Ўзбекистонда ўтган йилги ҳосил пиёзининг улгуржи нархлари, мана, уч ҳафтадирки, ўсиб бормоқда ва сўнгги бир ҳафта ичида ушбу маҳсулотнинг ўртача улгуржи нархлари 30 фоизга ошиб, йилнинг шу даври учун рекорд даражага етди.  EastFruit таҳлилчиларининг хабар беришича, жорий нархлар ўтган йилларда қайд этилган даражадан 2 баробар юқори.

EastFruitнинг нархлар мониторинги маълумотларига кўра, 2022 йилнинг 11 мартидан 1 апрелига қадар ўтган йилги ҳосил пиёзининг ўртача улгуржи нархи 1 кг учун 2000 дан 3500 сўмгача, яъни, 75%га ошди. 2022 йилнинг 1 апрель ҳолатига кўра, ушбу маҳсулотнинг ўртача улгуржи нархи 2021 йилнинг шу санасига нисбатан 2,3 баробар ва 2020 йилнинг ушбу санасига нисбатан 2,1 баробар юқоридир.

Юқоридаги графикдан кўриниб турибдики, ўтган йилги ҳосил пиёзининг улгуржи нархлари 2022 йилнинг ўтган даврида максимал даражага етди ва бу, йилнинг айни даври учун юқори кўрсаткичдир.

Шу билан бирга, нархнинг бундай ўсишига ташқи бозорлар таъсири аҳамиятсиз бўлди ва мазкур динамика ички бозордаги талаб ва таклиф нисбати билан шаклланди. Мамлакат Божхона қўмитаси маълумотларига кўра, 2022 йилнинг март ойида Ўзбекистондан пиёз экспорти атиги 243 тоннани ташкил қилган.

Айни пайтда ўтган ҳафта Ўзбекистон пойтахтининг улгуржи бозорларида янги ҳосил пиёзининг биринчи партиялари пайдо бўлди.  2022 йилнинг 1 апрель ҳолатига кўра, жорий йилги янги ҳосил пиёзининг ўртача улгуржи нархи 1 кг учун 4800 сўмни ташкил қилмоқда. EastFruit таҳлилчиларининг қайд этишича, бу йил янги ҳосил пиёзининг биринчи улгуржи партиялари мамлакат бозорларига ўтган йилга нисбатан тахминан бир ҳафта эрта ва 1,6 баробар қимматроқ нархда чиққан. Таққослаш учун айтадиган бўлсак, 2021 йилда янги ҳосил пиёзининг биринчи улгуржи партиялари апрель ойининг биринчи ўн кунлигида бозорга чиққан ва 8 апрелда ушбу маҳсулотнинг ўртача улгуржи нархи 1 кг учун 3000 сўмни ташкил этган.

Сообщение Ўзбекистонда кетма-кет учинчи ҳафта пиёз нархи ошмоқда появились сначала на EastFruit.

Украинада иссиқхона бодринглари нархи тез суръатлар билан ошишда давом этмоқда, дея хабар берди EastFruit лойиҳаси таҳлилчилари. Зеро, ўтган ҳафта билан солиштирилса, ушбу сегментдаги ўсиш суръати бир неча маротаба тезлашган. Ҳафтанинг биринчи ярмидаёқ, бозорда талаб юқори бўлган бир шароитда ушбу сабзавот бўйича таклифлар камайиши юзага келди. Импорт бодрингини етказиб бериш логистика муаммолари туфайли сезиларли даражада камайган, импортёрлар ички бозорда бодринг нархи барқарор ўсишига қарамай, юқори молиявий рисклар туфайли ушбу маҳсулотни Украина бозорига етказиб беришдан бош тортишмоқда.

Шунингдек ўқинг: Украинада импорт қилинган помидор нархи тез суръатда қимматлашиб бормоқда

Шундай қилиб, жорий ҳафта бошидан буён иссиқхона бодринги нархи ўртача 17% га ўсди ва айни пайтда 65-100 грн/кг (2,22 – 3,42 доллар/кг)дан сотилмоқда. Иссиқхона хўжаликлари вакилларининг фикрига кўра, ушбу сегментда талаб ортиши билан бирга Украина комбинатларидан мазкур турдаги маҳсулотни етказиб бериш қисқаргани ҳам бодринг нархи ўсишини рағбатлантирди. Бу ҳавонинг кескин совуқ келиши сабабли иссиқхоналарда бодринг пишиши тезлиги сезиларли даражада пасайиб, фермер хўжаликларида етарли ҳосил тўпланмагани билан боғлиқ.

