Тожикистоннинг минг нафардан зиёд фуқароси Буюк Британияда ишлаш истагини билдирган. Бу мамлакатда мигрантларни ишга жойлаштириш билан шуғулланувчи компания аллақачон 200 нафардан зиёд кишини танлаб олди.  Тожикистон Миграция хизмати 500 нафар тожикистонликни Буюк Британия қишлоқ хўжалиги соҳасида ишлаши учун жўнатишни режалаштирмоқда.

Куни кеча Тожикистон Меҳнат, миграция ва аҳоли бандлиги вазирлигининг Миграция хизмати Тожикистон Республикасининг Буюк Британия ва Шимолий Ирландиядаги элчихонаси қишлоқ хўжалиги соҳасида ишлашни хоҳловчиларни саралаш бошланганини маълум қилди. CentralAsia маълумотларига кўра, ишга 22дан 45 ёшгача бўлган инглиз тилини мулоқот даражасида билувчи фуқаролар таклиф қилинган.

Миграция хизмати маълумотларига кўра, Тожикистон фуқаролари Буюк Британиядаги янги иш жойига ўз маблағлари ҳисобидан юборилади.  Мавсумий ишчилар учун 8 соатлик иш куни кўзда тутилган бўлиб, уларга бир иш соати учун 12 доллар ҳақ тўланади.

Шунингдек ўқинг: Тожикистонда иссиқхона сабзавотларини етиштириш ҳажми ортмоқда, нархлар эса ҳануз қиммат

Ҳозирча Россия Тожикистондан меҳнат ресурслари оқимининг асосий йўналишидир. Айни пайтда Тожикистондан меҳнат муҳожирларининг қарийб 95 фоизи ушбу мамлакатга ишлаш учун кетмоқда.

Муҳожирларнинг бир қисми Қозоғистон, бошқаси МДҲ давлатлари ёки узоқ хориж мамлакатлари – Туркия, Бирлашган Араб Амирликлари, Жанубий Корея, АҚШ, Европа Иттифоқи мамлакатларига боради. Бироқ АҚШ ва Европа давлатларида тожикистонлик меҳнат муҳожирлари сони кескин ошаётгани ҳақида ҳозирча сўз юритишга ҳожат йўқ. Чунки, ушбу мамлакатларда ишлаш учун инглиз тилини биладиган малакали кадрлар керак.

Ҳукумат бўш иш ўринлари  тўғрисидаги маълумотларни мунтазам равишда эълон қилиб боряпти, аммо шарт-шароитлар ва таклиф қилинаётган маош миқдори кўпчиликни қониқтирмаяпти. Расмий маълумотларга кўра, 2021 йили Тожикистонда рўйхатга олинган ишсизлар сони 54,6 минг кишини ташкил қилган.

Сообщение Тожикистонлик 500 нафар фуқаро Буюк Британияга қишлоқ хўжалиги соҳасида ишлаш учун кетиши мумкин появились сначала на EastFruit.

Сўнгги бир ҳафта ичида Ўзбекистонда  қулупнайнинг улгуржи нархлари 4,5 баробар арзонлашди ва бу бир ҳафта ичидаги жуда кескин пасайишдир. EastFruit таҳлилчиларининг фикрига кўра, нархларнинг бундай кескин тушиши 2022 йил апрел ойининг иккинчи ўн кунлигида қўшни Тожикистонда ушбу маҳсулот нархи қулашига олиб келган худди шундай об-ҳаво шароити таъсири билан боғлиқ.

EastFruitнинг нархлар мониторингига кўра, 2022 йилнинг 15 апрелидан 22 апрелига қадар  қулупнайнинг ўртача улгуржи нархлари 90 000 дан 20 000 сўм/кг ($7,94 дан $1,77) гача, яъни, атиги бир ҳафта ичида 4,5 баробар пасайган. Агар апрель ойи бошидан буён улгуржи нархлар динамикасини ҳисобга оладиган бўлсак, сўнгги икки ҳафта ичида ўртача улгуржи нархлар 2022 йилнинг 8 апрелида қайд этилган максимал қиймат –  110 000 сўм/кг ($9,68)дан 5,5 баробар тушиб кетган.

2022 йилнинг 22 апрель ҳолатига кўра, ушбу маҳсулотнинг ўртача улгуржи нархлари 2021 йилдаги шу санага нисбатан 3 баробар паст ва 2020 йилнинг худди шу санасидаги даражага мосдир.

2022 йилнинг 22 апрель ҳолатига кўра, чакана савдода – масалан, Тошкентдаги Korzinka.uz супермаркетларида ушбу маҳсулот 27 990 сўм/кг ($2,48) нархда таклиф қилинмоқда.

