҳозирча рақобат ҳам у қадар катта эмас.

Ушбу бизнес турига инвестициялар шундай – реза мевалар бозори иштирокчиларидан бирининг сўзларига қараганда, ҳар гектарига $100 минггача етиши мумкин. Ушбу суммага, хусусан, меваларни йиғиб-териб олиш ва қайта ишлаш учун махсус техника ва ускуналарни харид қилиш, ҳосилни сақлаш учун омборхона қуриш, мевани қайта ишлаш ва сақлаш жараёнини ташкиллаштириш харажатлари ҳам киради. Айни дамда, 5 гектарлик плантацияда инвестиция қилинган ҳар бир доллар учун $0,37 соф фойда олиш мумкин. Демак, юқорида кўрсатилган $100 минг/гектар инвестиция суммаси натижасида олинадиган даромад $37 минг/гектарни ташкил қилади.

Бироқ, клюквадан илк ҳосил 3 йилдан сўнг олинади. Буталар ҳосилдорлиги юқори даражада – 1 гектардан 11 000 тонна.

Етиштиришнинг ўзига хосликлари

Клюква “шўр” тупроқда яхши ўсади, кўпроқ намлик талаб қилади. Бунинг учун плантацияни юқоридан суғориш тизимига эга технологик ҳавза билан жиҳозлаш лозим. Бундан ташқари, клюква етиштириш жараёнида минерал ўғитларни ҳам талаб этади. Ўғит икки марта берилади: вегетатив давр бошида ва бута мевага киришидан кўпи билан икки ой аввал.

Кўчатларни ихтисослаштирилган питомниклардан сотиб олиш керак. Улар экилгач, йил давомида тупроқнинг ҳолатини доимий назорат қилиш лозим. У нам бўлмоғи керак.

Умуман олганда, клюквани “тўғридан-тўғри қаламча пайванд қилиш” деб аталувчи технология ёрдамида ҳам етиштирса бўлади. “Унинг моҳияти шундаки, тупдан кесиб олинган қаламчалар тўғридан-тўғри намланган тупроққа қадалади ва ўша ерда униб чиқади. Жорий йил июнь ойида биз мазкур технологияни ўз плантациямизда синовдан ўтказдик. У клюква бизнесида ўзига хос ноу-хау бўлиб, шу пайтгача Россияда клюква бундай тарзда экилмаган”, – дейди “Архангельская клюква” қишлоқ хўжалиги кооперативи бошқаруви аъзоси Кирилл Кононов.

Кирилл Кононовнинг сўзларига кўра, тўғридан-тўғри пайвандлаш технологиясида клюква қаламчаси тупроққа 10 см чуқурликда ботирилади. Кейин эса, мазкур усулда экилган плантация икки ҳафтага яқин плёнка билан ёпиб қўйилади. Айни пайтда плантациядаги сув миқдори доимий назорат қилинади. “Икки ҳафта ўтгач, қаламчалар илдиз тутгач, улар униб чиқади ва энди етилиш бошланади. Битта қаламчанинг нархи 7 рублей ($0,097) атрофида.  Хўжалигимизда бундай қаламчаларга эҳтиёж эса 175 миллион донани ташкил қилади”, дея клюква ишлаб чиқариш бўйича резаворлар бизнеси сирлари билан ўртоқлашди Кирилл Кононов.

“Архангельская клюква” қишлоқ хўжалиги кооперативи бошқаруви аъзосининг яна қўшимча қилишча, қишлоқ хўжалиги кооперативи ботқоқликда барпо этган ва унга Россия селекциясининг экин навларини эккан илк резаворлар плантацияси манба-тупзор бўлган. Экин ишлари учун ўн минглаб кўчатларни “Архангельская клюква” айнан шу ердан олади. Бунда, махсус жўяклар ирригация тизими билан жиҳозланган бўлиб, натижада клюква яхши ривожланиши учун қулай шароит муҳайё қилинган.

Клюква июнь ойида гуллайди. Тўпгуллар ўтган йилги шоҳларнинг учида, узун новдаларда жойлашган. Битта новдада 4 тагача тўпгул ҳосил бўлади. Клюква меваларининг диаметри 12 мм гача, махсус етиштирилган навларда эса 20 мм гача етиши мумкин.

Клюква: сархил мева ва қайта ишланган мева

Клюквага истеъмол эҳтиёжи етарли даражада кенг.