Қайд этиш жоизки, айни дамда Украина иссиқхона бодринги ўтган йилнинг апрель ойи бошига нисбатан ўртача 1,6 баробар қимматроқ сотилмоқда.  Шу билан бирга, бозордаги асосий иштирокчиларнинг аксарияти ушбу сегмент нархларининг навбатдаги ўсиши вақтинчалик ҳодиса бўлиши мумкин, деган фикрда. Жорий ҳафта бодринг етиштириладиган асосий ҳудудлардан маҳсулот етказиб бериш яхшилана бошлади, илиқ об-ҳаво бошланиши билан маҳаллий иссиқхона комбинатларида бодринг ҳосили кучаяди, бу эса ўз навбатида, ушбу сегментдаги сотиш нархлари пасайишини рағбатлантиради.

Сообщение Украинада икки ҳафтадан буён иссиқхона бодринглари нархи ошмоқда появились сначала на EastFruit.

Россия оқ бошли карам бозори кўп вақтдан буён ижобий нарх динамикасини сақлаб турибди. Бугунги кунда улгуржи савдо компаниялари вакиллари бозорларда оқ бошли карам тақчиллиги мавжуд эканини қайд этишмоқда, бу эса харидорларнинг доимий фаоллиги фонида ушбу сегментдаги нархлар янада ўсишига сабаб бўлмоқда, дея хабар берди EastFruit лойиҳаси таҳлилчилари.

Натижада, бугунги кунда россиялик фермерлар оқ бошли карамни 48-62 рубл/кг (0,61-0,78 доллар/кг) нархида таклиф қилмоқда, бу бир ҳафта аввалгидан ўртача 14% қимматроқдир.

Қайд этиш жоизки, оқ бошли карам нархининг бундай тезликда ўсиши Россия бозорида 42-46 рубл/кг ($0,53-0,58 АҚШ доллари)дан сотилаётган ушбу янги ҳосил маҳсулотининг Эрон ва Ўзбекистондан етказиб берилиши эрта бошланишига хизмат қилди. Шу билан бирга, бугунги кунда импорт маҳсулотлари ҳисобга олинганда ҳам ушбу сегментдаги ажиотаж талабни қондириш имконсиз бўлиб турибди. Қайд этиш жоизки, жорий мавсумда оқ бошли карам импорти эрта бошланиши бозорнинг асосий иштирокчилари учун кутилмаган ҳолат эмас. Кўпчилик ушбу сабзавотни етказиб бериш эрта бошланишини карам нархи тез суръатлар билан ўса бошлаган январь ойидаёқ башорат қилган эди.

Айни пайтда Россия Федерациясида оқ бошли карам нархи 2021 йилнинг шу даврига нисбатан ўртача 5,6 баробар юқори. Шу билан бирга, маҳаллий фермерлар ушбу сегментда сотув нархларини янада оширишни режалаштирмоқда. Улар буни оқ карамга нисбатан талаб ортиб бораётгани, шунингдек, ушбу маҳсулот захираларининг тез қисқариши билан изоҳлашмоқда.

Сообщение Россия бозорида карам етиштирувчилар ажиотаж талабни қондира олмаяпти появились сначала на EastFruit.

Охирги икки ҳафта ичида Ўзбекистонда бананнинг ўртача улгуржи нархлари 18 фоизга пасайган ва ҳозирги кўрсаткичлар 2021-2020 йилларнинг худди шу саналарига нисбатан энг паст нархларни намоён этмоқда, дейди EastFruit таҳлилчилари.

EastFruitнинг нархлар бўйича мониторингига кўра, 2022 йилнинг 7 январидан 21 январига қадар бир килограмм бананнинг ўртача улгуржи нархлари 17 000 дан 14 000 сўмгача, яъни, 18% га пасайган. Бундан ташқари, улгуржи нархларнинг жорий даражаси ўтган йилларнинг шу санасидаги нархларга нисбатан анча паст. 2022 йилнинг 21 январь ҳолатига кўра, Ўзбекистонда бананнинг ўртача улгуржи нархи 2021 йилнинг шу санасига нисбатан 22 фоизга, 2020 йилнинг шу санасига нисбатан эса 13 фоизга арзон.