Ўн кун аввал қўшни Тожикистонда  қулупнайнинг улгуржи нархи бир кунда 2 баробар ($4 дан $2 га) тушиб кетган ва бу маҳсулот нархининг келгусида янада пасайиши деярли шубҳасиз эди. 22 апрель ҳолатига кўра, мазкур маҳсулотнинг ўртача улгуржи нархи 0,88 $/кг гача тушди.

Шунингдек ўқинг: 2022 йили Ўзбекистонда иссиқхона маҳсулотлари етиштиришни 26 фоизга ошириш режалаштирилган (видео)

“Баҳорги аномал совуқлардан сўнг дарҳол иссиқ ёз бошланди. Шу боис, резаворлар жуда тез пишиб етила бошлади.  Қолаверса, қулупнай юқори ҳароратда бузилмаслиги учун тез сотилиши керак бўлгани боис ҳам, фермерлар нархларни пасайтиришга мажбур бўлмоқда”, деган эди ўшанда БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО) маслаҳатчиси Бахтиёр Абдувоҳидов, Тожикистондаги қулупнай нархларини кескин пасайишини изоҳлаб.

EastFruit таҳлилчиларининг фикрига кўра, 2022 йилнинг март ойидаги ғайритабиий совуқ ва серёмғир об-ҳаводан сўнг апрель ойида Ўзбекистонда ҳам Тожикистонга ўхшаш об-ҳаво ўзгаришлари ва ҳарорат динамикаси кузатилди. Ўзбекистонда қулупнай нархининг тушиши худди шу омиллар билан изоҳланмоқда.

Сообщение Ўзбекистонда қулупнай нархи тушиб кетди появились сначала на EastFruit.

Озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш, қовоқ екинидан юқори ҳосил олиш, дала четлари ҳамда аҳоли томорқаларида қовоқ етиштириш мақсадида қовоқнинг Тожикистон селексиясига мансуб бир нечта нав уруғликлари Ўзбекистон Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Уруғчиликни ривожлантириш маркази томонидан Ўзбекистонга олиб келинди. Бугунги кунда уруғлар республика ҳудудларидаги элита уруғчилик хўжаликларида экилиб, турли тупроқ-иқлим шароитларида синаш ҳамда кўпайтириш бўйича ишлар олиб борилмоқда, дея хабар бермоқда Қишлоқ хўжалиги вазирлиги матбуот хизмати.

Шунингдек ўқинг: Ўзбекистонда янги ҳосил лавлагиси ва дайкон турпининг экспорт мавсуми бошланди

Хусусан, Наманган вилоятининг Мингбулоқ элита уруғчилик хўжалиги учун қовоқнинг “Лагмани”, “Ленинабадская”, “Одесская”, “Ош каду”, “Aтлас каду”, “Сурх каду” навлари олиб келинди. Aсосий мақсад уруғларни кўпайтириб, келгусида агрокластерлар, фермерлар ҳамда томорқа ер эгаларига арзон ва сифатли қовоқ уруғларини етказиб беришдир. Худди шу ишлар Сурхондарё вилоятлари элита уруғчилик хўжаликларида ҳам ташкил қилинган.

Сообщение Тожикистон селекциясининг қовоқ уруғлари Ўзбекистонда етиштиришга мослаштирилмоқда (видео) появились сначала на EastFruit.

Иссиқхоналар майдонлари кенгайиши ва уларда маҳсулот етиштириш ҳажми ўсишига қарамай, Тожикистон ички бозор эҳтиёжларини ҳали ҳануз қондира олмаяпти.

Мамлакат Қишлоқ хўжалиги вазирлиги маълумот беришича, 2022 йилнинг 8 апрель ҳолатига кўра, Тожикистон иссиқхоналарида 1162 тонна сабзавот етиштирилган: помидор, бодринг, булғор қалампири, бақлажон кабилар шулар жмласидандир. Бироқ уларни харид қилишга ҳамманинг ҳам қурби етмайди, чунки нархлар жуда қиммат, деб ёзмоқда Аsia-Plus.

Шунингдек ўқинг: Тожикистонда аномал совуқлардан сўнг ҳавонинг кескин исиши қулупнай нархини тушириб юборди

Масалан, 1 килограмми 60-80 сомоний (4,63-6,17 доллар)дан сотилаётган булғор қалампири рекордни янгилади. Ундан кейинги ўринларда ўртача 25-30 сомоний (1,93 – 2,31 доллар)дан помидор, 20-25 сомоний (1,54 – 1,93 доллар)дан бақлажон ва 12-18 сомоний (0,93 – 1,39 доллар)дан бодринг сотилмоқда.