Клюквадан шарбат ва соус сингари маҳсулотлар тайёрланади. Бундан ташқари, унинг меваси янги узилган, қуритилган ва консерваланган ҳолатда истеъмол қилинади.

Клюква соуси Америка ва Канада шукрона куни ҳамда Европадаги қишки фестивалларнинг ажралмас анъанасига айланиб улгурган.

Клюква қондаги эркин радикалларга қарши кучли доривор (антиоксидант) ва пешоб ҳайдовчи йўллардаги инфекцияларни даволаш воситаси деб ҳисобловчи инсонлар унинг шарбатини мунтазам равишда ичади.

Россиянинг онлайн савдо майдончаларида янги пишган клюкванинг улгуржи баҳоси тахминан 200 руб./кг ($2,77)ни ташкил қилади. Клюква шарбати 224 руб./0,5 л ($3,10) нархда сотилади.

Украинанинг онлайн савдо майдончаларида янги пишган клюквадан ташқари, унинг қуритилган мевалари ҳам таклиф қилинади. Унинг 500 граммлик пакети 90 гривен ($3,41) атрофида. 236 грн/0,5 л ($8,94) нархда клюква шарбати ҳам таклиф этилмоқда.

Шуни қайд этиш жоизки, клюквани саноат усулида етиштириш катта инвестициялар талаб қилади. Шунда деҳқон кичикроқ мева плантацияларидан ҳам юқори даромад олиши мумкин. Бироқ, етарлича маблағ бўлмаган тақдирда, бир неча фермерларнинг клюква етиштирувчи кооперативга бирлашиши даромадли бизнес яратиш учун вазиятнинг ечими бўла олади. Шу тариқа, нафақат молиявий маблағлар, балки бизнесни ривожлантириш бўйича ғоялар ҳам бирлашади.

Сообщение Клюква меваси: гектаридан 37 минг доллар ишлаб олиш мумкин бўлган резавор появились сначала на EastFruit.

Картошка жуда юқори рентабелликка эга бўлишига қарамай, уни етиштиришга йўналтирилган инвестицияларнинг реал рентабеллиги қарийб 30%ни ташкил қилади. Ушбу фикрни Украинада импорт қилинадиган ва етиштириладиган уруғлик картошка бозори етакчиларидан бири –  «Агрико Украина» компанияси директори Николай Гордийчук Aggeek видеоблогида билдирди.

Картошка етиштиришда қанча пул ишлаш мумкинлиги ва тизимли фойда олиш учун нима қилиш кераклиги ҳақида EastFruit материалида ўқинг.

Хўраки картошканинг 1 гектарига харажатлар ўртача 5,6 минг долларни, фойда – 1,9 минг долларни ташкил этади.

«Картошка етиштириш – бу муваффақиятнинг атиги 50%и. Зеро, уни мавсум давомида энг мақбул нархларда сотиш учун тўғри сақлай билиш ҳам керак. Бундан ташқари, ишлаб чиқариш бўйича шерикларимиз мавсум давомида доимий равишда сифатли маҳсулот етказиб беришимизни исташади – буни, табиийки, замонавий омборсиз уддалаб бўлмайди. Бугунги кунда бизда сиғими 1200 тонналик омборхона мавжуд. Унинг қурилиши 500 минг долларга тушди”, дейди Николай Гордийчук.

Дастлаб корхонанинг 20 гектар майдонида уруғлик картошка етиштирилган. Бугунги кунда «Агрико Украина«да  200 гектарга яқин майдонни картошка экини эгаллаган.

«Агрико Украина» директорининг сўзларига кўра, ҳозир картошка бозорида маданий навларга талаб ўсиб бормоқда. Улар истеъмолчилар томонидан белгиланади. «Агар илгари биз универсал навларни етиштирган бўлсак, бугун истеъмолчи қайнатиш, печда пишириш, фри тайёрлаш учун алоҳида-алоҳида навларни хоҳлайди. Табиийки, истеъмолчининг  истакларини инобатга олган ҳолда HoReCа сегменти биздан шундай навларни сўраб мурожаат қилади”, дейди Николай Гордийчук.

Агар 1 гектар хўраки картошкадан олинадиган даромад ҳақида гапирадиган бўлсак, Николай Гордийчукнинг сўзларига кўра, бу ўртача 50 минг грн ($1,9 минг)ни ташкил этади.