Ўзбекистонда банан нархининг бундай динамикасида ушбу маҳсулот импорти учун божхона тўловлари нолга тенглаштирилгани асосий омил бўлмоқда. Эслатиб ўтамиз, 2021 йилнинг октябрь ойида мамлакат ҳукумати бир қатор мевалар импортини рағбатлантириш тўғрисида қарор қабул қилиб, уларни импортида божхона божи тўловларидан озод қилган эди. Банан ҳам шундай мевалар рўйхатига киритилган. Импорт божларининг нолга тенглаштирилиши мамлакат истеъмолчиларига Ўзбекистонда етиштирилмайдиган ушбу маҳсулотни анча арзон нархда харид қилиш имконини берди.

Ҳукуматнинг мазкур қарори 2021 йилнинг сўнгги ойларида ва 2022 йил бошида Ўзбекистонда ушбу маҳсулот истеъмоли ўсиши учун қўшимча рағбат бўлди, чунки, импорт статистикаси 2021 йилнинг октябригача ҳам Ўзбекистонга банан импорти сезиларли даражада ошганини кўрсатган эди. 2021 йилнинг январь-октябрь ойларида Ўзбекистон 58,6 минг тонна банан импорт қилди, бу бутун 2020 йилга нисбатан 60 фоизга ва бутун 2019 йилги импортга нисбатан 37 фоизга кўпдир. EastFruit таҳлилчилари Ўзбекистонда ўтган йили банан истеъмоли кескин ошишининг уч сабабини кўрсатган эди.

Ўзбекистонда банан истеъмоли кескин ошганини EastFruit экспертлари 2021 йилнинг мева-сабзавот бўйича Топ-10 асосий воқеликларидан бири сифатида қайд этишди.

EastFruit таҳлилчиларининг дастлабки ҳисоб-китобларига кўра, Ўзбекистонда банан истеъмолининг ўсиш тенденцияси жорий йил январь ойининг биринчи ярмида ҳам давом этди.  2022 йилнинг 1 январидан 17 январига қадар банан импорти ҳажми 7,3 минг тоннани ташкил этди, бу 2021 йилнинг бутун январь ойига нисбатан 18 фоиз ва 2020 йилнинг бутун январь ойига нисбатан қарийб 2 баробар кўпдир.

Сообщение Ўзбекистонда банан нархи сўнгги икки ҳафта ичида 18 фоизга арзонлашди появились сначала на EastFruit.

Россия фермер хўжаликларида оқ бошли карам захиралари тез камайиб бораётганини ҳисобга олиб, фермерлар сифатли маҳсулотларни сотишни тўхтата бошлашди. Бу эса жорий ҳафта яна нархлар ошишига олиб келди, дея хабар бермоқда EastFruit лойиҳаси таҳлилчилари.  Ушбу маълумотни улгуржи компаниялар ҳам тасдиқлади, улар бозорда карам етказиб беришнинг умумий қисқаришини қайд этди. Бунда Доғистондан карам етказиб беришнинг қисқариши ҳам катта роль ўйнади, бу йил ёз иссиқлиги сабабли сифатли карам ҳосили ўтган мавсумга нисбатан анча кам йиғиб олинди.

Айни пайтда оқ бошли карам нархи 42-55 рубл/кг (0,55-0,72 доллар/кг) оралиғида айтилмоқда, бу нарх охирги иш ҳафтаси якунига нисбатан ўртача 10 фоиз қимматдир. Шу билан бирга, ушбу маҳсулотга талаб юқори даражадалигича қолмоқда. Қайд этиш жоизки, сўнгги икки ой давомида фермер хўжаликларида сифатли маҳсулот захираларининг қисқариши туфайли Россия бозорида оқ бошли карам нархи ошиши тенденцияси кузатилди.

Айни пайтда Россияда карам нархи ўтган йилги даражадан анча юқори. Шундай қилиб, бугунги кунда россиялик фермерлар ушбу маҳсулотни 2021 йилнинг январь ойи ўрталарига қараганда ўртача 4,4 баробар қимматроқ нархда етказиб беришга муваффақ бўлишмоқда. Бозор иштирокчиларининг фикрига кўра, карам сегментидаги нархларнинг ўсиш тенденциялари келажакда ҳам давом этади, чунки, ҳозирги вақтда талаб бозордаги таклифдан ошиб кетяпти.