Қишлоқ хўжалиги вазирлиги маълумотларига кўра, Тожикистондаги иссиқхоналарнинг умумий майдони 118,5 гектарни ташкил қилади. Уларнинг асосий қисми Сўғд вилоятининг Кушониён, Балхий, Ҳисор, Турсунзода ва бошқа туманларида барпо этилган.

Иссиқхоналар майдони ва шунга мос равишда  сабзавот етиштириш даражаси йилдан-йилга ортиб боряпти, аммо уларнинг нархи юқорилигича қолмоқда. Ваҳоланки, Тожикистон ҳукумати 2021 йилда замонавий иссиқхоналар қуриш учун импорт қилинадиган товарлар, материаллар, асбоб-ускуналарни ҚҚС ва божхона тўловларидан озод қилган эди. Ушбу рўйхатдан қурилиш конструкциялари, ҳаво айлантирувчи қурилмалар, электр двигатель ва генераторлар, суғориш ускуналари, қишлоқ хўжалиги техникаси, ўғитлар ва кимёвий ҳимоя воситаларидан иборат 72 номдаги маҳсулот ўрин олган.

БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО) иқтисодчиси Андрий Ярмак Тожикистон иссиқхона бизнесининг истиқболлари ҳақида аввалроқ сўз юритган эди. Унинг айтишича, тожикистонлик иссиқхоначилар ўз маҳсулотларини маҳаллий бозор эҳтиёжларига йўналтириши, экин етиштириш, уни совутиш, қадоқлаш ва саралаш технологиялари ҳамда логистикани ўзлаштириши, шундан сўнггина экспортни ривожлантириши лозим.

Сообщение Тожикистонда иссиқхона сабзавотларини етиштириш ҳажми ортмоқда, нархлар эса ҳануз қиммат появились сначала на EastFruit.

EastFruit таҳлилчилари хабарига кўра, 2022 йилнинг 12 апрелига қадар  Тожикистонда қулупнайнинг улгуржи нархлари ғайритабиий даражада юқори бўлди, яъни, ушбу меванинг килограмми тахминан 4 доллардан сотилди. Бироқ, 12 апрель куни нархлар бир кунда икки баробар тушиб кетди. Ва бундан буён нарх  яна ҳам тез арзонлашиши аниқ.

“Бугун бизда ҳаво ҳарорати +35 даража. Баҳорги аномал совуқдан кейин дарҳол иссиқ ёз бошланди. Шу боис, резаворлар жуда тез пишиб етила бошлади.  Қолаверса, қулупнай юқори ҳароратда бузилмаслиги учун уни тезроқ сотиш керак, шу боис, фермерлар энди нархларни пасайтиришга мажбур бўлмоқда”, дейди БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО) маслаҳатчиси Бахтиёр Абдувоҳидов.

Бу шуни англатадики, яқин келажакда Тожикистонда қулупнайни қайта ишлаш мавсуми бошланиши мумкин. Хусусан, ажойиб таъм сифати ва юқори BRIX кўрсаткичларига эга Тожикистон қулупнайи бу йил тарихда биринчи бор музлатилади. EastFruit аввалроқ хабар қилганидек, ўтган йил якунига бориб, Тожикистонда мева-сабзавот ва резаворлар музлатиладиган  биринчи завод қуриб битказилган эди.

Об-ҳаво аномалиялари ва ҳаво ҳароратининг кескин ўзгаришлари ҳисобга олиниб, Марказий Осиёда иқлими назорат қилинадиган иссиқхоналарда сабзавот ва мевалар етиштиришга эътибор кучайтирилмоқда.  Хусусан, Тожикистонда қулупнай етиштиришга мўлжалланган биринчи иссиқхоналар барпо этилган. Биз уларни тез орада EastFruitнинг YouTube-каналига жойланадиган янги видеоларимизда намойиш этамиз. Яқинда бу ерга вертикал аэропоника фермасида қулупнай етиштиришнинг космик технологияси ҳақидаги видео ҳам жойланди.

Сообщение Тожикистонда аномал совуқлардан сўнг ҳавонинг кескин исиши қулупнай нархини тушириб юборди появились сначала на EastFruit.

Тожикистон экспортёрлари қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ЕОИИ мамлакатлари бозорларига етказиб беришни тезлаштириш мақсадида амалга оширилаётган «Евроосиё агроэкспресси» лойиҳасига қўшилиши мумкин, деб хабар бермоқда Аsia-Plus.