“Картошка 1 гектар ердан даромад олиш нуқтаи-назаридан юқори маржинал экин ҳисобланади. Шу билан бирга, картошка етиштириш бизнеси жуда катта маблағ талаб қилади – 1 гектар хўраки картошкани етиштиришнинг ўртача қиймати 120-150 минг грн (4,5-5,6 минг доллар), уруғлик картошка етиштириш эса тахминан 250 минг грн / га (9,4 минг доллар)дир. Бунга уруғлик материал, технологиялар, ўғитлар ва йиғим-терим харажатлари киради. Масалан, картошкани сақлаш учун мўлжалланган бир дона қути тахминан 2 000 грн (75,25 доллар) туради. Бизнинг қумли тупроқларда ишлайдиган комбайнни таъмирлаш учун эса йиллик харажатлар 250-300 минг грн (9,4-11,3 минг доллар)ни ташкил қилади. Шундан келиб чиққан ҳолда капиталнинг рентабеллиги тахминан 30%га тенг, дейиш мумкин. Айнан шу боис, бугун катта ер банкига эга бўлган кўплаб компаниялар картошка бизнесидан воз кечиб, рентабеллиги 100%лик экинлар, масалан, соя етиштиришни йўлга қўйишди. Кўпинча, картошкачилик билан кичик ва ўрта фермерлар шуғулланади, улар учун картошка етиштириш ижтимоий компонентга эга”, дейди Николай Гордийчук.

Шунингдек ўқинг: Украина фермерлари асосан қурғоқчиликка бардошли, эртапишар картошка навларини танламоқда – Николай Гордийчук, “Агрико-Украина”

«Агрико Украина» директорининг сўзларига кўра, унинг компанияси ўз уруғлик картошкасини етказиб берувчи фермер хўжаликлари билан ишлайди. «Ва уларга нимани таклиф қилиш яхшироқ эканини тушуниш учун биз хўраки картошка сегментида ҳам ишлашга қарор қилдик. У бизнесимиз айланмасининг 10 фоизидан камроғини ташкил этади.

Бундан ташқари, сўнгги йилларда биз Metro Cash&Carry, Good Wine, WineTime тармоқлари билан ишлаяпмиз. Шу билан бирга, ёш картошкалар етказиб бермаймиз – бу бизнинг ниша эмас. Аниқ белгиланган мавсумда – сентябрдан апрель ойи охирига қадар ишлаймиз»,  дейди Николай Гордийчук.

Қайта ишлаш сегменти ривожи ҳисобга олинган ҳолда Украинанинг уруғлик картошка бозори қайта шакллантирилади.

«Агрико Украина» директорининг сўзларига кўра, уруғлик картошка бозори ривожининг асосий драйвери бу қайта ишлаш сегментидир. АҚШ ва Ғарбий Европа бозорларида картошканинг 90%и қайта ишланган ҳолда сотилади. “Украинада айни пайтда бунинг аксини кўриш мумкин. Келгусида эса Украина картошка бозори бутунлай қайта шакллантирилади. Ҳозирча қайта ишлаш сегменти бозорда ўз ўрнини секинлик билан эгаллаб бормоқда. Масалан, PepsiCo Украинада ишлай бошлагач, маҳаллий деҳқонлар учун йиллик ҳажми 50 минг тонналик бозор пайдо бўлди ва бу бозорнинг нархлари барқарор. Бироқ, бугунги кунда Украинада бирорта ҳам йирик ишлаб чиқарувчи, масалан, картошка фрисини тайёрлайдиган корхона йўқ. Ишончим комилки, унинг пайдо бўлиши – вақт масаласига боғлиқ. Ҳозирча картошка фрисининг барча ҳажми, хусусан, HoReCa сегменти учун Бельгия, Голландия ва Польшадан импорт қилинмоқда. Фри ишлаб чиқариш қувватлари Украинада ишга тушиши билан, ишончим комилки, бизнинг компания тегишли навларни етиштирмоқчи бўлган фермерлардан уруғлик картошка бўйича сўровлар қабул қилади».

Шу билан бирга, Николай Гордийчук фри ишлаб чиқариш жуда кўп энергия сарфланадиган жараён эканлигига эътибор қаратди.