Сообщение Россия: карамга юқори талаб фонида нархлар ўсишда давом этмоқда появились сначала на EastFruit.

Россиянинг оқ бошли карам бозорида ижобий нарх тенденцияси давом этмоқда ва EastFruit лойиҳаси таҳлилчиларининг хабарига кўра, ушбу маҳсулот нархи ўн йиллик максимал даражага етган. Россиялик фермерлардан олинган хабарга кўра, анъанавий равишда Янги йил таътили даврида нархлар барқарорлашуви билан бирга кечадиган савдонинг кутилаётган пасайишига қарамай, оқ бошли карам бозорида юқори савдо суръатлари сақланиб қолмоқда ва бу мазкур сегментда сотиш нархларининг ўсишини рағбатлантиряпти.

Бугунги кунда оқ бошли карам 40-50 рубл/кг (0,53-0,67 доллар/кг)дан сотилмоқда, бу ўтган йилнинг декабрь ойи охирига нисбатан ўртача 11% қиммат кўрсаткичдир. Нархлар ошишининг асосий сабабларидан бири, бозор операторларининг фикрига кўра, бозорда карам билан боғлиқ таклифлар қисқариши бўлди, чунки, кўплаб фермерлар байрам арафасидаёқ захираларини сотиб тугатишди. Шуни ҳам қайд этиш жоизки, илгари сотиб олинган ҳажмларни сотиб тугатган улгуржи компаниялар захираларни яна фаол равишда тўлдира бошлади ва шу билан оқ бошли карам нархининг ўсишини рағбатлантирди.

Шуни қўшимча қилиш лозимки, Россияда оқ бошли карамнинг жорий нархлари ўтган йилнинг шу даврига нисбатан ўртача 4 баробар баланд. Бозорнинг асосий иштирокчилари фикрига кўра, карам нархи кўтарилишининг асосий сабаби, Россиянинг аксарият ҳудудларидаги кам ҳосилдир. Ўтган йили ёзда об-ҳаво шароити ўртапишар ва кечки навларнинг меъёрида пишиб етилиши учун жуда ноқулай кечди. Шунинг учун ҳозирданоқ, карамга бўлган талаб бозордаги реал таклифдан  устун келмоқда, бу эса ўз навбатида, бозорда ушбу сегментдаги нархлар яна ҳам ошишини кўрсатади.

Сообщение Россияда карам нархи ўн йиллик рекордни янгилади! появились сначала на EastFruit.

EastFruit таҳлилчилари Россияда энг кўп истеъмол қилинадиган сабзавотлардан бири – оқ бошли карамнинг ўта даражада танқислигига эътибор қаратишмоқда. Айни пайтда карам нархи йилнинг ушбу даври учун барча рекордларни янгилаб улгурди ва ўсишда давом этмоқда. Ваҳоланки, сақлаш учун олиб қўйиладиган кечки навлар ҳосилининг йиғим-терими яқиндагина якунланди ва захиралар максимал даражага яқин бўлиши керак эди.

Одатда, йилнинг ушбу даврида Россияда карам нархи жуда паст даражада бўлади ва декабрь ойининг ўрталарига қадар пасайиш тенденцияси ҳукм суради. Бироқ, бу йил Россияда карам ноябрь ойи ўрталариданоқ қимматлаша бошлади ва ҳатто фермерларнинг ўзларини ҳам нархларнинг бу қадар ошиши ҳайрон қолдирди. Тўрт ҳафта давомида улгуржи нарх 40% га кўтарилди ва ҳозир ўтган йилги даражадан ўртача тўрт баробар баланд!

«АПК-Информ: сабзавотлар ва мевалар» компаниясининг нархлари мониторинги шуни кўрсатмоқдаки, Россияда ҳозир карамни 33-35 рубль/кг (кг учун 0,45-0,48 доллар)дан арзон бўлмаган нархда сотиб олиш мумкин. Баъзи ҳудуларда эса юқори сифатли товарларни килограммига 40-45 рублдан (0,54-0,61 доллар) сотишга ҳаракат қилинмоқда! Маълум бўлишича, оқ бошли карам энди борш тўпламидаги сабзавотларнинг энг қиммати ҳисобланади.