Бу масала яқинда Россиянинг Тожикистондаги савдо ваколатхонаси ташкил этган онлайн учрашувда муҳокама қилинди.

Россия Савдо ваколатхонасининг маълумотларига кўра, 2021 йили икки давлат ўртасида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ва хомашё айланмаси 300 миллион доллардан ошган, бу ўтган йилга нисбатан 18 фоиз кўп кўрсаткичдир. 2021 йили Россиядан қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари импорти ҳажми 22 фоизга ошди.

Шу билан бирга, ўтган йили Тожикистондан Россия бозорига қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етказиб бериш сезиларли даражада ўсди – 12,3 миллион долларлик маҳсулот жўнатилди ва бу 2020 йилга нисбатан 2,3 баробар кўпдир.

Шунингдек ўқинг: Тожикистон: озиқ-овқат хавфсизлиги ва макроиқтисодий барқарорлик

Тадбирда “РЖД Логистика» АЖ вакиллари Тожикистон логистика компаниялари “Агроэкспресс” доирасида маҳсулотларни тез етказиб бериш бўйича янги йўналиш ва хизматларни тақдим этиши ҳамда юк ташишни ташкил этиш бўйича эксперт позициялари алмашувини амалга ошириши мумкинлигини қайд этди.

Учрашув якунлари бўйича пилот юклар жўнатишни йўлга қўйиш бўйича ишчи кенгаш маслаҳатлашувларини давом эттиришга келишиб олинди. Тахминларга кўра, Тожикистон юклари автоташувчилар кўмагида Ўзбекистон темир йўл станциясига етказилади ва Москвага йўл оладиган «Агроэкспресс» поездларига юкланади.

Маълум бўлишича, тожикистонлик тадбиркорлар ушбу лойиҳага катта қизиқиш билдирган ва биринчи етказиб бериш 2022 йилнинг иккинчи чорагида амалга оширилиши мумкин.

Россия ва Ўзбекистон агроэкспресслари лойиҳасини амалга оширишнинг кейинги босқичларида Тожикистонни жалб этиш режалаштирилмоқда, чунки, россиялик истеъмолчиларни қизиқтирадиган қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари учун мазкур мамлакатда ҳам салоҳият мавжуд.

Лекин, аввало, Россия ва Ўзбекистон ўртасида барқарор савдо алоқаларини йўлга қўйиш, қолаверса, лойиҳа самарадорлигини баҳолаш, шундан сўнггина бошқа бозорларни кўриб чиқиш лозим.

Евроосиё ҳукуматлараро кенгаши 2022 йилнинг февраль ойида лойиҳа амалга оширилишини қўллаб-қувватлаш бўйича қарор қабул қилди. У қишлоқ хўжалиги  ва озиқ-овқат маҳсулотларини ўзаро етказиб бериш ҳамда экспорт ҳажмини оширишга қаратилган. Дастур 2030 йилга қадар амалга оширилиши режалаштирилган.

Биринчи босқичда ЕОИИ ҳудудидан ташқаридаги икки йўналиш – Хитой ва Ўзбекистонга, шунингдек, тескари йўналишда мунтазам юк жўнатиш ташкил этилади.

Сообщение Тожикистон «Евроосиё агроэкспресси» лойиҳасига қўшилиши мумкин появились сначала на EastFruit.

Ушбу материалда EastFruit таҳлилчилари Тожикистондаги озиқ-овқат хавфсизлиги, макроиқтисодий ва молиявий барқарорлик, шунингдек, истеъмолчиларнинг кайфияти билан боғлиқ вазиятни баён этишади ва Россиянинг Украинадаги жанговар ҳаракатлари фонида ушбу вазиятнинг келгусидаги ривожланиш истиқболлари ҳамда имкониятларини баҳолашга ҳаракат қилишади.

Тожикистон озиқ-овқат маҳсулотларининг нетто-импортёри ҳисобланади.  Салбий савдо баланси йилига 800 миллион долларни ташкил этади. Бошқача айтганда, нисбатан кичикроқ Тожикистоннинг қўшни Ўзбекистонга қараганда озиқ-овқат савдо баланси кескин салбийдир.

Шу билан бирга, импортнинг 31 фоизи Россия ва Украинадан етказиб бериладиган озиқ-овқат маҳсулотлари ҳисобланади.  Тожикистон озиқ-овқатининг 30% га яқини Россия Федерациясидан, 1%га яқини эса Украинадан импорт қилинади.  Беларусдан импорт нисбатан кичик миқдорда эканини қайд этиш жоиз.  Россиядан Тожикистонга озиқ-овқат маҳсулотларини етказиб бериш реал кўрсаткичи бундан юқорироқ бўлиши мумкин, чунки, қисман бу товарлар Қозоғистон орқали мамлакатга импорт қилинади ва айнан Қозоғистон 40% улуш билан Тожикистонга озиқ-овқат етказиб берувчи (энг йирик) ҳисобланади.