«Бугунги кунда Украинада энергиянинг нархи анча юқори. Иккинчидан – бу пулнинг қиймати. Картошка фри ишлаб чиқарувчи завод қурилишига тахминан 20 миллион евро сармоя киритиш керак. Шу боис, бугунги кунда Украинада Польша, Бельгия ёки Голландия корхоналари маҳсулотлари билан таннарх бўйича рақобатлашадиган маҳсулот ишлаб чиқариш деярли имконсиздир. Бундан ташқари, юқорида айтиб ўтилган импорт масштабида рақобатлаша оладиган завод йилига 40-50 минг тонна  картошка фри ишлаб чиқариши керак. Украина бозорининг ички истеъмоли эса 16-20 минг тонна даражасидадир. Шунга кўра, фри ишлаб чиқариладиган заводни қуриш босқичидаёқ, маҳсулотни экспорт бозорларига сотиш ҳақида ўйлаш керак. Хуллас, биз шундай хулосага келишимиз мумкинки, Украинада бундай қайта ишлаш заводини қуришни фақат яхшигина савдо каналларига эга бўлган йирик халқаро компания амалга ошириши мумкин”, дейди Николай Гордийчук.

«Агрико Украина» директорининг сўзларига кўра, Украинада картошкани қайта ишлаш сегментининг ривожланишига, шунингдек, бозор иштирокчилари ўртасида алоқа йўқлиги, айниқса, «фермер – воситачи – савдо тармоғи» занжирида бу яққол кўзга ташланади. «Менимча, энг яхшиси, «воситачи»нинг ушбу занжирдан чиқарилиши – бу ишлаб чиқарувчи ва чакана савдо тармоғи ўртасидаги ҳамкорликни яхшилашга ёрдам беради», дейди ишонч билан Николай Гордийчук.

Сообщение Украиналик фермерлар картошкадан қанча даромад олишади? появились сначала на EastFruit.

2021 йилнинг июль ойи бошидан сентябрь ойи охирига қадар Ўзбекистондан хўраки узум экспорти ҳажми жисмоний жиҳатдан ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 45 фоизга ошди. Бунга қарамай, ушбу позиция бўйича экспортдан тушган даромад миқдори 3%га камайди. Бу хусусда EastFruit мутахассислари хабар бермоқда.

Республика Божхона қўмитаси маълумотларига кўра, 2021 йилнинг июль ойи бошидан сентябрь охирига қадар Ўзбекистондан 111,1 минг тонна, қиймати эса 73,9 миллион долларлик хўраки узум экспорт қилинган бўлса, ўтган йилнинг шу даврида ушбу маҳсулот экспорти ҳажми 76,6 минг тонна, унинг қиймати эса 76,3 млн. АҚШ долларни ташкил қилди.

Шунга кўра, бу йил ўзбек узумини ташқи бозорга жўнатиш нархи – 2020 йилнинг шу даврига нисбатан қарийб 30-35% га паст, бу эса экспорт ҳажми жисмоний жиҳатдан кескин ошишига қарамай, даромад пасайишига олиб келди.

Шунингдек ўқинг: 2021 йилда Ўзбекистондан шафтоли ва нектарин экспорти 33 фоизга камайди

Ўзбекистондан хўраки узумнинг экспорт мавсуми июль ойидан бошланади. EastFruit мавсум ўрталарида  Россия бозорида ўзбек хўраки узумини етказиб бериш бўйича таклифлар талабдан сезиларли даражада ошиб кетгани ҳақида ёзган эди. Бу мазкур маҳсулотнинг асосий бозоридаги нархларга босим ўтказди, гарчи, сентябрь ойи бошига келиб, ўзбек узумининг нархи ўтган йилнинг шу давридаги нархларга нисбатан 20-30 фоиз паст бўлса-да. Экспорт статистикаси буни тасдиқлади.

2021 йилнинг июль-сентябрь ойларида Ўзбекистон хўраки узуми экспорти географиясига келсак, EastFruit таҳлилчиларининг маълумотларига кўра, бу маҳсулотнинг 95-99 фоизи уч давлат – Россия, Қозоғистон ва Қирғизистон бозорларига етказиб берилган. Жумладан, экспортнинг қарийб 50 фоизи Россия, 35-40 фоизи Қозоғистон ва 10-15 фоизи Қирғизистон улушига тўғри келади. Бундан ташқари, 500 тоннадан бироз кўпроқ узум Украинага, 350 тоннаси Беларусга ва 20 тоннагача бўлган кичик партиялар Латвия ҳамда Мўғулистонга жўнатилди.