Қиш эндигина бошланаётганини ҳисобга олсак, ижтимоий тармоқларнинг рекорд нархларга муносабатини, янги рекордлар ва карам нархлари ҳақидаги янги мемларни кутиш вақти келди. Маълумки, 2021 йилнинг биринчи ярмида Россияда сабзи ва лавлаги билан боғлиқ худди шундай вазият юз берган эди.

Ҳозирги кунда карамнинг ўткир танқислигини бартараф этиш учун Россия ушбу сабзавотни барча мамлакатлардан, биринчи навбатда, Беларусь, Ўзбекистон ва ҳатто Эрондан импорт қилмоқда. Бироқ, ушбу мамлакатлар экспортёрлари айни даврда юқори талабни қондиришга тайёр эмаслиги аниқ. Шу сабабли, мазкур мамлакатларда карам нархи мисли кўрилмаган даражага кўтарилди. Масалан, Ўзбекистонда унинг чакана нархи декабрь ойи боши учун рекорд даражада юқори бўлиб, Россияга экспорт қилишда маҳсулот ҳажмини топиш тобора қийинлашиб бормоқда.

Россия Европа Иттифоқидан карамни, биринчи навбатда, Польша, шунингдек, Украинадан сотиб олиши мумкин эди, аммо ўзининг “антисанкциялари“ туфайли бундай қила олмайди. Ушбу мамлакатлардан ташқари, ҳеч ким катта ҳажмдаги карамни таклиф қила олмаслиги аниқ ва эртаги карам Марказий Осиёнинг жанубий ҳудудларида фақат 2022 йилнинг март ойидангина сезиларли ҳажмда пайдо бўла бошлайди. Тўғри, салатлар тайёрлашда карамни бошқа маҳсулотлар, масалан, кўкатлар билан алмаштириш мумкин. Аммо оқ карамни кўплаб анъанавий таомлар, масалан, Украина борши, рус шиси, карам-дўлмаларини тайёрлашда бу имконсиздир.

Шу сабабли, бозор таҳлилчиларининг фикрига кўра, Россияда карам нархи янада ўсиши эҳтимоли юқорилигича қолмоқда. Бу нафақат Россия Федерациясида, балки минтақанинг кўплаб мамлакатларида келгуси мавсумда сабзавот экиладиган майдонлар тузилишига жуда катта таъсир кўрсатади.

Сообщение Россияда карам тақчиллиги юзага келди – нархлар рекордларни янгиламоқда появились сначала на EastFruit.

EastFruit лойиҳаси таҳлилчилари хабарига кўра, россиялик пиёз етиштирувчилар  маҳсулотлари учун  нархларни фаол равишда ошира бошлашди. Бозор иштирокчиларининг фикрича, ушбу сегментдаги нархларнинг ошиши, биринчи навбатда, талаб ортиб бораётган бир шароитда бозорда пиёз бўйича чекланган таклифни рағбатлантиради. Шуни таъкидлаш жоизки, баъзи ҳолларда пиёз етиштирувчиларнинг ўзлари нархлар янада ўсишига умид қилиб, ушбу маҳсулотни сотмай туради.

Бугунги кунда фермер хўжаликлари юқори сифатли пиёзни 12-20 рубл/кг (0,17-0,28 доллар/кг)дан сотишмоқда. Бу бир ҳафта аввалгидан ўртача 37% қимматроқ. Фермерларнинг сўзларига кўра, улар талабнинг сезиларли ўсиши туфайли ушбу сегментдаги нархларни оширишга муваффақ бўлишмоқда. Шу билан бирга, бозорда юқори сифатли пиёз етказиб бериш анча чекланган, чунки, кўплаб фермер хўжаликлари ушбу маҳсулотни тўғридан-тўғри даладан сотишни тугатган ва бозорнинг йирик иштирокчилари ҳали ҳам юқори сифатли пиёзни омбордан сотишни тўхтатмоқда.

Шунингдек ўқинг: Россия Польшага иссиқхона бодринглари экспортини жадал суръатлар билан оширишда давом этмоқда

Шундай қилиб, ҳозирги вақтда Россия Федерациясида пиёз нархи ўтган йилги кўрсаткичлардан ўртача 18 фоизга ошиб кетди. Шу билан бирга, бозорнинг асосий иштирокчилари бу ҳолат бироз сунъий характерга эга эканини ва кўплаб фермер хўжаликлари пиёзни амалдаги нархларда сотишни тўхтатиб, бу билан бозорда ушбу маҳсулотнинг янада сезиларлироқ танқислигини келтириб чиқаришга уринаётганини таъкидлашмоқда.