Тожикистоннинг озиқ-овқат экспорти нисбатан кичик, йилига 100 миллион доллардан кам. Бироқ, реал рақамлар сезиларли даражада юқори бўлиши мумкин.  Шунга қарамай, мамлакатнинг экспортга боғлиқлиги кўпчилик позицияларда у қадар юқори эмас. Фақат сархил  ва қуритилган мевалар, шунингдек, айрим эртаги сабзавотлар тоифасидаги маҳсулотлар экспорти имконияти ички бозорда нархларни сақлаб қолишга ёрдам беради. Албатта, Россия резидентларининг харид қобилияти кескин пасайиши Тожикистон экспортёрлари учун ёмон хабар бўлиб, уларни ҳозирданоқ муқобил бозорлар излашга ундамоқда.

Тожикистон озиқ-овқат савдосида мазкур вазиятга нисбатан таъсирчан позициялар

Тожикистоннинг муҳим импорт тоифалари буғдой ва буғдой уни, ўсимлик ёғи ва мойлар ҳамда шакардир.  Ушбу уч маҳсулот тоифасига жами импортнинг 55%дан ортиғи тўғри келади. Яна тахминан 10%и чорвачиликда ишлатиладиган ем-хашак ва мойли чиқитлар бўлиб, бу борада ҳам мамлакат импортга боғлиқ.

Гарчи, буғдой импортида Россияга боғликлик паст даражада бўлса-да, Тожикистондаги деярли барча озиқ-овқат буғдойи Қозоғистондан келтирилади. Айни дамда Қозоғистон буғдой экспорти таъқиқланиши ёки қатъий чекланиши мумкинлигини эълон қилди, бу эса Тожикистон учун жиддий муаммоларни келтириб чиқариши мумкин.

Ўсимлик ёғи борасида катта муаммолар бўлмаслиги керак. Умуман олганда, ушбу маҳсулот нархи ошиши кам таъминланган аҳоли учун салбий аҳамиятга эга.

2021 йилда Тожикистон озиқ-овқат маҳсулотлари импорти таркибида асосий тоифадаги маҳсулотлар ва қишлоқ хўжалиги хом ашёсининг улуши, фоизда:

Дон ва ун – 30%

Ўсимлик ёғи ва мойли ўсимликлар – 15%

Чорва учун ем-озуқа – 10%

Шакар – 10%

Бошқа маҳсулотлар – 35%

Тожикистон қисман Россия ва Беларусдан импорт қиладиган шакар билан боғлиқ вазият бироз ёмонроқ. Бироқ, мамлакатга шакарнинг асосий етказиб берувчиси Ҳиндистондир, яъни, ушбу мамлакатдан импорт ҳажмини оширишга ҳаракат қилиш мумкин. Ваҳоланки, бу ерда ҳам нархлар ўсишини кутишга тўғри келади ва бу Тожикистон учун жиддий муаммодир.

Чорва учун озуқа-ем эса мамлакат чорвадорлари учун жуда қимматга тушади.  Минтақадаги энг йирик озуқа экспортёри бўлмиш Украина маҳсулоти уруш тугаган тақдирда ҳам яна бир неча ой бозорда кўринмаслиги аниқ. Емни сотиб олиш мумкин бўлса-да, нархлар  қимматлашиши мумкин, бу Тожикистонда шундоқ ҳам  самарали бўлмаган чорвачиликка зарар етказиши ва мамлакат аҳолисининг ушбу муҳим оқсил манбаини харид қилишини қийинлаштириши эҳтимоли баланд.

Тожикистон миллий валютаси – сомони курси

Россия армиясининг Украинада жанговар ҳаракатлар бошлашидан аввал Тожикистон сомонисининг долларга нисбатан расмий курси 11,3 ни ташкил этган бўлса, ҳозир 12.5 атрофида. Юзага келган ваҳима туфайли қора бозордаги курс ҳатто 14,8 сомонигача кўтарилди, аммо кейин у яна пасайди.

Табиийки, мамлакатдаги деярли барча импорт товарлар курс билан бирга қимматлашган. Шунингдек,  бозор иштирокчиларининг фикрига кўра, кўплаб савдогарлар курсни 15 дан ҳисобламоқда, чунки, уларнинг кейинчалик зарарга кирмасликка  ишончи комил эмас. Ва шунга кўра, нарх ўсиши 30%ни ташкил қилади. Бу, албатта, фақат импорт қилинадиган товарларга тааллуқли.