Сообщение Ўзбекистон хўраки узуми экспорти: ҳажми кўпайган, даромад эса пасайган появились сначала на EastFruit.

EastFruit таҳлилчиларининг хабар беришича, 2021 йил август ойи бошидан сентябрь ойининг иккинчи ўн кунлиги охирига қадар Ўзбекистондан анор экспорти ўтган йилнинг шу даврига нисбатан жисмоний жиҳатдан 51% га ошган. Шу билан бирга, бу даврда анор экспортидан тушган даромад 4 фоизга камайди.

Республика Божхона қўмитаси маълумотларига кўра, 2021 йилнинг 1 августидан 20 сентябрига қадар Ўзбекистон 4,1 минг тонна ва қиймати 2,97 миллион долларлик анорни экспорт қилган бўлса, ўтган йилнинг шу даврида экспорт ҳажми 2,7 минг тонна, қиймати эса 3,10 млн. долларни ташкил этди.

Кўриниб турибдики, бу йил ўзбек анорини ташқи бозорга етказиб бериш нархи ўтган йилга нисбатан тахминан 30-40% паст бўлгани экспорт даромади камайишига олиб келди.

Шунингдек ўқинг: Ўзбекистондан анор экспорти мавсуми фаол босқичга кирмоқда

Ўтган йиллар статистикаси шуни кўрсатдики, Ўзбекистон йилига 10 минг тоннадан 18 минг тоннагача анор экспорт қилади. 2020 йилда анор экспорти 17,4 минг тонна, умумий қиймати эса 18,5 миллион долларни  ташкил этди.

Ўзбекистондан ташқи бозорга етказиб бериладиган сархил мева- сабзавотларнинг бошқа турларига қараганда анорни экспорт қилиш мавсуми узоқроқ муддатни ташкил қилади: жорий йилнинг августидан бошланиб, келгуси йилнинг февраль-мартига қадар, яъни, 7-8 ой давом этади. Экспортнинг катта қисми Россия ва бошқа постсовет мамлакатлари улушига тўғри келади.

Сообщение Ўзбекистондан анор экспорти бир ярим баробар ошди, экспортдан тушган даромад эса камайди появились сначала на EastFruit.

Жорий йилнинг январь-май ойларида Туркиядан қулупнай экспорти ҳажми 2020 йилга нисбатан 135 фоиз – 41 миллион 642 минг долларгача ўсди, деб хабар берди «Aнадолу» агентлиги, Эгей минтақаси экспортёрлари Ассоциацияси (EIB) ҳаволасига таяниб.

2020 йилда Туркия жаҳоннинг 33 мамлакатига 24 миллион 590 минг долларлик қулупнай экспорт қилган эди.

2020 йилнинг январь-май ойларида 18 500 тонна сархил қулупнай сотишдан тушган даромад 17 миллион 745 минг долларни ташкил этди. 2021 йилнинг шу даврида эса Туркия 40  давлатга 41 миллион 642 доллар миқдорида 37 747 тонна резавор экспорт қилди.

Россия турк қулупнайининг асосий импортчисига айланди. Жорий йилнинг дастлабки беш ойида ушбу мамлакатга экспорт ҳажми 24 миллион 312 минг долларни ташкил этди. Ундан кейин Руминия – 8 миллион 318 минг долларлик ва Ироқ – 5 миллион 520 минг долларлик мевани импорт қилди.

Султонҳисор тумани Аграр палатаси раҳбари Юксел Йилмазўғлунинг айтишича, минтақада етиштирилган қулупнайнинг ярмидан кўпи экспортга йўналтирилади.

Шунингдек ўқинг: Туркиялик қуруқ мева экспортёрлари Жануби-Шарқий Осиёга маҳсулот етказиб беришни кўпайтирмоқчи

«Султонҳисорда етиштирилган қулупнай сифати, таъми ва узоқ умр кўриш хусусияти билан чет элларда, айниқса, машҳур. Мавсум давомида туманда 10 мингга яқин киши ишлайди. Экспорт ўтган йилга нисбатан икки баравар ошди, шунинг ўзиёқ, қулупнай сифати юқори эканини тасдиқлаб турибди”, деди Йилмазўғлу.

Сообщение 2021 йилнинг январь – май ойларида Туркия қулупнай экспортини икки баравар оширди появились сначала на EastFruit.