Сообщение Россиялик фермерлар пиёз нархини фаол равишда оширишмоқда появились сначала на EastFruit.

2021 йилнинг январь ойи бошидан октябрь ойи охиригача Ўзбекистондан сархил тарвуз экспорти ҳажми жисмоний жиҳатдан 43 минг тоннани ташкил этди, бу 2020 йилнинг шу даврига нисбатан 11 фоизга камдир. Ўзбекистон тарвузини экспорт қилиш мавсуми аллақачон тугагани боис, бу рақам 2021 йил учун якуний натижага яқин бўлади.

Бироқ, 2021 йилда тарвуз экспорти бироз пасайганига қарамай, у кетма-кет иккинчи йил ғайритабиий даражада юқори бўлди, яъни 2017-2019 йиллардаги ўртача йиллик экспортдан 14 баравар кўп. EastFruit мутахассислари 2020-2021 йиллардаги экспорт ўсиши тасодифийми ёки бу янги тенденциянинг бошланиши ва мева-сабзавот сегментида мамлакат экспортини ошириш учун янги имкониятлар очилишими – шуни таҳлил қилишди.

Келинг, тарвуз экспорти ҳажми кескин ўсиши бошланишидан аввал ва кейин унинг географик тузилишини таҳлил қилишга ҳаракат қилиб кўрамиз. Маълум бўлишича, 2020-2021 йилларда асосий импортёр давлатлар ва уларнинг етказиб беришдаги улуши кескин ўзгарган, буни қуйидаги иккита диаграммада кўриш мумкин.

Кўриб турганингиздек, экспорт кескин ошишидан аввал Тожикистон Ўзбекистон тарвузининг асосий харидори бўлган. У ерга барча маҳсулотларнинг учдан бир қисмидан кўпроғи етказиб берилди. Уч давлат – Тожикистон, Россия ва Қирғизистонга эса тарвуз экспортининг 77 фоиз улуши тўғри келган.

Бироқ, 2020-2021 йилларда вазият кескин ўзгарди. Етказиб беришда Қозоғистоннинг улуши 55%гача, Россияники эса 33% гача ошди. Шундай қилиб, Ўзбекистон тарвузи экспортининг 88 фоиздан ортиғи икки давлат ҳиссасига тўғри келди, улардан бири авваллари асосий сотув бозорлари қаторига умуман кирмаган!

Етказиб бериш ҳажмидаги ўзгаришларга эътибор қаратиш янада қизиқроқ ва бу Ўзбекистон экспортининг ўсиши тасодифми ёки вақтинчалик, деган саволга жавоб топишда ёрдам бериши мумкин.

Таъминот ҳажми ўсиши нуқтаи назаридан, биринчи навбатда, икки давлат – Қозоғистон ва Россия эътибор тортмоқда. 2021 йилда бу икки давлатга 2019 йилга нисбатан 36 минг тонна кўп тарвуз экспорт қилинди. 2020 йилда уларнинг Ўзбекистон тарвузи экспортидаги улуши янада юқори бўлди. Демак, 2022 йилда ҳам мазкур мамлакатлар Ўзбекистонда тарвуз сотиб оладими-йўқми – буни тахмин қилиш учун уларда ўзбек тарвузига талаб бирданига нега бунчалик ортиб кетганини тушуниб олиш керак.

Айтганча, харидларни кўпайтирган Қирғизистон, Беларусь ва Молдовани ҳам ҳисобдан чиқариб ташлаб бўлмайди.

Келинг, Россия Федерацияси ва Қозоғистон тарвузларининг халқаро савдоси статистикасига мурожаат қилайлик. Маълум бўлишича, бу икки давлат 2020 ва 2021 йилларда тарвуз импорти ҳажмини кескин оширган. Дарвоқе, 2020 йилгача ўзи тарвузнинг асосий экспортёрларидан бири саналган Россия экспортни кескин қисқартириб, импортни оширди.