Шу билан бирга, Россия рублига нисбатан маҳаллий валюта 40 фоиздан зиёд қимматлашган, мигрантлар юбораётган рубль маҳаллий валютага нисбатан қадрсизланган.

Тожикистонда истеъмолчилар кайфияти

Россиянинг Украинадаги жанговар ҳаракатлари бошланганидан сўнг, аҳоли аҳоли ёғ, ун ва шакарни оммавий равишда сотиб ола бошлади. Ўз навбатида, ушбу маҳсулотлар 30 фоизга қимматлашди. Россиянинг ушбу товарлар экспортини таъқиқлаши туфайли вазият янада мураккаб тус олди.

Шу билан бирга, трейдерлар жуда тез реакция билдириб, дарҳол Ҳиндистондан шакар етказиб бериш даражасини оширишди. Ҳиндистон шакари Россия шакарига нисбатан 20% арзонроқ, аммо, кўпчилик юқори сифатли деган фикрда Россия Федерациясининг маҳсулотларини афзал кўради.

Бундан ташқари, истеъмолчилар макарон сотиб ола бошлашди. Макарон Тожикистонда Қозоғистон унидан тайёрланади. Шу сабабли, ҳатто маҳаллий макарон ҳам 30% ва ундан кўпроқ қимматлашган.  Россия Федерациясидан импорт қилинадиган макарон маҳсулотлари 50 фоизга қимматлади.  Маҳаллий ёғ нархи ҳам 20-30 фоизга ошган (кунгабоқар ва пахта ёғи). Ўзбекистондан пахта ёғи импорти ошди.

Кўпчилик кўчмас мулкка сармоя киритишни тўхтатди, ишлатилган автомобиллар бозорида ҳам савдолар тўхтаб қолди. Бу  Тожикистондаги қурилиш бизнесига узоқ муддатли таъсир кўрсатиши мумкин.

Шу билан бирга, озиқ-овқат маҳсулотлари ассортименти ўзгармади.  Дўконларда ҳозирча бўш пештахталар йўқ ва барча маҳсулотлар доимий мавжуд. Фақат нархлар ўзгарган, холос.

Бу йил Тожикистонда экинлар структураси ўзгарадими?

Экинларнинг структураси кескин ўзгариши даргумон. Катта ҳажмда фақат пиёз Россия Федерациясига юборилди, лекин у кузда экилган. Деҳқонлар ҳар доим қилган ишларини бажаришда давом этишади ва ўзлари доимий эккан экинни етиштиришади.

Айни пайтда деҳқонлар ўғитлар нархи қимматлигидан, айниқса, сўнгги пайтда кескин қимматлашганидан шикоят қилишмоқда. Бироқ, нархлар бундан аввал ҳам кўтарилган эди. Россия Федерацияси Тожикистонга ўғит экспортини тўхтатгани эса янгилик бўлди.

Шу боис, ҳамма нарса қиммат бўлгани учун Тожикистон деҳқонлари бу йил ўғитдан камроқ фойдаланишади. Илғор фермерлар эса келаётган мавсум учун қишда ўғит  харид қилишди.

Аммо, янги ҳосил учун ўғит ишлатиш ҳажми пасаяди. Бу эса қишлоқ хўжалиги экинларининг ўртача ҳосилдорлиги камайиши эҳтимоли мавжудлигини англатади.

Тожикистон иқтисодиётига меҳнат муҳожирларининг пул ўтказмалари таъсири

Тожикистон ялпи ички маҳсулот таркибида муҳожирлар юборган пул ўтказмаларининг улуши бўйича жаҳонда етакчи давлатлардан бири ҳисобланади. Шу сабаб унинг Тожикистон иқтисодиёти ва макроиқтисодий барқарорлигига таъсири жуда муҳим бўлган ва шундай бўлиб қолмоқда.

Россия рублининг АҚШ долларига нисбатан курси қулаши нақд пул тушумлари ҳажмини мутаносиб равишда камайтириши аниқ. Айни пайтда Тожикистон муҳожирларининг ўзлари ҳам ватанга қайтиш учун сабаб кўришмаяпти. Уларнинг айтишича, Россияда нархлар улар сотиб оладиган асосий маҳсулотлар учун унчалик юқори эмас, бироқ, уй-жой ижараси нархи ошган.