Ўзбекистонда тарвузнинг турли даврларда пишиб етилиши, шунингдек, асосий импортёр давлатлар – Россия ва Қозоғистон ҳисобга олинса, ушбу мамлакатларда кўпроқ эртаги тарвузга талаб ошганга ўхшайди. Анъанага кўра, россиялик истеъмолчилар тарвузни август ойидан аввалроқ сотиб олишни афзал кўришмас эди, бунга сабаб, қисман эртаги тарвузларда нитрат миқдори юқори бўлиши ва яна қисман уларнинг таъм сифати пастлигидан хавфсирашдир.

Бироқ сўнгги пайтларда вазият ўзгара бошлади, бизнингча, бу қисман Ўзбекистондан тарвуз етказиб берилиши билан боғлиқ. Ўзбек тарвузи анча эрта пишади ва шакар миқдори юқори, буни россиялик ва қозоғистонлик истеъмолчилар пайқамай қолишмади. 2021 йилнинг май ойида Ўзбекистон 2,4 минг тоннадан ортиқ, июнь-июль ойларида эса 40 минг тоннадан ортиқ тарвуз экспорт қилган!

Шунга кўра, Ўзбекистондан тарвуз экспортининг кескин ортиши катта эҳтимол билан тасодиф эмас, балки янги бозор имконияти, деган хулосага келиш мумкин. Сўнгги икки йил ичида гилос ва ўрик қатори ёзда тарвуз ҳам мамлакатнинг асосий экспорт позицияларидан бирига айлангани бежиз эмас. Аммо шуни ёдда тутиш жоизки, тарвуз экспорти ва унинг географиясини янада кенгайтириш учун ўзбекистонлик фермерлар тарвузнинг ҳажм жиҳатидан кичикроқ ва уруғсиз навларига ҳам эътибор қаратишлари лозим.

Сообщение Сўнгги йилларда Ўзбекистондан тарвуз экспорти кескин ошгани тасодифми ёки янги тренд? появились сначала на EastFruit.

Украинада фермерлар ва йирик қишлоқ хўжалиги корхоналарининг катта қисми маккажўхори етиштириш билан шуғулланади. Бу, асосан, хом ашё бизнеси бўлиб, ишлаб чиқарувчи экспорт нархларига қарамдир. Ширин маккажўхори етиштириш эса қўшимча қиймат яратиш ва худди шундай дала майдонидан юқори даромад олиш учун сезиларли даражада кўпроқ имкониятлар яратади.

«Мнагор» компанияси (Винница вилояти, Украина) соҳиби Михаил Нагорняк қарийб 20 йилдан бери ушбу экиннинг селекцияси билан шуғулланади, деб хабар бермоқда SEEDS. Тадбиркор бу маҳсулотни чинакам суперфуд, деб атайди, чунки,  у жуда кўп фойдали элементларни ўзида жамлаган. 2021 йилнинг 27 октябрь куни SAPIENZA агромедиа агентлиги томонидан ташкил этилган “Маҳаллийдан глобал сари: суперфудлар, технологиялар, бозорлар” номли халқаро конференцияда Михаил Нагорняк Украинада ширин маккажўхори етиштириш имкониятлари ва истиқболлари, шунингдек, қайси навлар энг оммабоп ва фойдали экани ҳақида сўзлаб берди.

Катта ёшдагилар учун ширин маккажўхори истеъмоли нормаси йилига 34 килограммни ташкил қилади. Украиналиклар бу фойдали маҳсулотни йилига ўртача  3,5 кг истеъмол қилишади. Таққослаш учун айтадиган бўлсак, АҚШда ўртача истеъмол йилига 17 кгдир.

“Ҳозир Украинада атиги 12 минг гектар майдонда маккажўхори етиштирилмоқда. Ички бозорда таъминот йўқлиги сабабли, Украина уни хориж (Венгрия, Польша, Молдова)дан импорт қилади. Нишанинг салоҳияти жуда жозибали, чунки экинга талаб бор – уни етиштириш учун жой етарли. Агар мамлакатимизда АҚШдаги каби ширин маккажўхори истеъмоли ортадиган бўлса, у ҳолда экин майдонлари 146 минг гектаргача ошиши мумкин. Шифокорлар тавсия этган меъёр (йилига 34 килограмм)ни оладиган бўлсак, Украинада 300 минг гектар майдонни ширин маккажўхори эгаллаши керак. Шу боис ҳам, ушбу  йўналишни жуда истиқболли деб атасак адашмаймиз»,  дейди Михаил Нагорняк.