Тожикистонда ҳануз Россияга бориш истагидагилар кўп. Тўғри, сафарга бориш қийинлашди, чунки, икки ҳафта давомида Россияга умуман рейслар бўлмади. Бироқ, ҳозирги пайтда Россияга рейслар сони тикланган кўринади. Бу дегани, муҳожирлар оқими катта эҳтимол билан сезиларли даражада сақланиб қолади.

Тадбиркорликни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари қаторида тадбиркорларни текшириш борасида 2022 йил охирига қадар мораторий жорий этилганини алоҳида қайд этиш мумкин.

Тожикистонда қайси маҳсулотлар кескин қимматлашган?

Бошқаларга нисбатан Россия Федерациясидан шакар ва макарон каби маҳсулотлар, шунингдек, ўғитлар қимматлашди.  Қолган маҳсулотлар нархи ошиши валюта курси ўзгариши ҳисобига 20% атрофида бўлди.

Импорт қилинадиган сабзавот ва мевалар нархи ҳам валюта курсига мос равишда кўтарилди, бироқ, маҳаллий маҳсулотлар учун одатдаги мавсумий ўзгаришларни ҳисобга олмаганда, унчалик ўзгармади.

Хулосалар қандай?

2022 йилнинг қолган қисми Тожикистон истеъмолчилари учун осон кечмайди, чунки, Украинада вазият ҳануз оғирлигича қолмоқда, Россияга қарши санкциялар кучаймоқда ва глобал озиқ-овқат ҳамда қазилма энергия манбалари бозорида вазият тобора таранглашиб, аввалдан айтиб бўлмайдиган ҳолатлар юзага келмоқда.

Йирик етказиб берувчи давлатларнинг дон ва бошқа асосий маҳсулотлар учун жорий қилган савдо чекловлари Тожикистонга энг кўп таъсир кўрсатади.  Макроиқтисодиётга келсак, мамлакатнинг мигрантлар пул ўтказмасидан тушадиган даромадлари пасайишининг таъсири сезиларли бўлади. Бу қурилиш ва бошқа шу каби соҳаларга салбий таъсир кўрсатиши эҳтимоли юқори.

Сабзавот ва мева етиштирувчилар ҳам Россия, Беларусь ва Украинада ўз маҳсулотларига самарали талаб пасайишининг салбий оқибатларини ҳис қилишлари мумкин.

Сообщение Тожикистон: озиқ-овқат хавфсизлиги ва макроиқтисодий барқарорлик появились сначала на EastFruit.

Туркиянинг Марказий Осиё давлатлари билан темир йўл транспорти соҳасидаги ҳамкорлиги Тожикистон Республикасида алоҳида қизиқиш уйғотмоқда.

Тожикистоннинг Туркиядаги элчиси Ашрафжон Гуловнинг ушбу мамлакат транспорт ва инфратузилма вазири Адил Караисмоилўғлу билан учрашувида транспорт соҳасидаги ҳамкорлик истиқболлари муҳокама қилинди. Бу хусусда Аsia-Plusга Тожикистоннинг Анқарадаги элчихонасида маълумот берилди.

Суҳбат чоғида амалга оширилган ишлар, жорий ҳолат ҳамда транспорт ва унинг қуйи тармоқлари, айниқса, иқтисодий ҳамкорлик бўйича Тожикистон-Туркия ҳукуматлараро комиссияси доирасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича келгусидаги қадамлар юзасидан фикр алмашилди.

Қайд этилганидек, Туркия ва Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги транспорт соҳаси бўйича  ҳамкорлик Тожикистонда алоҳида қизиқиш уйғотади, айниқса, икки темир йўл йўналиши – Карс-Тбилиси-Боку-Актау-Даут-Ата-Душанбе (темир йўл ва денгиз) ҳамда Дўғубаязит-Бозорғон-Серахс-Олот-Тошкент-Душанбе шулар жумласидандир.

Шунингдек, Тожикистоннинг стратегик мақсадларни амалга ошириши, жумладан, “коммуникация блокадасидан чиқиш”и ҳисобга олинса, у аста-секин Марказий Осиёдаги транзит мамлакатга айланиб бораётганини қайд этиш мумкин.

Элчи шу вақт ичида мамлакат ҳудудлари бўйлаб йилнинг исталган вақтида йўловчи ва юкларнинг тўсиқсиз ҳаракатланишини таъминлашга қаратилган 24 миллиард сомонилик 59 та давлат инвестиция лойиҳаси амалга оширилганини таъкидлади.

“Тожикистон ҳукумати 2022-2026 йилларда 1000 км дан ортиқ йўл, 53 та кўприк, 7 та туннел ва 5 та қор кўчкиси йўлаклари қурилишини режалаштирмоқда, уларнинг аксарияти халқаро аҳамият касб этади”, деди элчи суҳбатдошига.