«Мнагор» компанияси ташкил этилганига 20 йилдан ошди. Ҳозирги кунда у маккажўхори уруғлари ва бошоқларини етказиб берувчи таниқли компания ҳисобланади.

“90-йиллар охири – 2000 йил бошларида мен Украина илмий институтларига ширин маккажўхорининг янги навларини танлаш учун уруғлик банкини йиғиш мақсадида ташриф буюрдим. Кейинчалик маккажўхори уруғини қайта ишлаш заводимизни қурдик. 2011 йилдан 2020 йилгача эски самарасиз навлардан халос бўлиш ва янгиларини, хусусан, биринчи суперширин сутранг-оқ ва биколор (икки хил рангли) биринчи Украина маккажўхориси, шунингдек, «Оқ қуён», «Мармар F1 навларини яратишга қарор қилдим», дейди тадбиркор.

Агар биз нишани ривожлантиришнинг кейинги истиқболлари ҳақида гапирадиган бўлсак, унда 2030 йилга қадар биколор ва оқ маккажўхорини фаол равишда оммалаштириш, шунингдек, профессионал нишали бозорлар: вакуумлаштириш, музлатиш, консервация, сархил бозорларни ривожлантириш давом этади.

«Ширин маккажўхори рангги сариқ, оқ, оқ-сариқ (биколор) ва бинафша (кўк)ранг бўлади. Охиргиси – 2017 йилги илмий ишланма. Иллинойс университети ва Хитойнинг Чжэцзян университети тадқиқот гуруҳи 2017 йилда бинафшаранг ва қизил маккажўхорининг турли янги штаммларидаги мураккаб фитокимёвий моддалар яллиғланишни камайтиргани ва инсулинга сезувчанлик яхшиланганини кўрсатувчи маълумотларни тақдим этди. Шунингдек, тадқиқотлардан маълум бўлишича, маҳсулот қорин бўшлиғидаги ёғларни камайтириш, қон кўрсаткичларини яхшилаш ва қон босимини пасайтиришга ёрдам беради. Бинафшаранг ширин маккажўхори жигар, юрак-қон томир касалликлари ва янги тадқиқотларга кўра, 2-тип диабетда овқатланиш учун тавсия этиладиган ноёб парҳез ва доривор сабзавотдир», дейди Михаил Нагорняк.

Ширин маккажўхори уруғлари 10 см чуқурликдаги тупроқ 10-12 ҳароратгача қизиганда экилади. Жанубий вилоятларда уни 10-20 апрель, ўрмон-даштда – 20 апрель-10 май, Полесье ва Украинанинг ғарбий вилоятларида – апрель ойининг охири – май ойининг биринчи ўн кунлигида, (ҳудудга қараб) июнь ойининг охиригача экиш мумкин. Ўстириш технологияси оддий маккажўхори билан бир хил, фақат бунда унинг сўтаси чиройли бўлиши керак.

Маккажўхори етиштириш қайта ишлаш саноатида муваффақиятли давом этмоқда», дейди “Мнагор” корхонаси соҳиби. Михаил Нагорняк бундай бизнесни ривожлантириш учун жалб қилиниши керак бўлган инвестициялар миқдорини ҳисоблаб чиқди:

• маҳсулотларни тозалаш, совутиш ва музлатиш учун ускуналарга сарфланадиган бир марталик харажатлар: 1 миллион грн. дан (40-50 минг АҚШ доллари);
• маркетинг ва сотиш харажатлари: таннархнинг 10-15 фоизини ташкаил қилади;
• музлатилган ёки вакуумлаштирилган сўталарни сотиш ёзда сархил маккажўхори сотишдан кўра 8-10 баравар фойдали, даромад 1 миллион грн / га етади.

Украина ва жаҳонда ширин маккажўхори истеъмоли ҳар йили 10-15% га ўсиб бормоқда. Бозорда маккажўхори уруғи ҳамда  донига барқарор талаб мавжуд. Соғлом овқатланиш трендлари Украинада ноёб маҳсулот етиштириш ва уни экспорт қилишга ёрдам беради», дейди Михаил Нагорняк.

Сообщение Вакуумланган маккажўхори сўталарини сотиш ёзда сархил маккажўхори сотишдан кўра 8-10 баравар даромадлидир появились сначала на EastFruit.