Учрашув якунида Тожикистон томони транспорт соҳасидаги ҳамкорлик учун икки давлат ўртасида ҳали фойдаланилмаган улкан ресурслар мавжудлигини қайд этди.

Сообщение Тожикистон Туркия билан транспорт соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантиришдан манфаатдор появились сначала на EastFruit.

2021 йилда Тожикистон 15,553 миллион долларлик 41 397 тонна қуритилган мева экспорт қилди, дея хабар бермоқда “Ховар” ТМАА Республика Саноат ва янги технологиялар вазирлигининг Озиқ-овқат саноати бошқармаси бош мутахассиси Парвиз Раҳимов маълумотлари тақдим этилган ҳаволага таяниб.

Республикада деҳқон хўжаликлари билан бир қаторда 24 та корхонада қуритилган мева ишлаб чиқарилмоқда.

«Корхоналарнинг 5 таси Хатлонда, қолганлари Сўғд вилоятида жойлашган. 2021 йилда мазкур корхоналарда 6,7 минг тонна қуритилган мева ишлаб чиқарилади. Тожикистонда қуритилган мева ва консерва ишлаб ишлаб чиқариш даражаси йил сайин ортиб бормоқда, бу эса қўшни давлатларга қуритилган мевалар экспортини ошириш имконини беряпти. 2020 йилга нисбатан 2021 йилда қуритилган мевалар экспорти 2,2 баробар ошди. Ўтган йили 2020 йилга нисбатан 24 минг 363 тонна ва 8 652 миллион долларга кўп қуритилган мева экспорт қилинди”, дейди мутахассис.

Парвиз Раҳимов таъкидлаганидек, қуритилган мевалар, асосан, Россия Федерацияси, Қозоғистон ва Узоқ Шарқ мамлакатларига юборилади. Хорижга, асосан, қуритилган ўрик, анжир, тут, майиз, шафтоли ва олхўри экспорт қилинади. Хандон писта ва бодом эса кам миқдорда жўнатилади.

2019-2020 йилларда Тожикистон консерва маҳсулотларини ҳам экспорт қила бошлади.

Парвиз Раҳимовнинг айтишича, “Оби Зулол” ва “Субҳи Ватан” корхоналари АҚШга мева консерваларини экспорт қилади. Гураоб маринади ва анзур пиёзи, айниқса, машҳур. Тожикистон жеми, мураббоси ва шарбатлари ҳам жуда харидоргир. 2021 йилда Тожикистон 208 минг мева-сабзавот экспорт қилди”, дея қўшимча қилди манба.

Тожикистоннинг ташқи савдо айланмаси 2021 йилда 2020 йилга нисбатан қарийб 40 фоизга ошиб, 6,4 миллиард долларга етди. Тожикистон Республикаси ҳукумати ҳузуридаги Экспорт агентлиги ташқи алоқаларни кенгайтириш ва маҳаллий маҳсулотларни илгари суриш, экспорт бозорларини излаш бўйича фаолиятни жадаллаштириш  юзасидан иш олиб бормоқда.

Сообщение Тожикистон 2021 йилда қуритилган мева экспортини икки баробар оширди появились сначала на EastFruit.

Тожикистон ва Ўзбекистон чегарасида эркин савдо ҳудуди ташкил этилиши режалаштирилмоқда, деб ёзди CеntralAsia “Жумҳурият” нашри маълумотларига таяниб.

Сўғд вилоятининг Конибодом ва Исфара шаҳарлари (Тожикистон) ҳамда Фарғона вилоятининг Бешариқ тумани (Ўзбекистон) ўртасидаги «Андархон» чегара пункти яқинида йирик савдо маркази бунёд этилади.

Фарғона вилояти ҳокимлиги матбуот котиби Дилмурод Жумабоевнинг сўзларига кўра, икки давлат вилоят ҳокимликларининг ташаббуси Тожикистон ва Ўзбекистон ўртасидаги савдо-сотиқ бўйича ҳамкорликни ривожлантиришга хизмат қилади, шунингдек, маҳаллий аҳоли ўртасидаги алоқаларни мустаҳкамлайди.

Ўзбекистон Тожикистон Республикасининг асосий савдо шерикларидан бири бўлиб, 2021 йилда мамлакатлар ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми 400 миллион доллардан зиёдни ташкил қилган.

Сообщение Тожикистон ва Ўзбекистон чегараси ҳудудида халқаро савдо маркази қурилади появились сначала на EastFruit.